De Gentse Spelen van 1539 (2 delen)

[p. 629]

Deynze.

Prologhe.
In dit spel zijn vijf personagen: Menschlicke crancheyt, Gods gheestigh verstaercken, Fraey figuracye, Troost der schriftueren, Levende hope.

Menschelicke crancheyt.

1

Och hoe ydel zijn alle menschen die leven,

 

Want wy alle zijn der doot overghegheven,

 

Als ballijnghen verdreven duer Adams mesval; ^1-3

 

De mensche es als tbeilt an een weegh gheschreven,

5

Twelc recht dueren magh tott wt wert ghewreven, ^{4-5 +}

 

Of ghelijc een blomme die staet int dal,

 

Wiens schoonheyt de windt metten stove dect al; ^6-7

 

En es te vergheifs ongherust om vergaren,

 

Want hy en weet niet wiet in voeren zal; ^8-9

10

Maer ghelijc de voghels vanden voghelaren

 

Bestrict werden, ende zonder sparen,

 

Of ghelijc vischen met eenen boozen hake

 

Ghevaen werden en wech ghesleipt byder cake,

 

Werdt tonghemake de mensche als hy vertruct. ^10-4

Gods gheestigh verstaercken.

15

Ic magh wel claghen lacen, want zeer bedruct

 

Maect ghy my, och Menschelicke Crancheyt,

 

Int verhalen des booze tijts onlangheyt, ¹⁷

 

Want David met danc zeyt tot onzer leere:

 

Mijn ziele es oudt gheworden naer den heere;

20

Hoe comt dan by dat u staerven zo zeer wondt? ^19-0

Menschelicke crancheyt.

 

Ic hoore u legghen zeer schoonen grondt ²¹

 

Tot dezer stont, och Gods Gheestigh Verstaercken;

1-3 ydel, vergankelijk, 454; mesval, misstap.

4-5 weegh, wand; schryven, tekenen.

+ OO 1 v.

6-7 Ps. 103:15, 16.

8-9 Pred. 2:26b; ongherust, rusteloos bezig; invoeren, binnenhalen, krijgen.

10-4 Pred. 9:12; zonder sparen, meedogenloos-hiervoor lijkt een participium te ontbreken, ghevaen bijv.; tonghemake werden, lijden; vertrucken, vertrekken, sterven; boozen, var. loosen.

17 des booze tijts onlangheyt (hapax), de korte duur van ons moeilijk leven.

19-0 Ps. 37:25; by commen, gebeuren.

21 grondt, uitgangspunt.

[p. 630]

 

Waer mijn ziele verchiert met goede waercken,

 

Zo moght icze met Petro zonder qwelen

25

Stautelic den ghetrauwen schepper bevelen; ^23-5

 

Maer mynen moed heift hier op beraden hem,

 

Dat als ic staerve, laes, die vul mesdaden bem,

 

Niet en vare by Christum met Paulus luste. ^26-8

Troost der schriftueren.

 

Zoo vaert metten moordenaere dan in ruste, ²⁹

30

Die ter rechter handt van Christo was ghehanghen

 

En met hem int paradijs heift vruecht ontfanghen,

 

Niet om verstranghen; als wie es beradere,

 

Zo roupt hy alle zondaers te gadere;

 

Dus moght u zo wel als hem ghebueren. ^32-4

Menschelicke crancheyt.

35

Ic heete u willecomme, Troost der Schriftueren,

 

Ter goeder hueren comt ghy hier ghegaen,

 

Want strecken des doot hebben my ommevaen,

 

Dus ben ic verlaen in droufheyt, verpict,

 

Ooc hebben my svyants beken verschrict;

40

Ic en zal niet meer leven, ic hebts my ghetroost. ^37-0

Gods gheestigh verstaercken.

 

Och Menschelicke Crancheyt, laet dat propoost,

 

Want zulcke opinyen hebben meest zots; ^{41-2 +}

 

Ende en bedrouft niet den helyghen gheest Gods,

 

Daer ghy mede ieghen alle verliezijnghe

45

Gheteeckent zijt inden dagh der verkiezijnghe,

 

Eer dat des waerelts grondt oyt was gheleyt. ^43-6

Menschelicke crancheyt.

 

Och Gods Gheestigh Verstaercken, tes veil ghezeyt,

 

Maer als wy scheen moeten vanden gheeste,

23-5 1 Petr. 4:19; zonder qwelen, opgewekt; stautelic, met vertrouwen.

26-8 mynen moed (gemoed), omschrijving van de persoon: ik, 193; hem beraden op, concluderen tot; laes, helaas; mesdaet, zonde; met Paulus luste, overeenkomstig het verlangen van Paulus, Fil. 1:23. Het onderwerp ic van de bijzin werkt in de hoofdzin door; bem, ben.

29 metten moordenaere, als de moordenaar van Luc. 23:42, 43.

32-4 niet om verstranghen, niet te overtreffen; als wie es beradere, als helper, heiland-zie Matth. 11:28.

37-0 Ps. 18:5; verlaen (verladen) in, overstelpt door; verpicken, hapax, verscheuren; niet meer, niet langer; hem ghetroosten met genitief, zich neerleggen bij; svyants beken, zie Jes. 59:19.

41-2 laet dat propoost, denk, zeg dat niet; meest zots hebben, erg dwaas zijn.

+ OO 2 r.

43-6 Ef. 4:30; verliezijnghe, verderf; inden dagh der verkiezijnghe, in diem redemptionis, tegen de dag der uitverkiezing; eer ..., Ef. 1:4.

