Geuzenliedboek

60.
Van Capiteyn Worst, een nieu Liedeken ⁺

op de wijse van Harlinghen.

Wie wil hooren een nieu liet,
Wat int Jaer dryentseventich is gheschiet,
Hoort toe ick salt u verclaren,
Van die Antwerpers, hoort mijn bediet,
Hoe dat sy zijn ghevaren:

+ No. 60. Naar A. Ook in alle andere, behalve S.V. Bij V.L. LVII; Van Vloten II, 40.
De tijd is Februarie 1573.
In het begin van 1573 deden de Spanjaarden herhaalde pogingen om van Antwerpen uit Middelburg te ontzetten of van proviand te voorzien. Maar van het hier verhaalde zwijgen de geschiedschrijvers. Kapitein Worst noemen zij ook niet. Als Boudewijn Ewoutsz., die in 1573 den admiraal Ewout Pietersz. Worst opvolgde, diens zoon was, zal hij bedoeld zijn.
Voor de wijs vgl. n^o 39.

[p. 137]

 

Die Spaeniaerts hebben gelt uut ghesant,

 

Int Sticht van Bremen ^7. wel bekant,

 

Dit hebben die Bremers vernomen,

 

Twee Croonen gafmen daer op die hant,

10

Al om Tantwerpen te comen.

 

 

 

Dit heeft verhoort een Capiteyn vaeliant

 

In Zeelant is hy wel bekant,

 

Te Vlissinghen binnen der Steden,

 

Hi is ghetoghen in Brabant

15

Aldaer quam hy met vreden.

 

 

 

Hy quam Tantwerpen aen dat Landt

 

Als Bootsman, so was hy onbekant,

 

Hy heeft Maentghelt ghecreghen,

 

Al op den Ammirael ^19. vaeliant,

20

Hoort wat hy heeft bedreven.

 

 

 

Die Antwerpers waren wel bedacht,

 

Met die Spaeniaerts seer hooch van pracht,

 

Tsestich Schepen sy daer toerusten,

 

Daer mede te comen in Zeelant,

25

Moest haer niet wel ghelusten. ^25:

 

 

 

Die Schepen waren nu toegherust,

 

Met vijf hondert Metalen stucken met lust,

 

Alsoo men mocht aenschouwen:

 

Maer het gheschiede in corter stont,

30

Dat sy quamen int benouwen.

 

 

 

Sy hebben daer bedreven groote pracht

 

Met Vlagghen en Topstanders ^32. uut aller macht,

 

Een Cat was daerin gheseten, ³³

 

Tot spijt van de Vlissinghers veracht

35

Dat sy ^35. de Worst souden eten.

 

 

 

Als dese Schepen waren bereyt,

 

Capiteyn Worst nam een afscheydt,

 

De Catte woude hy verwachten,

 

Hy heeft tot die Weerdinne geseyt,

40

Na den Capiteyn mach ick niet wachten:

7. Sticht van Bremen is het bisdom, waartoe de stad niet behoort. Het schijnt, dat men vooral dus in die streken zeevolk wierf om tegen de Geuzen te dienen. In Blok III, 109, wordt gesproken van ‘een aantal in Bremen, Hamburg en Oost-Friesland geworven soldaten’, waarmee Sonoy in 1562 In Holland kwam. Men hoeft dus hier aan een vijandelike stemming bij de Hanzesteden tegen de Hollandse en Zeeuwse Geuzen niet te denken, al bestond die wel, vlg. Blok III, 347 en elders.

19. Ammirael voor admiraalschip.

25: Zou hun niet wel bekomen.

32. Topstander: vlag, die van de bovenste steng waait en waarin veelal een wapen is aangebracht, soms ook, zooals hier, een ander embleem.

33 vlgg. De Antwerpenaars voerden dus in de topstander een kat, ter beschimping van de Vlissingers, die als admiraal niet iemand met een hoogadelike naam hadden, maar Ewout Pietersz. Worst. De kat zou de worst opeten. Het lijkt wel, of de dichter vader en zoon, de admiraal en de kapitein, met elkander vereenzelvigt.

35. sy: de Antwerpenaars.

[p. 138]

 

Capiteyn Worst was seer wel bedacht,

 

Hy heeft de Werdinne een brief ghebracht

 

Op dattet soude comen int openbaren,

 

Dat hy den Ammirael hadde toegherust,

45

Na Vlissinghen is hy ghevaren

 

 

 

Het gheschiede in eenen corten tijt,

 

Hoe dat Thantwerpen quam een groot gecrijt,

 

Van alsoo droeven Maren,

 

Hoe dat Capiteyn Worst haren vyant,

50

Na Vlissinghen was ghevaren.

 

 

 

De Vlissingers hebben haer toegerust,

 

De Cat te verwachten met aller lust,

 

Op de Schelde zijn sy ghetoghen,

 

Of de Catte mocht zijn belust,

55

Want het was in haer vermoghen.

 

 

 

De Catte tooch uut met aller pracht,

 

Om de Worst te crijghen met al haer macht

 

Godt weet hoe sy zijn ghevaren,

 

Doe sy quamen ter halver Schelt,

60

Dat werden sy wel gheware.

 

 

 

De Worst die lach daer wel seer heet,

 

Tot vechten was sy wel bereet,

 

Met ketten end oock met clooten ^63.,

 

Dat de Catte den brandt verdroot,

65

So heeft die Worst gheschooten.

 

 

 

Die Worst brande daer met sulcken cracht,

 

Dat de Catte was seer qualick bedacht, ^67.

 

Haer halve Jongen zijn na Berghen gheweken, ^68.

 

Daer is de Worst met aller macht

70

De jonghe Catten na ghestreken.

 

 

 

Nu rade ick alle Catten stout,

 

Dat sy niet en comen so bout,

 

Om de Worsten te verslinden,

 

Want sy zijn daer de Catten te sout,

75

Dat sullen sy wel bevinden.

63. Met ketten end oock met clooten. Bedoeld zijn de kettingkogels, die in de 16e en 17e eeuw, vooral in de zeeoorlog gebruikt werden, gewoonlik bestaande uit een kogel met aan weerzijden een ketting, waaraan een soort halve kogel bevestigd was.

67. De kat werd lelik getrakteerd.

68. De helft van haar jongen.