Geuzenliedboek

117.
Na de victory van Zierickzee toghen de Spaenjaerts na Brabant, de Staten gedreycht hebbende, namen Aelst in. ⁺

Op de wijse van Susanna. Gij mannen ende vrouwen, wilt doch gedachtich.

Hoort toe altesamen int ghemeyne,
Groot ende cleyne, wat nieus wort u bediet,
Laet ons God bidden om zijn genade reyne
Die liggen in weyne ^4., wilt helpen uut verdriet.

+ No. 117. Naar I. Verder in J. L. M. S. Bij V.L. CXIII; Van Vloten II, 168.
Het lied moet uit het begin van September 1576 zijn, altans er wordt aan het eind melding gemaakt van het aftrekken van Hierges van Woerden, waarvoor hij 50 weken gelegen had, en dat geschiedde 24 Augustus, en in vs. 28 wordt op de gevangenneming van de Raad van State (4 Sept.) gezinspeeld.

4. weyne: verdriet, ellende.

[p. 266]

5

O Vlaendren en Brabant, weest doch getrouwe

 

Als vrome Lants douwe, den Prins aen elcken cant

 

Bemindy de spaenjaerts, tsou u noch berouwen,

 

Somen mach aenschouwen, want sy berooven t'lant.

 

 

 

De spanjaerts zijn getogen, wiltet doorgronden

10

So tis bevonden, na Aelst ^10. in Vlaenderlant

 

Zy waren tyrannich als alle die bloethonden,

 

Ick moetet u vermonden, tot haerder schant.

 

 

 

Als sy binnen Aelst waren ghecomen

 

Zy hebben niet vernomen, eenich wederstant ^14.

15

De borgers hebben sy het leven benomen

 

Doorschoten met schromen ^16., vermoort aen elcken cant.

 

 

 

Dit is haer gebeurt van de spaensche bende

 

Ist niet groot elende, diet met de doot besuert:

 

Daerna hebben zijt berooft als de onbekende ^19.,

20

Vrouwen gheschent, en maechts gevioleert.

 

 

 

Als sy dese moort hadden bedreven

 

Woudense haer begeven, na Bruessel algemeyn,

 

Zy meendet met schoonheyt ^23. wel hebben ghecregen

 

Want sy hadden geschreven, aen Barlemont certeyn.

 

 

25

Die borgers van Bruessel, al met verlangen

 

Zy wouden niet ontfangen, de spangiaerts allegaer

 

Die spaensche Heeren namen sy ghevanghen

 

En Barlamont ^28. seer strange, so t'blijct int openbaer.

 

 

 

De burgers zijn in haer geweyr getogen

30

Alsmen sach voor oogen, zy waren wel gemoet:

 

Zy wisten wel dat sy souden zijn bedrogen

 

Zy woudens niet gedoogen, maer wagen lyf en goet.

 

 

 

Die van Brussel hebben een bode gesonden

 

Ter selver stonden, na Gent zeer wyt vermaert,

35

Of sy inde sake wilden zijn verbonden

 

Ic moetet u vermonden, sy waren niet vervaert.

10. Aalst werd 25 Julie ingenomen.

14. Volgens Bor I, 693 is er wel tegenstand geboden: ‘sulx dat sy den 25 July des nachts daer binnen gekomen zijn, daer dood blijvende omtrent 30 Spangiaerden.’

16. met schromen: onder (algemene) ontzetting.

19. als de onbekende: op barbaarse wijze.

23. met schoonheyt: met mooie woorden.

28. Barlaimont behoort natuurlik tot de Raad van State, die eerst 4 Sept. werd gevangen genomen.

[p. 267]

 

Als die van Gent de bode hebben gecregen ^37.

 

Wat batet veel gezwegen, zy hebbent wel begeert,

 

De Spaengiaerts te verdryven, wildense wagen lyff en leven

40

Dus hebben zijt geschreven, en zijn veraccordeert.

 

 

 

Als die van Gent t'verbont hebben gelesen

 

Zy hebben afgeroepen die Placcaten openbaer ^42.

 

Datse de Spaengiaerts gheen Victaly souden senden by desen,

 

Op gestraft te wesen, als vyanden voorwaer.

 

 

45

Als de Spaengiaerts dees tydinge vernamen

 

Zy altesamen quamen, na thuys te Lykercken ^46. saen

 

Dat sy plonderde en roofden, en tgoet daer uut namen,

 

En thaerder onvromen, als roovers gedaen.

 

 

 

Monsieur de Hierges met tachtich Vaendelen knechten ^49.

50

Quam niet als de slechten ^50., voor Woerden int Velt,

 

Hy meende met machte de geusen te bevechten,

 

Daer sachmen hen oprechten negen schanssen van ghewelt. ^52.

 

 

 

Als Monsieur de Hierges de tyding heeft ontfanghen ^53.

 

Zijn hart was hem so bange, uut Brabant also ras,

55

Hy de zijn knechten wijcken, van Woerden, met verlanghen

 

Zijn leger sachmen branden, al op dat selve pas.

 

 

 

Oorlof ghy Princen wilt u vermeeren,

 

Dit is tot uwen eeren, willet in danck ontfaen,

 

Laet ons God bidden dat haren tijt mach keeren ^59:

60

En haer macht vermeeren, die Spaengiaerts weer te staen ^60..

37. Dit was op 10 September.

42. Dit geschiedde 16 September.

46. Het huis te Liedekerke was reeds in Julie ingenomen.

49. Slechts een deel van het leger van Hierges onder de Graaf van Megen belegerde Woerden.

50. niet als de slechten: op krachtige wijze.

52. Het waren niet negen, maar zeven schansen.

53. Ook hier is de volgorde der feiten niet geheel juist, want het beleg van Woerden was al eerder opgebroken; zie de aantekening aan het begin.

59: dat de omstandigheden voor hen (d.w.z. voor degenen tot wie het lied is gericht) mogen veranderen.

60. weer te staen. S weet te slaen. Blijkbaar had S bezwaar tegen de scheiding van weerstaen