Germania. Jaargang 3

[p. 509]

Verscheidenheden.

De Schat des Gotenkonings Athanarich.

Deze schat werd door het mus[e]um van Boekarest destijds naar de wereldtentoonstelling van Parijs gezonden en wor[d]t nu in een prachtui[t]gave door Prof. Obodesco met groote zorg beschreven en afgebeeld. Onder de afbeeldingen treft ons vooreerst een groot gouden schenkblad dat meer dan zeven kilogr. weegt en ongeveer naar het goudgewicht 22,000 fr. waard is; in het midden is het versierd met een soort rozet en de rand met e[e]n reeks fonkelende perelen bezet; verder zien we een halsband, enkele armbanden, waarvan er één een ru[...]en opschrift draagt, tot nu verschillend uitgelegd, een zeer fraaie, gouden waterkan van slanken vorm met stoutgebogen oor en op den buik golfvormige strepen; een groote offerschaal, die op de binnenzijde zestien gedreven figuren vertoont, het geheel beheerscht door het beeld eener zittende vrouw, die een vaas houdt; een ringkraag of halsstuk met granaten en lapislazuli ingelegd; een pra[c]htige borstspeld in d[e]n vorm van een sperwer met bontkleurige steen bedekt, waaraan nog twee kleinere borstspelden vastzitten in den vorm van vogeltjes weswegen de drie stukken den naam van ‘de hen met de kuikens’ bekomen hebben, ten slotte, twee groote korven à jour, die vroeger met kristal en kleurige gemmen bezet waren, terwijl de henkels uit panters bestaan, die door gelijkvormige spitsbogen worden gesteund met granaten en paarlmoerstukjes bestroo[i]d. Deze wonderbare verzameling is evenwel maar een gedeelte van den schat, zooals hij in 1837 ontdekt werd. De ongelooflijke ruwheid en onwetendheid der eerste bezitters hebben een goed deel van deze waardijen laten verloren gaan. Men telde oorspronkelijk 22 gouden voorwerpen waarvan er thans nog 12 voorhanden zijn. Met grondige zaakkennis behandelt nu Obodesco vooreerst de vraag van waar die schat komt. Hij werd op geringe d[i]epte tusschen twee steenblokken op de helling van den berg Tsbitza (Walachij) gevonden Hoe kwam hij daar? De Roemeensche geleerde sluit zich bij de onderstelling van Neumeister aan; hij houdt het voor het waarschijnlijkst dat de Gotenkoning Athanarich, tijdgenoot van keizer Theodosius, eigenaar der kostbaarheden geweest is en deze op een onvoorziene vlucht door Dacië op een eenzame plek heeft moeten begraven, met het inzicht gewis, ze later weer optedelven; d[i]t moet hem evenwel belet geworden zijn door zijn dood in 381 te Konstantinopel. Volgens deze stelling zou de schat van Petrossa de gotische kunst uit de 4^de eeuw na Ch. voorstellen, die uit de Byzantijnsche kunst is

[p. 510]

voortgesproten en in zeldzame mengeling de Grieksche mythen met de Oostersche dierenwereld met heel aanvankelijke kunstvaardigheid samenvlocht. Maar vrij avontuurlijker nog dan in- en opdelven van den schat zijn de verdere lotgevallen, die hij sedert zijn ontdekk[i]ng heeft moeten ondergaan. Meer dan één jaar hielden hem de Roemeensche boeren, die hem gevo[n]den hadden, verborgen, niet goed wetend wat er mede aanvangen en uit angst dat ze door hun buren van tooverij konden beschuldigd worden. In 1838 besloten zij er toe zich van hun vondst te ontmaken en verkochten ze aan een schacheraar, die voor 't geheel 1500 fr. betaalde. Om het goud beter weg te brengen, dat voor hem alleen waarde had, verbrijzelde hij met een bijl bijna alle stukken dezer kostbare verzameling en een derde ervan geraakte in den smeltkroes van een Boekarester goudsmid. Het kleinere glaswerk en de edelsteenen die men weggeveegd had werden d[o]or de zwijnen uit den mestvaalt opgewoeld en door de kinderen verzameld die ermêe speelden en ze aan hun ouders brachten. Weldra wist de heele buurt dat men bij Georg Bacciu wonderbare dingen kon vinden. Ten slotte wekte dit de aandacht der overheid; de regeering kwam er met harde hand tusschen met het jammerlijk gevolg dat vijf boeren achter de grendels kwamen. De overblijvende voorwerpen werden in beklagenswa[a]rden toestand teruggevonden en in 1842 naar Boekarest in het nationaal museum geborgen waar zij allengs hersteld werden. Toen was hun odyssea nog niet ten einde. In 1867 werden de sieradiën naar de P[a]rijzer tentoonstelling gezonden: dan kwamen zij naar Londen en in 1872 naar Weenen. Nu werd de schat eindelijk door de oudheidkundigen opgemerkt en aan ijverige onderzoekingen onde[r]worpen. In 1875 werden op een nacht al de stukken door een man, die door een gat in de zoldering binnengedrongen was ontvreemd; toen de dief gevat en de stukken teruggevond[e]n werden hadden deze weer zeer geleden, In 1884 gelukte het slechts met groote moeite de kostbare overblijfsels uit een brand van het hoogeschoolpaleis te redden, waarbij zij nog eens erg beschadigd werden om dan door een Berlijner kunstenaar in hun oorspronkelijken vorm hersteld te worden. Het scheen of een soort ‘jettatura’ de personen of gebouwen vervolgde die met den schat in aanraking kwamen. Er waren dan ook menschen te Parijs die er voor waarschuwden den nieuwe[n] ‘Niebelungenring’ een plaats in het Louvre in te ruimen, omdat zij daarvan een onheil voor het museum verwachtten.