[p. 631]

 

Wat blijft den mensche meer dan een beeste? ^48-9

50

Diet smaect ten keeste, tes al tribulacye.

Fraey figuracye.

 

Wat qwestyen es hier? ^50-1

Menschelicke crancheyt.

 

Fraey Figuracye,

 

Ons dient zeer wel u behendyghe manieren,

 

Want boven dat wy zijn allendyghe dieren,

55

Comt tot ons ghevloeyt wter fonteynen

 

Een grondeloos raetsel ende onzen cleynen

 

Begrype voort braght daer of tontdoen tslot; ^53-7

 

Al zulcke onzalyghe moeyte heift God

 

In swaerels cot den mensche voren ghehouden,

60

Op dat zy hem daer met becommeren zauden;

 

Dwelc Salomon nomt al ydel plaghen. ^58-1

Troost der schriftueren.

 

En Paulus heettet al zotte vraghen

 

In welcx behaghen niemant magh verbeteren,

 

Want hy verwaerpse als onreyn sleteren; ^62-4

65

Maer anhoort Petren: zijt altijts bereedt

 

Een yghelic andwoorde ende bescheet

 

Te gheven breedt des hoops die es in uwen gront. ^65-7

Menschelicke crancheyt.

 

Daer vanghe ic u by dwoordt wt uwen mont

 

Dat ghy zijt sprekende, Troost der Schriftueren, nu;

70

Dus wilt my berechten met fraeyen figueren nu. ⁷⁰

 

Tot dezer hueren nu ic te weten wensche:

 

Welc den meesten troost esden staervende mensche,

 

Want zo wie dat speilwijs, om een veriolyzen,

 

Schriftuerlicxt, figuerlicxt, can bewyzen, ^73-4

75

Zeer schoone pryzen magh hy hier trecken.

48-9 Zie Pred. 3:19, 20; scheen, scheiden.

50-1 tribulacye, kommer en ellende, Pred. 2:23; diet smaect ten keeste, voor wie als men het goed overdenkt; qwestye, probleem.

53-7 behendyghe manieren, schranderheid; dier, schepsel; fonteyne, de Gentse kamer; lees (es) voort braght, is opgedragen; tslot ontdoen, de oplossing geven.

58-1 Pred. 1:13b, 14; onzalyghe moeyte, rampzalige bezigheid; swaerels cot, de wereld; voren houden, voor ogen plaatsen.

62-4 2 Tim. 2:23; sleter, vod, lap.

65-7 1 Petr. 3:15; antwoorde = bescheet, verantwoording.

70 berechten, onderrichten.

73-4 zo wie, wie; speilwijs, in dramatische vorm-waarschijnlijk aangehaald uit de uitnodiging; om een veriolyzen, tot ieders vreugde; schriftuerlicxt, figuerlicxt, op de beste wijze met behulp van de bijbel en zinnebeeldige voorstellingen; bewyzen, aantonen.

[p. 632]

 

Dus en volght gheen monstren die de waerheyt decken, ⁷⁶

 

Maer wilt ontwecken wt ionsten reene.

Troost der schriftueren.

 

Och, die qwestye en zal hopic niet alleene ⁺

 

Voortbrijnghen ghemeene dan troostigh betrauwen. ^78-9

Menschelicke crancheyt.

80

Ia wel, nochtans can ic niet gheschauwen

 

Hoe datt God met ons maect, vulder allende

 

Int beghinsel, noch veil min int hende,

 

Want die bekende preker const niet ghevroen. ^80-3

Figuere.
Hier tooghtmen Christum doodt ant cruce, ende Levende Hope neimt hem vanden cruce.

Fraey figuracye.

 

Maer ziet, die wyzer es dan Salomoen,

85

Leert ons zeer coen dit hopelic verstaen

 

En heift hopelic de doot voor ons ontfaen. ^85-6

 

Hebt ghy wel ghezien, och mensche ketyvigh,

 

Hoe Christus es gheworden voor ons aflivigh? ^87-8

Menschelicke crancheyt.

 

Och ia, ic hebt vry wel ghenomen in.

Gods gheestigh verstaercken.

90

Zo wilt u wapenen metten zelven zin

 

Wanneer ghy int beghin der doot zijt bestreden,

 

Want Christus voor ons heift gheleden

 

En duer ons zondyghe zeden de doot ghesmaect. ^90-3

Menschelicke crancheyt.

 

Maer zijn lichaem zagh ic ligghen al naect,

95

Rustende inden schoot van eender vrauwe.

Troost der schriftueren.

 

Dat wijf, zo Paulus zeght, es ons ghetrauwe

 

Ende en laet ons nemmermeer beschaemt. ^96-7

76 monstre, hier valse leer, zie Rom. 1:8; wilt ontwecken, word wakker van geest; ionste, genegenheid-voor de gastheren, als in 497.

+ OO 2 v.

78-9 die qwestye, de gestelde vraag; niet alleene dan, niets dan; ghemeene, samen-rijmlap; troostigh betrauwen, hoopvol vertrouwen.

80-3 Pred. 3:11; gheschauwen, zien; const, kon het; ghevroen, begrijpen.

85-6 hopelic 85, hoopgevend; 86 hoopvol, met stellige verwachting, zie 110.

87-8 ketyvigh, ongelukkig; aflivigh werden, sterven.

90-3 zin, gezindheid, namelijk hoop; der doot, lees vander doot; duer ons zondyghe zeden, om onze zonden, 1 Cor. 15:3, Jes. 53:5.

96-7 Rom. 5:5.

