Geuzenliedboek

135.
Een Nieu liedeken vanden gheschooren hoop. ⁺

Ende gaet op de wyse vande Enghelsche Fortuyn.

Fy Babel quaet, met uwen Roomschen Godt,
Ghy gheeft Aflaet, door u onwijs gebodt,
Fy Hoer onteert, die met t'veel-hoofdich Dier ^3.
Hebt geboeleert, int ontuutbluslijck vier.

+ No. 135. Naar I. Verder in J.L.M.S. Bij V.L. CXXIX; Van Vloten II, 233.
De melodie bij Valerius p. 132 en Land, Luitboek van Thysius, n^o 68. Ook later nog veel gebruikt o.a. bij Hooft I, 27: Hoewel 't verstand Geensins de Minne vliet.
De tijd van vervaardiging is nergens uit op te maken. Misschien is het vrij oud. Maar in dat geval zou men verwachten, dat het al in meer en in oudere liedboeken zou voorkomen. Ik plaats het in 1578. De plaats in I, 2e d. fol. 75 v^o zou aan nog vrij wat later tijd doen denken.

3. tveelhoofdig Dier. Openbaring XIII, vgl. XVII met de aant. op beide plaatsen in de Statenvertaling. Overigens onderscheiden de dichters van deze soort gedichten niet nauwkeurig. Zo is het moeilik te zeggen, wat hier onder Babel en wat onder het dier te verstaan is. Volgens de Statenvertaling worden met de zeven hoofden de heuvelen van Rome bedoeld. In dat geval zou Babel de Roomse kerk moeten zijn. Beter zal een andere opvatting voldoen, waarvan ook in de Statenvertaling sprake is, nl. dat Babel Rome, als stad en als kerk is, en het veelhoofdig dier de Antichrist.

[p. 308]

5

U Cardinaels, en Bisschoppen vileyn,

 

Boeleren smaels ^6., met u o Hoer onreyn,

 

Wie sondich is, van uwe broerkens al,

 

Gheeft ghy Remis ^8., om comen niet ten val.

 

 

 

Dit Paeps gespuys, meest leven na haer wil

10

Want selfs abuys, hebben sy, en verschil,

 

Van ordening, en Nonnen Cloosters veel,

 

De handeling, van dien is ondeuchts deel.

 

 

 

De Jesu-wyts, willen de beste zijn,

 

Doch Ypocryts, zijnt in beveynsde schijn:

15

De Capucijns ^15., gelijken t'Heylich vat

 

Onnutte zwijns, zijnse, verstaet wel dat.

 

 

 

De Minnebroers ^17., hun handeling is snoo,

 

Doortrapte loers ^18., en bidden broot om goo:

 

Vrouwe-broers ^19. en, Preeckaren ⁺ int gemeen,

20

Na t'recht beken, van al en deughter geen.

 

 

 

Koor-dekens mee, dwelck souden tegen staen

 

Tquaet datmen dee, die stellent oock soo aen

 

Als Proosten doen, en oock Prioren erch:

 

Die door gewoen, wel gaen inde Herberch.

 

 

25

Ghy menschen blint, gelooft niet sulcke lien

 

Die onbesint, haer eygen quaet niet sien,

 

Blyfdy versteent, is u verstant onvroet?

 

Mits ghy nu meent, dat t'Hout Mirakel doet.

 

 

 

Elck Clooster mach, wel heeten een moortkuyl

30

Het boos gewach ^30., haerselven maecht heel vuyl:

 

Om dat sulck soch, is vande Hoer gesoocht,

 

Te Babel doch, dat God niet meer gedoocht.

 

 

 

U oogen dan, wilt open doen, en siet

 

Dat ghy hier van, u wacht, en van haer vliet

35

Caims ghebroet, haer logens niet aenhoort,

 

Het Paepsche bloet, doocht niet al de konsoort ^36..

Bedenct u tis tijt. ⁺

6. smaels van maal: telkens.

8. remis: kwijtschelding.

15. Capucijns: een der vertakkingen van de orde der Franciscanen.

17. minnebroers: Franciscanen, fratres minores.

18. loer: lomperd.

19. vrouwe-broers: de monniken van een der orden aan Maria gewijd, misschien de Karmeliters.

+ — preeckaren: Dominicaners.

30. boos gewach; waarschijnlik is bedoeld: het kwaad, dat zij van anderen spreken. Het verband met het volgende is echter niet duidelik.

36. al de Konsoort: met al zijn aanhang.

+ Bedenct u tis tijt is de zinspreuk van H. van Breughel, volgens anderen (Van Doorninck) van G. H. van Breughel. De eerste was vermoedelijk de vader van den laatste, den uitgever van I. Deze is te Antwerpen geboren ± 1573, maar reeds zeer jong naar Amsterdam gekomen, waar hij 1 Aug. 1609 ondertrouwde (Tdschr. 36, 56). Het gedicht is geheel in de toon van de oudste Geuzenliederen en zal dus wel van de vader zijn. Het is zeer goed mogelik, dat het nooit eerder gedrukt is, en dat de zoon het uit het hs. van zijn vader heeft opgenomen.