Geuzenliedboek

57.
Een nieu Liedeken. ⁺

Ende gaet op de wijse: Van Enghelenburch.

Aenhoort ghy menschen seer vailliant
Een nieu liedt sal ick u singhen, want ^2.
Al van den Christenen ^3. allen,
Die verstrooyt zijn in alle lant,
Men gaet daer veel af kallen.

+ No. 57. Naar N. Verder in E. I en alle latere, behalve K. S. V. Bij V.L. XLI; Van Vloten II. 28.
De tijd is niet nauwkeurig te bepalen. Indien vs 60 op de Bartholomeusnacht slaat, wat mogelik is, dan moeten wij aan de herfst van 1572 denken. De algemene geest van het lied is daarmede niet in strijd, want de dichter is vrij zeker van de overwinning van de Protestanten.

2. want, een in deze liederen meer voorkomend stoprijm, zonder enige betekenis.

3. Christenen zijn hier en elders de Protestanten.

[p. 128]

 

De Christenen zijn soo wel ghemoet.

 

De Inquisicy al metter spoet,

 

T'placcaet willen sy niet ghedooghen,

 

Maer om te beschermen 'tonnosel bloet,

10

Daer na ist dat sy pooghen.

 

 

 

De Inquisicy en 't placcaet

 

Die quam al uyt den Spaenschen Raet,

 

De Bisschop ^13. haddet ontboden

 

Ter eeren den Gheestelijcken Staet,

15

Dit docht den Christen niet van nooden.

 

 

 

De Papen dochten op dat termijn,

 

Alle dinck sal nu ghewonnen zijn,

 

Wy sullen nu weder floreren,

 

Inquisicy ende 't Placcaet seer fijn,

20

Sal ons doen domineren.

 

 

 

De Christenen sy verhoorden das,

 

Om t'gheloof d'welcke sy accordeerden ras,

 

Sy sloten oock sonder verdrieten

 

De Officieren ^24. al op dat pas,

25

Gheen bloet meer te vergieten.

 

 

 

Ten was niet wel der Papen danck ^26.

 

Sy creghen neusen een elle lanck

 

In wat moeyte hebben wy ons ghesteken,

 

Tegen de Christen vallen wy te cranck

30

Het landt moet zijn gheweken.

 

 

 

Hadden wy het volck ghelaten met vree

 

Dat ons doch niet en misdee

 

Dwelck wy nu seere beclaghen

 

Want sy zijn in alle landen ree,

35

Om ons al te verjaghen.

 

 

 

Onse valscheyt wort heel ontdeckt,

 

Eenen slapende hont hebben wy gheweckt,

 

Hadden wy dit te vooren gaen dincken,

 

Ende ons nerghens in ghestreckt ^39.,

40

Dan met onzen wijn te gaen drincken.

 

 

 

Eylacen tis nu veel te laet,

 

T'ghemeyne Volck rieckt nu t'ghebraet, ^42.

 

Sy en willen ons niet hooren

 

Adieu den Paus met alle sijn staet,

45

T'is met ons gantsch verlooren.

13. Waarschijnlik wordt met Bisschop niet Granvelle bedoeld, die gewoonlik de Kardinael wordt genoemd, maar in het algemeen de hoge geestelikheid.

24. De Officieren: de overheid. De Protestanten vernamen dat, en de overheid besloot, — zij waren het daarover spoedig eens — om het geloof geen bloed meer te vergieten.

26. danck: zin, vreugde.

39. ghestreckt, dat door het rijm geëischt wordt, in I. J, L. M. P. AA-DD; de andere ghesterckt. De bedoeling moet zijn: hadden wij ons nergens anders mee bemoeid. Misschien is de oudste lezing wel ghesteckt, d.i. ‘gestoken’, van het zw. werkwoord stekken.

42. De bedoeling is blijkbaar: ze willen nu zelf de voordelen genieten, die wij anders voor ons plachten te houden.

[p. 129]

 

Adieu oock nu de Roomsche Kerck

 

Adieu oock nu ons heerlijck werck,

 

Adieu ons Renten en clenodijen

 

Die Christen vallen ons te sterck,

50

Godt comt ons nu castijen.

 

 

 

Och vrienden laet ons groot en cleyn

 

God bidden met viericheyt reyn,

 

Dat hy de Christen wil verstercken,

 

Dat sy met vreden ^54. alle ghemeyn,

55

Oprechten moghen Gods Kercken.

 

 

 

Niet met haet ofte met twist

 

Ofte met sweert, oft eenighe list

 

Vrienden laet daer voor schromen, ^58.

 

Ghelijck in Vranckrijck heeft ghemist

60

Eert daer soo verre is comen.

 

 

 

Dan met vrede ende accoort

 

Alle twist te schouwen voort

 

Nu na Gods wille te leven

 

Hy heeft ons nu sijn Godlijck woort

65

Seer rijckelijck ghegheven.

 

 

 

God geve den Christenen oock voorspoet

 

Ende alle Princen oock seer goet

 

Die Gods Woort willen beschermen,

 

Dat sy oock moghen met ootmoet

70

Helpen den noot der armen.

 

 

 

Nu laet ons doch minst ende meest ^71.

 

Tot deuchden spoeden onbevreest,

 

Pijnt u om goet te doene:

 

Want dat Babylonische Beest ^{74, 75.}

75

Is nu uyt saysoene.

 

 

 

Oorlof ghy Christen onvertsaecht

 

Voor Gods woort u lijf en leven waecht

 

Wilt dronckenschap nu mijden

 

End alle twist discoort verjaecht,

80

Wilt met Gods woort verblijden.

54. vreden. Q. R. U. W. IJ vrienden, drukfout van Q, door latere overgenomen.

58. vlgg. ‘Vrienden laat ons daarvoor oppassen: ook in Frankrijk is men er niet in geslaagd met het zwaard enz. de Prot. kerk te vestigen. En nu is het zóver gekomen!’ Het laatste slaat dan misschien op de Bartholomaeusnacht (24 Aug. 1572), maar kan eigenlik evengoed op de godsdienstoorlogen in het algemeen slaan.

71. minst en meest: rijk en arm.

74, 75. De Katholieke kerk heeft haar tijd gehad.