[p. 633]

Menschelicke crancheyt.

 

Hoe heetze dan?

Gods gheestigh verstaercken.

 

Hope zo es zou ghenaemt,

100

Vander welcker David heift ghepropheteirt,

 

Zoo Petrus in Actibus ons exponeirt,

 

Dat Christus in David, voorziende zijn staerven

 

Ende tsecours dat hy daer in zoude verwaerven,

 

Onder ander voorsprac, als een diets luste:

105

Mijn vleesch zal ooc in hope nemen ruste. ^99-5

 

Dit hebben wy, om wt te drijncken puerlic

 

Voor die redene, ooc ghetooght figuerlic,

 

Op dat de mensche den meesten troost zoude zyen

 

Die hem gheschyen magh in zijn overlyen, ^106-9

110

Dats hope, daer Christus, ons hooft, in zijn doot

 

In was rustende in des staervens noot,

 

Zoo ons schriftuere bloot doet claer vermaen. ^{112 +}

Troost der schriftueren.

 

Noch stater gheschreven, wilt dit wel verstaen:

 

Die oprechte heift op God zijn hope meest,

115

Die werdt zynen troost als wtvaert zynen gheest; ^114-5

 

Deze en verlaet ons in gheenen tyden,

 

Want Paulus zeght ons: zy staet vast duer lyden. ¹¹⁷

 

David wilt niet vermyden, maer zeght hier by:

 

God, als ic my vreeze, zo hope ic op dy. ^118-9

120

Daer op Iob vry dus veil bescheets meer gheift:

 

Ic weet dat mijn verlosser ende heer leift

 

Ende ten ionxsten daghe zal ic verryzen;

 

Voorts: in mijn vleesch zal ic God pryzen. ^120-3

 

Dus troost hem hope in veil gheweens.

99-5 zou, zij, 169; Hand. 2:26, Ps. 16:9; exponeren, verklaren; secours, hulp (voor de mensheid); als een diets (die des) luste, van harte.

106-9 wt drijncken, opnemen; redene, verstand; zyen (zien) en gheschyen (geschien) met oogrijm naast overlyen (overliën), sterven.

112 vermaen doen, vermelden (na drie dagen zal ik opstaan, Matth. 27:63); bloot, openlijk.

+ OO 3 r.

114-5 Spr. 14:32; oprecht, rechtvaardig, verzoend met God.

117 2 Cor. 1:7.

118-9 Ps. 56:4; wilt (wil het) niet vermyden, spreekt er ook over; hem vreezen, vrezen.

120-3 vry, vrijmoedig; dus, met de volgende woorden; meer bescheets gheven, duidelijker zeggen; Job 19:25, 26.

[p. 634]

Fraey figuracye.

125

Die proposicye es alleleens

 

Ghelijc de prophete Ezechiel vertelt: ^125-6

 

Hoe hy inden gheest gheleedt was op een velt,

 

Dwelc was bestelt met ghebeenten der doden; ¹²⁸

 

Ende die heere heift hem gheboden

130

Daer ieghen te propheteren; hier mede

 

Ghijnghen de ghebeenten van lede te lede

 

En rechte stede in tzamen vergaderen;

 

Daer naer wiesser an zenuwen en aderen

 

Midts een vel en ten lesten levenden gheest. ^132-4

Troost der schriftueren.

135

Maer daer wegh ghetrocken es de gheelen keest

 

Der ghebeenten ende niet en blijft dan stof,

 

Daer paeyt ons de prophete Daniel of,

 

Zegghende: als de laesten tijt werdt vul,

 

Vele die daer gheslapen hebben int ghemul,

140

Van die werdt gheheel de doot verdreven. ^135-0

Gods gheestigh verstaercken.

 

Esayas heift dit woordt op gheheven:

 

Zy zullen leven, u dooden perfect;

 

Ghy die onder de aerde light, ontwect;

 

Och doode, willet groen velt anmaercken. ^141-4

Menschelicke crancheyt.

145

Ic moet verblyen, och Gods Gheestigh Verstaercken,

 

Ghy zijt, die den mensche dus troost inspireirt.

Troost der schriftueren.

 

Maer duer hope zijt ghy daertoe ghestyleirt,

 

Want al es hy dus wel in woorden gloedigh, ⁺

 

Dit leven langh blijft hy wanckelmoedigh,

150

Die Gods gheest vorspoedigh heift, want de daghen

 

Zijns vleeschs moet hy pyne en rauwe draghen. ^147-1

 

Noch es Paulus ghewaghen: wy, die deze vrucht ¹⁵²

125-6 proposicye, uiteenzetting; alleleens ghelijc, net als.

128 Ez. 37:1-10; bestelt met, belegd met, vol van.

132-4 rechte stede in, lees in rechte stede; midts, benevens.

135-0 daer, wanneer; keest, merg; daer of, dienaangaande; paeyen, geruststellen, Dan. 12:12a; ghemul, stof.

141-4 Jes. 26:19; een woordt opheffen, spreken; anmaercken, aanschouwen.

+ OO 3 v.

147-1 Pred. 2:23; styleren, vormen, brengen tot; hy die Gods gheest vorspoedigh (met zich) heift; wel gloedigh, zeer vurig; pyne = rauwe, verdriet.

152 noch es Paulus ghewaghen, ook zegt Paulus.

