Germania. Jaargang 4

Verscheidenheden.

De gewaarwordingen van stervenden. - De vraag is al dikwijls gesteld geworden: wat stervenden, op het oogenblik dat de dood aanvangt, gewaarworden en heeft tot verschillende hypothesen aanleiding gegeven. Een belangrijke mededeeling hierover gaven onlangs de ‘Psychische Studien’ en meteen drukken zij het getuigenis over van personen die op het laatste oogenblik nog van den dood gered werden. Zooals bekend is, verklaren leeuwenjagers, die zich in de klauwen en tusschen de tanden van wilde dieren bevonden hebben, over 't algemeen, dat de klauw, die in hun lichaam drong en de tanden die zich door arm en been sloegen, geen pijn maar een gevoel van aangename verslapping veroorzaakten. Dan eerst, wanneer ze gered waren, begonnen ze pijn te gevoelen. - Ook personen, die op het punt waren te verdrinken, berichten dat zij na lang maar vruchteloos tegenweren zich in eene aangename verdooving lieten voortdrijven. Den plotseling door een ongeluk verraste, die de dood voor oogen ziet, komen in een oogenblik alle bijzondere gebeurtenissen van zijn leven in den geest. Van zulke ervaring spreekt professor Heim, die eens bij het beklimmen van een berg in de laagte stortte en in de eenige seconden van den val alle gebeurtenissen zijns levens duidelijk voor zich zag. De Engelsche bergbestijger Whymper, die eenmaal van een hoogte van 70 meter stortte, verhaalt: ‘Ik had het volle bewustzijn van hetgene gebeurde en ik telde eiken stoot; doch als een door chloroform bedwelmende voelde ik geen

[p. 510]

pijn. Elke nieuwe stoot was natuurlijk heviger dan de voorgaande en ik herinner me zeer goed, dat ik duidelijk overlegde, zoo de naaste stoot nog heviger moest zijn, het met mij gedaan was. Doch het zonderlingste was, dat de herhaalde slingeringen door de lucht in 't geheel niet onaangenaam aandeden’. De Engelsche admiraal Beaufort viel eens als kind in het water en vertelt dat de vooreerst stormachtige gewaarwordingen voor eene volledige rust plaats maakten. ‘Het kwam me niet meer voor alsof verdrinken een ongeluk is. Ik dacht niet meer aan redding en leed toch niet. Integendeel, mijn gevoel was zeer aangenaam.’ - Darwin zegt ook, dat hij zekeren dag dat hij nog school liep, in Schrewbury ging wandelen en van een hoogte van 7 tot 8 voet in 't water viel. Bij deze gelegenheid schoten hem een groote menigte gedachten in den geest. - Een Fransch krijgsman, Derepas, verhaalt uit het jaar 1870: ‘Den 2^den December lag ik met geplette hand een 50 voet van de Pruisen. De kogels vlogen zoo aanhoudend om mij, dat ik elk oogenblik den dood verwachtte. In die oogenblikken trad geheel mijn leven, tot in de kleinste bijzonderheden, heel duidelijk voor mij.’ - Waarschijnlijk bestaat nu dit panoramaachtig visioen van het vervlogen leven uit een beperkt aantal gebeurtenissen die door de phantasie later uitgebreid worden. Bij kinderen is deze verschijning zelden. Maar destemeer is het getuigenis aan te merken van een Franschen schoolbestuurder, die op acht en halfjarigen leeftijd in een bron viel en zijn gewaarwordingen daarna zeer juist beschreven heeft. Hij was vast een bijzonder vroegrijpe knaap. De duur van den val scheen hem oneindig. Dan dacht hij aan een poging om zich te redden, voelde echter dat deze vergeefsch zou zijn en dat hij zou sterven. Dan zat hij onbeweeglijk en zag nu buitengewoon snel en kaleidoskoopachtig sommige gebeurtenissen uit zijn leven aan zich voorbijzweven en wel niet als geslotene reeks maar chronologisch omgekeerd. Het waren enkel gebeurtenissen der laatste drie tot vier jaar, doch in buitengewone scherpe en duidelijke beelden; zoo b.v. een voorstelling van gedresseerde honden, die de knaap eenige dagen tevoren gezien had, gevechten met zijne kameraden, de dood zijner moeder en andere. - Meestal is de doodstrijd zonder pijn, daar de gevoelloosheid reeds aangevangen heeft. - ‘Hadde ik slechts de kracht een pen vast te houden’ zegde W. Hunter eenige oogenblikken vòòr zijn afsterven ‘ik zou ze gebruiken om uitte drukken hoe zacht en goed het is te sterven.’

_* * _*

Aapmenschen. - Mr. Ewart Grogan, medelid der Royal Geographical Society heeft nabij het Albertmeer in Midden-Afrika eenen menschenstam ontdekt, die, zoo het nieuws niet zeer overdreven is, een overgang zou vor-

[p. 511]

men tusschen den aap en den mensch. Naar de N.W.I. die het nieuws meedeelt zegt Grogan: Op mijne ontdekkingsreis in Midden-Afrika, die ik met een klein gevolg ondernam (gezien den af te leggen weg: Kairo-Kaapstad) ontwaarde ik zekeren dag wezens die zich achter de stammen der bananas verdoken en nu en dan zich toonden. Na veel inspanning kon mijn leidsman, een inboo ling van Ruanda, een dier wezens bewegen zijn schuilplaats te verlaten. Het was een groote man met lange armen, hangenden buiken korte beenen, juist als bij de apen. De hersenpan was zeer klein en de kinbakken waren sterk ontwikkeld. In den beginne was hij bijzonder angstig en verschrikt, kreeg echter aldra vertrouwen in ons en als ik hem over olifanten en andere dieren uit die streek iets vraagde, gaf hij mij op zeer realistische wijze een beschrijving ervan en toonde mij aan hoe deze dieren het doelmatigst te jagen zijn.

Ik heb niet kunnen vinden in welke verhouding deze zonderlinge wezens staan met de andere stammen der inwoners, doch uit de verachting waarmêe zij door de Waruanda-Negers behandeld worden kan men besluiten, dat zij een zeer lage plaats innemen. Het dierachtig uiterlijk is bij deze menschen zoo in het oog vallend, dat ik hen, met de overige Afrikaansche rassen vergeleken, op den laagsten trap der ontwikkeling moet plaatsen. Hun type is geheel anders dan bij andere stammen en te oordeelen naar de 20 à 30 exemplaren die ik van deze wezens gezien heb, schijnen zij geheel onverbasterd te zijn en wellicht geheel afgezonderd te leven.

Gezicht en lichaam zijn met lang, draadachtig haar bedekt en de lange sterke armen, de ietwat voorovergebogen houding van het bovenlichaam, alsook de onzekere, angstige blik en het bovendien wezenlooze gezicht boden her op verschrikkende wijze een bevestiging der Darwinsche leer. De Pigmeën, een dwergstam, die tot nu toe als overgangslid tusschen mensch en aap heeft gegolden, hebben een gelijkende lichaamsbouw, doch zij geven den indruk van goed ontwikkelde, ongemeen krachtige, gedrongen mannen in dwerggestalte en bezitten bovendien veruit, wakkerder gezichten. De Pigmeën staan tot deze aapachtige wezens als de baviaan met het op een hond gelijkend gezicht tot den gorilla. Waarschijnlijk zijn deze wezens, evenals de Pigmeën, het overblijvende deel van vroegere bewoners dezer streek, en het onderscheid van het type is wel door de omgeving veroorzaakt, waarin zij den strijd voor het leven moeten voeren.’