Geuzenliedboek

29.
Een Liedeken eertijdts ghemaeckt by Jan Comen van Delff; ⁺

ende gaet op de wijse vanden xxxvj. Psalm: Des boosdoenders wille seer quaet.

Hy merckt nu claer,, die heeft verstant
Wat leyder maer,, voor tNederlant
Uut Spangien is ghecomen,
sDuyvels dienaer,, des Paus trawant,
Der Monicken vaer,, der Papen sant,
Machmen Duc Dalf wel nomen.
Van wat Tyrannen datmen leest
Daer heeft noyt sijns ghelijck gheweest,
Soo boos, soo wreedt van zeden:
De Roode Hoer opt croonde Beest ^10.
Wert nu opentlick onbevreest,
Van Coninghen aenghebeden.

+ No. 29. Naar C. Verder in D. F. G. I. J. L. M. S. Bij V.L. XXIV.
Lied van 1567. De aangegeven psalm is uit Datheen. Van Duyse geeft II, 1608 een ander lied op Alva's komst, maar dat zal wel van latere datum zijn, daar het uit Valerius is overgenomen en dus waarschijnlik door die is vervaardigd.

10. Openb. XVII, 3 vlgg.; natuurlik wordt de Roomse kerk bedoeld.

[p. 56]

 

Dit Caims ghebroet,, fel ende quaet

 

Heeft nu voorspoet ^14.,, haer boose daet,

15

Door den Tyran moordadigh,

 

Snel is haer voet,, vroech ende laet

 

Om storten tbloet,, door nijdt en haet

 

Van Abel onghenadich: ^18.

 

Om dat die offerhandt bequaem,

20

Voor Godt de Heer was aenghenaem,

 

Sy mochte niet verdraghen,

 

Dat men Gods woort reyn sonder blaem,

 

Sou preecken tot Gods lof eersaem,

 

Dat was haer een mishaghen.

 

 

25

Joabs ^25. geslacht,, zijn boosen aert,

 

Is hooch gheacht,, lief ende waert,

 

By den Tyran, den boosen,

 

Sijt wijs bedacht,, broeders vergaert,

 

U selven wacht,, u leven spaert,

30

Schoudt altijt den godloosen,

 

Wie meest verraet,, ende verstoort,

 

Amasan in sijn bloet versmoort,

 

Die wort nu meest ghepresen,

 

Al had ghy Abner rechte voort,

35

Ja oock u eyghen vaer vermoort,

 

Ten sou gheen sonde wesen.

 

 

 

Tot sulcken feyt,, als Judas dee,

 

Is nu bereyt,, tot elcker stee

 

Elck van des Paus gheschoren:

40

Autoriteyt ^40.,, commissi mee

 

Is haer bescheyt,, na doude see

 

Om Gods woort te versmooren:

 

Want soude tvolck schriftuer verstaen,

 

So waer haer neering gants ghedaen,

45

Daer op sy hoeren houwen,

 

Elck soud haer afgodry versmaen

 

Jan melis in die halve maen ^47.

 

Voor gheen Godt meer aenschouwen.

14. Heeft nu voorspoet is gezegde zowel bij Dit Caims ghebroet als bij haer boose daet. tenzij men het laatste als bijstelling bij voorspoet wil opvatten.

18. Genesis IV, 5.

25. Joab is de trouwe veldheer van David, die op verraderlike wijze Abner (vs. 34. vgl. 2 Samuel III, 27 en 1 Kon. II, 5) en Amasa (vs. 32, vgl. 2 Sam. XX 9, 10 en 1 Kon. II. 5) vermoordde. Met Joab kan dus Alva bedoeld zijn, maar dan zou den tyran in 27 op Philips moeten slaan, wat niet in overeenstemming is met de in deze jaren nog gewone eerbied voor de koning. Misschien wordt dus met de tyran juist Alva gemeend en is Joabs gheslacht, mannen als Joab, dus gezegd van zijn handlangers en partijgangers in de Nederlanden.

40. Autoriteyt en commissie zijn blijkbaar het gezag van de Kerk en de opdracht om op een voorgeschreven wijze te handelen in tegenstelling met het door de Protestanten uitsluitend erkende gezag der H. S.

47. Melis in de halve Maen, de hostie in de Monstrans, evenals meermalen in de Geuzenliedjes en elders.

[p. 57]

 

Dees drie voornoemt ^49.,, 't is lanck gheleen,

50

Haer aert wel coemt,, recht over een

 

Met dese Potentaten,

 

Niemant en schroomt,, voor tfeyt ghemeen

 

Maer elck beroomt,, hem groot en cleen

 

Des Tyrans ondersaten,

55

Sy obedieren zijn ghebodt

 

Om dat sy dEgyptische vleyschpot

 

Te bet moghen verwerven

 

Met Mammon haren besten godt,

 

Wie met Heliam sulcx bespot

60

Als Ketter moet hy sterven.

 

 

 

Tis voor de wint,, met den Tyran,

 

Uut vrees bemint,, hem wijf en man,

 

Veel bloets doet hy verghieten,

 

Wat hy beghint,, elck hout hem an,

65

Dus hy verslint,, al wat hy kan,

 

Tot het Godt sal verdrieten:

 

Ghy Christen Broeders groot en smal

 

Vervult moet zijn sHeeren ghetal ^68.

 

Naer Joannis narreren,

70

En oock moetet gheschieden al,

 

Den Antechrist sijn swaren val,

 

Ten sal hem niet faelgeeren.

 

 

 

Princen doch dit,, incorporeert ^73.

 

Ghy die nu sit,, ende regeert

75

Betracht wel u Offici,

 

Maect niet besmit,, met bloet besmeert

 

U handen wit,, in root verkeert,

 

Noemt moort doch gheen justici:

 

Want als ghy coemt voor Gods aenschijn ^79.

80

Daer elck moet houden sijn termijn ^80.

 

Op de sentencie passen:

 

Al hadt ghy twater vanden Rijn,

 

Met al dat inde Zee mach zijn,

 

Ghy sult het niet afwasschen.

49. Dees drie voornoemt, nl. in de drie voorafgaande koepletten: Kain, Joab, Judas. Met de Potentaten moeten Alva en zijn helpers dan wel bedoeld zijn.

68. 's Heeren ghetal: de door God vastgestelde jaren, zoals in de Openbaring te lezen is. Misschien denkt de dichter aan Openb. XIII, 18.

73. incorporeert: neemt ter harte.

79. aenschijn: aangezicht.

80. sijn termijn houden: gedagvaard verschijnen.