[p. 635]

 

Des gheests ontfaen hebben, zijn noch beducht

 

En wachten verlossijnghe onzer lichamen,

155

Want alle creatueren verzuchten tzamen;

 

Ia dat meer es, de gheest, tot God vliende,

 

Bidt voor onze crancheyt, zeer ontziende; ¹⁵⁷

 

Dus zijn wy zaligh in hope bekent,

 

Maer noch niet in hope diemen ziet prezent,

160

Want de kindsheyt daer wy naer zijn verlanghelic, ^158-0

 

Die es onzienelic en onverganghelic. ^152-161

 

Dus moet God ons ooghen ende ooren erwaercken,

 

Op dat wijt moghen hooren ende maerrken,

 

Wat God zynen liefhebbers heift bereedt. ^162-4

165

Dus staet liefde op hope; dit es tbescheedt,

 

Dat ons zeer breedt moet commen wt hopen. ^165-6

Menschelicke crancheyt.

 

Maer ic biddu wilt ons dan ontcnopen:

 

Of de creatuere vry zal werden

 

Van tverganghelic wezen, daer zou met scherden

170

Inne terdt; willet ons claerlic lezen. ^167-0

Fraey figuracye.

 

An Christus werdt dat claerlic bewezen,

 

Die daer omme vander doot es verrezen. ¹⁷²

Hier werdt Christus levende inden schoot van Levende Hope.

Levende hope.

 

Och Crancke Mensche, wilt nu verqwicken

 

Ende wt wassen clouck in allen sticken

175

An dien, die daer es thooft, Christi verheven,

 

Ende duer de doot ghegaen es int leven;

 

Hy heift u ghegheven troost beqwame. ^173-7

 

Ghy die ghenaemt zijt zynen lichame,

 

Mooght wel leven melodyeuzelic. ^178-9

157 ontzien, vrezen.

158-0 bekent zijn, zijn; kindsheyt, kindschap-deze betekenis alleen hier.

152-161 Rom. 8, achtereenvolgens de verzen 23, 22, 26 en 24.

162-4 erwaercken, vernieuwen; maercken, zien; 1 Cor. 2:9, Jes. 64:4.

165-6 staen op, berusten op-vrijwel dezelfde passage 476-8; bescheedt, conclusie; dat, dat het; zeer breedt, geheel en al.

167-0 ontcnopen = lezen, uitleggen; tverganghelic wezen, de verderfelijkheid, zie 191; met scherden (schreden), haastig; terden, treden (naar de dood).

172 bewyzen, aantonen; daer omme, daartoe.

173-7 verqwicken, moed vatten; wt wassen an, opgroeien naar; in allen sticken, geheel en al; door verkeerd gelegd verband Christi in plaats van Christus-in 432 Christum voor Christi, 441 en 461 Christum of Christus; beqwame, heilzaam.

178-9 1 Cor. 12:27; melodyeuzelic, vreugdevol.

[p. 636]

Menschelicke crancheyt.

180

Och Levende Hope victoryeuzelic, ¹⁸⁰

 

Tot u om mijns staervens troost willic keeren.

 

Ghebenedijt zy God, die vader ons heeren,

 

Die ons tot vermeeren wederbaert wt noodt

 

Duer Christus verryzenesse vander doot,

185

Want God ons bloot duer u trect in effecte,

 

Tot een onverwelckerde, onbevlecte ⁺

 

En eeuwyghe aervenesse zonder verganc. ^182-7

Levende hope.

 

Wilt ghy daer in wezen, och Mensche Cranc,

 

Hanght duer my, Hope, an dezen vromen,

190

Die de doot huer maght heift benomen

 

En tonverganghelic wezen int licht broght. ^189-1

Menschelicke crancheyt.

 

Of ghy ontladen al tghewight moght

 

Daer mynen moet mede es verladen, ^192-3

 

Hoe magh ic ghevolghen Christus paden?

195

Gheenssins; dies therte altijts met beven hoopt,

 

Want dien wegh es smal die totten leven loopt,

 

Zoo datter naer zullen veil worstelens maken

 

Ende zy en zullender niet in gheraken;

 

Dits zwaer om smaken onzer natuere. ^196-9

Troost der schriftueren.

200

Maer zy en cloppen niet an de duere

 

Dwelc Christus es, die elc wilt gherieven,

 

Maer clemmen daer anders naer als dieven. ^200-2

 

Dit doet huer moeyte voor niet beclyven,

 

Want zy int hooft Christo niet en blyven,

205

Waer an tgheheel lichaem der ghemeenten hanght ^203-5

 

Ende hulpe van elc anderen ontfanght, ²⁰⁶

180 victoryeuzelic, triomferend.

+ OO 4 r.

182-7 1 Petr. 1:3, 4; vermeeren, verheffen, verlossen-zie Ipre 253, 420, 423; in effecte, inderdaad; onverwelckert van verwelkeren = verwelken-de bijbeltekst heeft onverwelkelijk; zonder verganc, onverderfelijk.

189-1 2 Tim. 1:10; vrome, getrouw, ook 219; tonverganghelic wezen, de onverderfelijkheid.

192-3 of ghy moght, al zoudt ge kunnen; verladen, bezwaren; moet, geest.

196-9 Matth. 7:14; zullen veil worstelens maken, haplologie, zullen velen veel inspanning leveren; ende, maar; smaken, verdragen.

200-2 Joh. 10:1.

203-5 voor niet beclyven, vruchteloos zijn; Col. 1:18-‘ghemeente’ als vertaling van ecclesia wijst op reformatorische invloed, ook 381 (Bakhuizen van den Brink blz. 10).

206 hulpe van elc, lees elc hulpe van; Rom. 12:5.