_**_*

Hamburgs handelsvloot is op geheel buitengewone wijze gedurende 't verle[d]en jaar aangeg[r]oeid, Op 1 Jan. 1900 telde zij 437 stoomschepen metende 638,007 ton; op 1 Jan. 1901, 486 met 748,435 [t]on. De zeilschepen namen in het zelfde tijdsverloop van 286 tot 307, en het ladingsvermogen van 218,832

[p. 511]

tot 240,419 ton toe. Het aangroeien van den toninhoud bewijst dat een sterke vermeerdering terze[l]fdertijd als het vervangen van veel kleine vaartuigen door grootere plaats grijpt. Meer dan de helft van den toevoer naar Hamburg door stoombooten valt alleen op de Hamburg-Amerika-Linie.

^**_*

De Vesuvius, - De Italiaansche geleerde Mattencci, die jarenlang een studie heeft gemaakt van de uitbarstingen op den vulcanischen berg bij Napels, heeft daarover aan de Fransche Academie van wetenschappen uitvoerige mededeelingen gezonden. Van Juli 1895 tot September 1899 stroomde bijna onophoudelijk lava uit de spleten. De krater had een diepte van 200 meter gekregen, maar zich weder tot 80 meter gevuld, toen in April 1900 een hevige uitbarsting volgde die ongeveer een maand aanhield. Zware steenen en slakken werden soms meer dan 500 meter opgeworpen, Het grootste blok had een omvang van 12 kub. meter en woog ongeveer 60 centenaars. De geleerde bere[ken]t dat ruim 600,000 paardekracht noodig zijn geweest om zulk een gevaa[r]te zoo hoog op te werpen. De vaste stoffen die in April en Mei uit den krater te vo[o]rschijn kwamen, schat hij op 500,000 kub. meter.

De top van den berg is daardoor 10 meter opgehoogd. Drie jaar achtereen heeft Mat[t]eucci de werking der natuurkrachten waargenomen, soms met levensgevaar, zooals eens toen hij na een rustigen ochtend, werd verrast door eene plots[e]linge u[i]tbarsting die millioenen brokken opwierp, welke in de lucht uiteensprongen, gelukkig zonder hem te treffen.

_**_*

Een oud Kunstwerk. - Men is thans bezig een belangrijk kunstwerk naar het museum van Konstantinopel te vervoeren. Het is een grafmonument (sark[o]phaag) dat op een hoogte te An[h]ar bij Konia, in Klein-Azie, is ontdekt en in vele opzichten gelijkt op de sarkophaag van Alexander den Groote, die zich reeds in het museum bevindt. Het is een marmerblok van 32,000 kilogr. zwaar, 3 1/2 meter lang en 2 meter hoog. Aan alle zijden toont zij fraai uitgevoerde jac[h]t- en oorlogstooneelen, en aan de breedste kanten v[o]orstellingen van treurende personen, kindergroepen enz. Het bijzonder fraai gebeel[d]houwde dekstuk toont een man en een vrouw, den eerste met diep smartelijke trekken. De verklaring van dit ged[e]nkteeken hoopt men bij nader onderzoek te kunnen geven. Groote moeite heeft de verplaatsing gekost, die langen tijd vruchteloos werd beproefd. Eindelijk is het gelukt een geschikten wagen ervoor te vervaardigen, die door 60 paar sterke ossen naar het station te Konia werd getrokken.

Daarmede zijn dertig dagen gemoeid geweest.

_**_*

[p. 512]

Mierenverstand. - In den jongsten tijd is door vescheiden geleerden beproefd geworden het verstand der mieren in twijfel te trekken en deze als levende werktuigen te doen doorgaan, die zuiver instinktmatig aangeërfde en verstandig schijnende handelingen uitvoeren. Intusschen stijgt het aantal waarnemingen die van bovengenoemd standpunt uit niet meer te verklaren zijn, waaronder de volgende, die door Suverkrop werd gem[a]akt, als bijzonder leerrijk mag aangestipt worden. Deze vorscher legde een doode wesp op een mierenweg. De eerste mier die aankwam bemerkte terstond het groot gewicht van de vondst en maakte rechts- omkeer om weldra door een groot aantal harer zusters vergezeld terugtekeeren. Terwijl nu eenige begonnen met de weekere deelen van de wesp, die ni[e]t konden bewaren te verorberen, maakte de andere de harde deeltjes los om ze voor den winter naar de voorraadskamer te sleepen en op te bergen. Nu bemerkte Suve[r]krop hoe één der diertjes zich vóór een der losgeraak[t]e vleugels spande en uit al zijn krachten werkte om vooruit te komen; een paar centimeter ver was het ree[d]s geraakt toen het op een[s] door een windstoot met vleugel en al werd teruggeslingerd; ed[o]ch wat nu? Om dit voor te komen zag [h]ij nu dit moedig diertje heen en weer loopen en den vleugel met zandkorreltjes bedekken en toen de vracht nu zwaar genoeg scheen om den buit vast te leggen zich verwijderen en terstond met verscheiden kameraadjes weerkeeren. In een oogwenk was omtrent de onderneming alles overeengekomen en rolden zij nu gezamenlijk den vleugel in zijn lengte op als een vaandel op zij[n] stok. Dan beten zij de rol in drie deelen en trokken er opgeruimd mêe van door. Dit zijn een heele reeks zoo verstan[d]ige handelingen, die van overleg getuigen, zoodat de instinct-theorie hier ellendig schipbruik lijdt.