Geuzenliedboek

126.
Een Nieu liedeken vande Belegheringhe ende bestorminghe van Vreborgh ende het Slot tot Utrecht. ⁺

Wie wil hooren een Nieuw Liet
Dat sal ick u singhen
Watter cortelinghen is gheschiet
Dat sal ick u volbringhen
Vande Spaengiaerts alghemeen
Zy waren op Vreborch groot en cleen
Zy wilden den haen gaen maken ^7.
Zy meenden wel te krijghen buyt
Maer sy moesten ter Poorten uut
Hoe sullen zy in Spaengien raken.

+ No. 126. Naar I. Verder in J. L. M. S. Bij V.L. CXXII; Van Vloten II, 196.
S voegt in het opschrift bij: 1577 : 23 February.
De tijd van vervaardiging ligt kort na de 11e Februarie 1577, aangezien er van de latere moeilikheden in April nog geen melding wordt gemaakt.

7. den haen maken: de baas spelen.

[p. 290]

 

Zy maeckten daer soo groot gheclach

 

Sy comen onnoosel kijcken

 

Sy quamen op sint Thomas dach ^13.

 

Uut, met roers en met pijcken,

15

Sy liepen van Vreborch seer verstoort ¹⁵

 

Sy meenden te doen een wreede moort

 

Omtrent ten twaelf uren

 

Sy branden sint Catrijnen poort ^18.

 

Maer God danck, ten ginck niet voort,

20

Ten mocht haer niet ghebeuren.

 

 

 

Dit sach soo menich jongher Helt

 

Die hebbent soo saen vernomen

 

Sy hebben die schiltwacht uutghestelt

 

Sy zijn teruggh ghecomen

25

Die spaengiaerts schoten so menigen schoot

 

Soo dattet die Burghers hebben ghehoort

 

Sy waren ter Tafelen gheseten,

 

Mans, Wijfs, kleyn ende groot

 

Doen Utrecht was in groote noot

30

Sy hebben den hongher vergheten.

 

 

 

Die Burghers worden in orden ghestelt,

 

Teghen de spaengiaerts vals van gronden,

 

Sy ^33. schoten so menigen schoot met gewelt

 

In alsoo corter stonden:

35

Sy hebben geschoten de Kerck in sticken

 

Sy gingen thuys wel dapper opschicken ^36.,

 

S. Mariens Toren is onder gevallen ^37.

 

S. Jacobs Toren soomen siet,

 

Die staet soo zwack gelijck een riet,

40

Men siet die Clocken allen.

 

 

 

Die borgers quamen gelijckerhant,

 

Zy wilden tesamen stormen,

 

Zy brochten gheschut aen eenen kant

 

Die spaengiaerts doken als wormen,

13. Sint Thomasdach: 21 Desember.

15 vlgg. Bor I, 777: ‘Als de sake aldus binnen Utrecht stond, so zijn opten 21 Decemb. 1576 een deel Spangiaerden van het Casteel in de stad gevallen met het slaen van de klok twaelf uren opte middag, en quamen door het klein poortken van het Voorburg’ etc.

18. Dit geschiede de 22e, vgl. Bor t.a.p. Ook wat in de volgende koepletten wordt verhaald, geschiedde niet op één dag : de gebeurtenissen van verschillende dagen worden daarin samengetrokken.

33. Sy zijn hier natuurlik de Spanjaarden. Bor t.a.p.: ‘dan zy schoten seer geweldig op huisen, torens en kerken.’

36. opschicken: overhoop halen, ontredderen. Zie Ned. Wdb. XI, 1162.

37. De S. Mariakerk, aan de plaats van die naam, sinds 1813 afgebroken. — In de toren van de Buurkerk worden nog de kogels aangewezen, die daar gedurende het beleg van het kasteel Vredenburg zijn ingeschoten. In een boog aan de S. Jacobs of Jacobiekerk, die ook nog de sporen van de strijd toont, staat:

Anno 1576:
Hebben min die Spanjaerts leet gedaen,
God versach dat ik bleef staen.

[p. 291]

45

Zy hebben daer soo dapper gheschoten

 

So dat het de spaengiaerts heeft verdroten

 

Zy ghinghen parlementeren

 

Zy gavent op al met der spoet

 

Om te behouden Lijff en goet

50

Uut te trecken met haer gheweeren.

 

 

 

Het ghebeurde op eenen Manedach ^51.

 

Dat die Spaengiaerts uuttoghen,

 

Zy trocken uut met al haer macht,

 

Alsoomen sach voor ooghen

55

Soo menighen Burgher die dit saghen

 

Daer quamen sevenentwintich waghen

 

Die moesten haer bagagie voeren,

 

Sy moesten al te voete gaen,

 

De Spaengiaerts spraken niet te verstaen

60

Met haere Spaensche Hoeren.

 

 

 

Vierentwintich van tweehondert uut Vreburch quam ^61.

 

De eerste was Madama vrou vuylen

 

De een was kreupel, d'ander was lam,

 

Den derden begost te muylen ^{64. 64, 65.}

65

Zy moesten t'Cruys helpen draghen

 

Veel wasser met S. Job gheslaghen ^66:

 

Te waghen moestmense vueren,

 

Die Spaengiaerts volchden van achter aen

 

Nae de Cathuysers zijn sy ghegaen, ^69.

70

Utrecht was in rueren.

 

 

 

Oorloff ghy Borghers goet,

 

Dit is tot uwer eeren

 

Danckt den Heer al met der spoet

 

En den Edelen Prins loeft seere,

75

Met de Heeren van der Stede,

 

Knechten end Gouverneur [mede] ^76.

 

Loeft die Heer der Heeren

 

Verblydt u nu in desen tijt,

 

Ghy zijt nu vande Spaengiaerts bevrijt

80

Die u benouwen seere.

51. 11 Februarie.

61. Vierentwintich van tweehondert: 176.

64. muylen: klagen, jammeren.

64, 65. In alle uitgaven zijn deze twee verzen omgezet.

66: met zweren overdekt.

69. Bor: ‘in 't Convent van de Carthuysers buiten Utrecht.’

76. Gouverneur. Waarschijnlik wordt Bossu bedoeld, die voor zijn gevangenneming op de Zuiderzee stadhouder in Utrecht was, en niet de toenmalige stadhouder Hierges, aangezien de eerste in de zaak een belangrijker rol heeft vervuld. — mede door mij ingevoegd. Het ontbreekt in alle uitgaven.