[p. 637]

 

Maer deze gaen elc zijn eyghen weghen

 

Ende staen Christum met huer waercken teghen

 

In eyghen wtghecoren gheestelicheyt, ^208-9

210

Meenende dat daer zaligheyt in leyt

 

Dat zy an tvleesch gheenen cost en waghen

 

Tot zijnder nootdurst, of in huer draghen

 

Aldus of alzoo gaen sectigh ghecleedt: ^211-3

 

Blende leeders, daer de blende duer wert verleedt,

215

De welcke zoo tzamen in den put gherocht zijn. ^214-5

 

In tijts moghen zy nochtans tot God bedocht zijn,

 

Die niet en wilt dat iemant blyve verloren. ^216-7

Levende hope.

 

Tot Tymotheum zeght Paulus daer voren:

 

Als de vrome lyden wy vervolghijnghe en spot,

220

Want wy hopen op den levenden God,

 

Die daer, zo wy ons ghetroosten des,

 

De zalighmakere alder menschen es,

 

Zonderlijnghe expres den gheloovyghen teeren. ^218-3

⁺

Troost der schriftueren.

 

Ia al waren zy boos en zy weder keeren; ²²⁴

225

Den Romeynen gheift Paulus de vercoenijnghe:

 

Hoe dat Christus niet alleene en es de verzoenijnghe,

 

Noch vuldoenijnghe onzer zonden alleene,

 

Maer ooc voor de gheheele waerelt ghemeene,

 

Op dat zy reene tleven in hem betrapen,

230

Die deerste verwect es onder die daer slapen; ^225-0

 

Want hy, ons hooft, es de doot ghepasseirt

 

Ende int eeuwigh leven voor ons triumpheirt.

 

Neimt hier wt moet, o ghy staervende flauwe. ²³³

208-9 teghen staen, tegenwerken; eyghen wtghecoren gheestelicheyt, uitgelezen aparte vroomheid.

211-3 nootdurst, behoefte; sectigh, hapax, herkenbaar als lid van een geestelijke orde.

214-5 Matth. 15:14; verleden, op een verkeerde weg brengen.

216-7 bedocht zijn tot, denken aan; moghen, adhortatief: laat ze ...; verloren blyven, voor goed verloren gaan.

218-3 1 Tim. 4:10; daer voren, daarover; als de vrome, vol vertrouwen; hem ghetroosten, vertrouwen; zonderlijnghe expres, zeer in het bijzonder; teeren, ten gunste van, voor.

+ OO 4 v.

224 en zy (216) weder keren, indien ze zich bekeren.

225-0 Zie Rom. 9:24, 11:32; vercoenijnghe, hapax, bemoedigende verzekering; hoe dat, dat; reene, tenvolle; tleven betrapen, het eeuwige leven verwerven; deerste, als eerste; slapen, ontslapen zijn, 1 Cor. 15:20.

233 ghy staervende flauwe, gij die bang zijt om te sterven.

[p. 638]

Gods gheestigh verstaercken.

 

Al es de poorte des levens nauwe,

235

Wy hebber thooft duere, dus niet en verschiett. ²³⁵

Menschelicke crancheyt.

 

Ic bidde u lien dat ghy my dat bediett, ²³⁶

 

Hoe ghy dat schriftuerlic mooght vertooghen.

Troost der schriftueren.

 

Paulus, de Apostele, can dit verhooghen,

 

Want hy als wtvercoren dat claer ghelooft,

240

Dat Christus van alle menschen es thooft. ^238-0

 

Voort totten Ephesen spreict hy noch daer van:

 

Christus es thooft van een yghelic man; ²⁴²

 

Wy, leden zijns lichaems, zijn, wy tghemeente,

 

Van zynen vleessche en van zynen ghebeente,

245

Die zonder vercleente bemindt en beraedt,

 

Want wie heift oyt zijn eyghen vleesch ghehaett? ^243-6

 

Voort es hy ooc zijns lichaems behoedere ²⁴⁷

 

Ende schaemt hem niet te heeten ons broedere; ²⁴⁸

 

Hy es ooc des vleeschs ende bloets onmaghtigh,

250

Ghelijc zyne broeders, gheworden deelachtigh

 

En heift hem zelven crachtigh ter doot verneirt;

 

Want ghelijc hy in allen was ghetenteirt,

 

Alzoo can hy de ghene troost gheven

 

Die ghetenteirt werden in huer leven. ^249-4

255

Dit brijnght ons verheven levende hope groot,

 

Dat wy ons hooft gheheel hebben duer de doot,

 

Want daer de mensche thooft crijght duere,

 

Daer volghen de leden wel ter kuere; ^255-8

 

Dus ghelijc wy stuere al in Adam staerven,

260

Zullen wy alle tleven in Christum verwaerven.

 

Die eersterlijnc, Christus, ons hooft, gaet voren;

 

Daer naer alle die Christum toebehoren ⁺

235 hebber, hebben er; verschieten, schrikken.

236 bedieden, duidelijk maken.

238-0 verhooghen, verheffen, hier: waar maken; dat, vooruitwijzend, 1 Cor. 11:3.

242 Ef. 5:23a.

243-6 Ef. 5:30, 29; zijn wij, lees wij zijn; ghemeente, de gemeenschap; die (hy); vercleente, beperking; beraden, helpen.

247 Ef. 5:23b.

248 Hebr. 2:11.

249-4 Hebr. 2:14, 18; onmachtigh, zwak; crachtigh, moedig; in allen, ten volle; tenteren, verzoeken.

255-8 verheven, op God gericht; wel ter kuere, vast en zeker.

+ PP 1 r.

[p. 639]

 

Ende naer dezen dende of de reste, ^259-3

 

Die hy al verwecken zal int leste,

265

Want hy sprac: verwondert u niet der gaven mijn,

 

De tijt comt, dat de doode in de graven zijn

 

Mijn stemme zullen levende maercken. ^265-7

☞ Hier verryzen de dooden.

 

Deis gaven daer of ghetughen int verstaercken,

 

Te wetene alvoren veil helygher lichamen,

270

Die naer Christus verryzenesse camen

 

Te Ierusalem in die helyghe stadt

 

Ende vertooghden hem daer veil menschen plat; ^268-2

 

Want de steenen graven zijn open gheschuert.

Levende hope.

 

Alzoo dat hemlieden es ghebuert,

275

Zalt ons allen gheschien inden dagh des oordeels;

 

Want Paulus gheift ons dus veil meer voordeels

 

Om dat te ghelooven, naer tghelaten

 

Dat hy voor de Roomsche potestaten

 

Of ieghen Tertullo, den procureur der Ioden,

280

De hope der verryzenesse der doden

 

Vryelic beleden heift noch slechtere:

 

Bee der gherechtere ende ongherechtere. ^276-2

 

Als vroom vechtere hy tot Tymotheum schrijft:

 

Al eyst dat de mensche ongheloovigh blijft,

285

Christus blijft ghetrauwe, wilt dit wel smaken;

 

Thooft en magh zijn leden niet verzaken, ^283-6

 

Die om tzaligh maken des zondaers es commen. ²⁸⁷

Gods gheestigh verstaercken.

 

Ooc hoortmen hem den troost der heydenen nommen, ²⁸⁸

 

Daer of men zeght naer Esayas vertellen:

290

Wy hebben een compact ghemaect met der hellen

 

Ende metter doot, duer een valsche vorme;

 

Zo zal den windt, duer haghel en storme

259-3 1 Cor. 15:22, 23, 24; stuere (stuur), gewelddadig; naer dezen dende, daarna zal het einde zijn; reste, rust, zielevrede. N.B. 263 en 264 moeten van plaats wisselen.

265-7 Joh. 5:28; in de, lees die in de; maercken, horen.

268-2 Matth. 27:52, 53; ghetughe, getuigenis; int verstaercken, tot bekrachtiging; alvoren, bovenal; plat, openlijk; slecht, openlijk.

276-2 Hand. 24:10-15; gheift ons meer voordeels, maakt het ons gemakkelijker; naer tghelaten dat, doordat; Rooms, romeins; slecht, duidelijk; gherecht, rechtvaardig-de comparatieven naar middelnederlands gebruik in een vergelijking van twee.

283-6 2 Tim. 2:13; vroom, dapper; eyst, is het.

287 1 Tim. 1:15.

288 Rom. 15:12; troost, hoop.

[p. 640]

 

U valsch toeverlaet wegh werden versteken, ^289-3

 

Want God en wilt zijn lof niet laten spreken

295

Totten beilden, wilt dit wel voort staercken; ^294-5

 

Dus wilt alleene leeren op dwoort maercken

 

Ende met accoort waercken op den gront steen doch,

 

Die groote belofte gheift zonder bedroch,

 

Wiens cracht duer hope magh niet faelgieren. ^296-9

Menschelicke crancheyt.

300

Maer ic biddu wilt ons allegieren,

 

Want een dijngh my den moet houdt onder voet: ^{300-1 +}

 

Dats dat Paulus zeght over vleesch en bloet

 

Trijcke Gods niet bezitten en moghen. ^302-3

Fraey figuracye.

 

Dats, dat zy daertoe noch niet en doghen; ³⁰⁴

305

Ghelijc tghezaeyt cooren es van gheender waerden

 

Ter wylen dat verrot in der aerden

 

Of groen es, om alzoo int schuere te halen,

 

Maer moet ander figuere nemen zonder dralen,

 

Ten principalen stroo, haren, graen en cnopen; ^305-9

310

Alzoo ooc wy die in den heere hopen,

 

Zullen, zoo een graen brijnght veil vulle haren,

 

Die cracht meerdren, ghelijc armeyen vergaren,

 

Vleghels nemende en zo duer den dau terden,

 

Want wy zullen loopen ende niet flau werden. ^310-4

315

Dus als tvleesch en bloet van gheen onspoet zweeten, ³¹⁵

 

Zoo en zullen wy niet meer vleesch en bloet heeten,

 

Want die inden levenden bouck staen gheprent

 

Hebben eenen name die niemant en kent,

 

Noch zy ooc, tot dat zy commen in Gods rijcke. ^317-9

289-3 Jes. 28:15, 17; compact, verdrag; vorme, voorwaarde; den, lees duer windt (var.); wegh versteken, verdelgen.

294-5 Jes. 42:8; dit staercken, hier de hand aan houden; voort, voortaan; wel, terdege.

296-9 Zie Jes. 28:16; dwoort, de bijbel; met accoort, van harte; niet faelgieren (te kort schieten), litotes, zeker werken.

300-1 allegieren, verlichten, ontlastenzie Meyers Woordenschat; den moet onder voet houden, somber stemmen.

+ PP 1 v.

302-3 1 Cor. 15:50; namelijk dat P. zegt ... dat deze.

304 doghen, geschikt zijn.

305-9 Zie 1 Cor. 15:35-38; dat (dat 't) verrot; groen, onrijp; figuere, vorm; ten principalen, voornamelijk; hare, aar.

310-4 Jes. 40:31-met armeyen en vleghels in plaats van arenden en vleugels-vermoedelijk was het hs. slecht te lezen: graen, graankorrel.

315 onspoet, rampspoed.

317-9 Op. 2:17; inden levenden bouck gheprent, geschreven in het boek des levens, Op. 21:27.

[p. 641]

Troost der schriftueren.

320

Wy en zullen niet alle vallen in slijcke,

 

Want wy die noch levende zijn, alzo haest

 

Alsmen voor elc de laeste trompette blaest,

 

Zullen verwandelt werden, zonder veil respijts,

 

Zeght Paulus, binnen eenen ooghenblick tijts.

325

Ooc zullen de doode duer dat virtuut leven,

 

Want de bazune zal een gheluut gheven

 

En de doode zullen opstaen, zonder spot. ^320-7

 

Dus al eyst dat tuutwendigh lichaem verrot,

 

Ten vergaet niet, naer Paulus oorconden,

330

Dat staervelic woordt vanden leven verslonden,

 

Ende werdt alzoo een nieuwe creatuere. ^330-1

Figuere.
☞ Hier tooghtmen Christum ten hemel varende.

 

Menscheliche Crancheyt, ziet hier de figuere ³³²

 

An, ons hooft Christus, die voor den volcke

 

Op ghenomen es met eender wolcke ^333-4

335

Ende heift hem ghezet ter rechter handt

 

Der maiesteyt Gods, in dat opperste landt,

 

Zoo dat gheen overheyt of principaten,

 

Noch voorschip, noch thronen te boven en gaet hem, ^335-8

 

Want het es al duer hem gheschepen

340

Ende al te gader in hem begrepen,

 

Dat in hemel, aerde es voor alle menschen. ^{339-1 +}

Gods gheestigh verstaercken.

 

Wy en connen gheenen wegh ghewenschen

 

Tot God rumere, want des padts blootheyt

 

Ghemaerct, en donsprekelicke grootheyt

345

Ons hoofts, dwelc ons heift gheopent tvelt, ^343-5

 

Ghemaerct dat ons schriftuere met hem telt

320-7 1 Cor. 15:51, 52; in slijcke vallen, sterven; verwandelen, veranderen; virtuut, wonderbaarlijke kracht; zonder spot, naar waarheid, 428.

330-1 2 Cor. 5:4, 17; woordt, lees werdt (var. wort); oorconden, getuigen, zie 420.

332 Menscheliche, lees Menschelicke.

333-4 Zie Hand. 1:9.

335-8 Zie Ef. 1:20, 21; hem zetten, gaan zitten; overheyt, principaten, voorschip, thronen, orden van engelen-overheyt als vertaling van potestates en voorschip (lees voorstschip, var. vorstschap) van dominaciones. De opsomming wijkt af van die in Ef., maar zie Tafel II 19-22. De bijbel heeft God zette hem; daarbij sluit aan duer hem 339. N.B. De drukker heeft gatē-(gaet en, rijmend op principaten) vervangen door gaet hem.

339-1 Col. 1:16, 17; begrepen zijn in, bestaan door; voor, ante.

+ PP 2 r.

343-5 des padts blootheyt ghemaerckt, gezien de openheid van het pad; het velt openen, vrij baan geven.

[p. 642]

 

Ende zeght, int hemelsche wezen beloken, ^346-7

 

Hat hy ons den middel thuun heift ghebroken

 

Ende wt gheworpen de heerschappye

350

Des vyants, onzer weder partye,

 

Want wy tot God in dezer leere aerven. ^348-1

 

Zaligh zijn de doode die in den heer staerven, ³⁵²

 

Tzy heden of morghen, want vry zonder zorghen

 

Werdt huer leven in Christo met God verborghen, ³⁵⁴

355

Want Christus es huer leven en staerven ghewin. ³⁵⁵

 

Dies men duer de doot moet ten leven in

 

Ende wie doot es, es der zonden ghestorven,

 

Want wt die eerst huer maght heift verworven. ^357-8

 

Ooc: wie doot es, wt dwoort van Paulus monde,

360

Die es gherechtvaerdight vanden zonden

 

Tot allen stonde, van qwade temptacye. ^359-1

Menschelicke crancheyt.

 

Maer men moet hem stellen in state van gracye,

 

Anders waer hoops fundacye cranc toeverlaet. ^362-3

Troost der schriftueren.

 

Tes de rechte gracye Gods daer ghy in staet,

365

Want ghy wacht de openbarijnghe ons heeren,

 

Welcke hope u, naer Paulus leeren,

 

Alleene zal bevestyghen totten hende. ^364-7

Levende hope.

 

Och, Menschelicke Crancheyt, vul der allende,

 

Anhoort den goeden roup uwer hopijnghe, ³⁶⁹

370

Daer of ic u ooc wille doen ontcnopijnghe, ^370-8

 

Welc daer es die heerlicke aervenesse

 

Die ons comt duer Christus verstaervenesse,

346-7 met enen tellen, als deel van iemand beschouwen; int hemelsche wezen beloken, in Christus besloten, bepaling bij het volgende ‘ons’.

348-1 Ef. 2:13, 14; Hat, lees Dat (var.); middel thuun, scheidsmuur; aerven tot, ingang vinden bij.

352 Op. 14:13.

354 Col. 3:3; in Christo met God, lees met Christo in God.

355 Fil. 1:21.

357-8 Rom. 6:10, 23; door de zonde heeft de dood ....

359-1 Rom. 6:7.

362-3 hem in state van gracyen stellen, genade verwerven; hoops fundacye, hoop als fundament; cranc, zwak.

364-7 1 Cor. 1:7, 8; wachten, verwachten; bevestyghen, vast doen staan-in de bijbel met God als onderwerp in plaats van hoop.

369 roep, stem.

370-8 daer of, daarover; onmatigh, mateloos; midts der, en ook over de (de bijbeltekst verbindt 373 met 371); an ons, voor ons; strecken in, zich richten op; ende (hy), want hij.

[p. 643]

 

Midts der onmatyghe staercke cracht

 

Welcke God in Christo an ons heift ghewracht,

375

Als hy hem op vander doot ghewect heift,

 

Waer duer ons hope, die in hem strect, leift,

 

Ende es ter rechter handt Gods ghezeten.

 

Voort eyst al onder zijn voeten ghesmeten. ^369-8

 

Dies moghen wy duer zulcx victorye zijnghen. ⁺

Gods gheestigh verstaercken.

380

Hy heift hem ooc ghezett voor alle dijnghen

 

Tot een hooft der ghemeenten, welc daer es

 

Zijn lichaem, zoo Paulus bewijst expres,

 

Ende de volheyt diens, daer zy an es ghehult,

 

Dats God, diet al in allen vervult,

385

Want dat hooft es trauwen an tlichaem gheheelt. ^380-5

 

Of meent ghy dat Christus in sticx es ghedeelt, ³⁸⁶

 

Of dat hy eenigh cranc let achter zal laten?

 

Al zitt hy hooghe boven alle staten-

 

Wilt vaten- zynen lust es met waerden fijn

390

Totten helyghen die hier op daerde zijn ^389-0

 

En hy zal ooc weder omme tot ons keeren.

Fraey figuracye.

 

Men doet den behouvenden leden meest eeren

 

Ende wy verchierenze ooc alder meest

 

Die ons qwalic staen, want natuere eest

395

Daertoe ende vreest; dit es principael. ^392-5

Menschelicke crancheyt.

 

Maer of wy duer watere, vier, zwaert of regael ³⁹⁶

 

Of anders zonder priester staerven, vol zonden?

Troost der schriftueren.

 

Zoo es Christus ons priester teeuwyghen stonden

 

Ende ooc ons middelaer en vooren sprekere,

400

Die ons vonnessen zal; dies zijn wy zekere, ^398-0

 

Dat wy onzen troost niet en moghen verliezen

369-8 Hier wordt Ef. 1:18, 19, 20 en 22a ten dele en zeer vrij gevolgd.

+ PP 2 v.

380-5 Ef. 1:22b en 23; voor, boven; bewyzen, meedelen; expres, nadrukkelijk; ghehult, trouw; trauwen, voorwaar; heelen, verbinden.

386 in sticx, in stukken.

389-0 wilt vaten, begrijp het goed; met waerden, zorgzaam; helyghen, vromen, gelovigen, zie ook 269.

392-5 1 Cor. 12:23; behouven, nodig hebben. Eeschen = vreeschen tot, vragen om,-wegens oogrijm eest en vreest, vgl. 451.

396 regael, rattenkruid, vergift.

398-0 priester teeuwyghen stonden, Hebr. 7:3; middelaere, Hebr. 8:6 e.e.; vooren sprekere, voorspraak, advocaat, 1 Joh. 2:1; vonnessen, oor-oordelen, 2 Tim. 4:1.

[p. 644]

 

En willen voor hem gheenen advocaet kiesen.

 

Want wy totten Hebrein zeer plucht lezen: ⁴⁰³

 

Een staercken troost hebben, dier toe ghevlucht wezen

405

Om te houden an die voorghezette hope,

 

Die ons anghebonden es met Gods eedts cnope

 

Als een vasten hancker des hoops onzer zielen,

 

Zoo dat onmoghelic ware dat wy vielen,

 

Want duer die hope, naer dezer spraken

410

Die dapostel zeyt, wy God ghenaken,

 

Duer Iesum die ons hopent den wegh,

 

Een priester naer die wyze Melchicedech, ^404-412

 

Zoo ghy hier zien zult, u ooghen opslaende.

Figuere. ^Figuere
☞ Hier steentmen Stephanum ziende in den hemel, ende Christum staende ter rechter handt Gods.

Stephanus zeght.

 

Ic zie den hemel open en Christum staende

415

Ter rechter handt Gods; ziet waer hy staet, ziet.

 

Och heere, en rekent hem deze mesdaet niet, ⁺

 

Want zy in onwetentheyt zijn onbevreest;

 

Heere Iesu Christe, ontfanght doch mynen gheest. ^414-8

Gods gheestigh verstaercken.

 

Nu es u, o staervelicke creatuere,

420

Ghetooght oorconde, schriftuere, figuere, ⁴²⁰

 

Dat Christus, dijn hooft, u een wegh zeer breedt

 

Totten leven duer helle en doot heift bereedt;

 

Ooc duer zonde ende vermaledydijnghe,

 

Naer Paulus ad Galathas belydijnghe,

425

Als hy voor ons es vermaledijt gheweist

 

Hanghende an thoudt des crucen, want men leist:

 

Wie an een houdt hanght, es vermaledijt by God, ^423-7

 

Zeght ons die tweede wet, zonder eenigh spot. ⁴²⁸

403 plucht, hapax. WNT 12, 2655 legt verband met pluchten, aanbidden, bij Everaert en suggereert ‘devotelijk’; Rh. Gl. denkt aan plichten, instaan voor, stellig verklaren en gist ‘stellig, beslist? duidelijk?’ N.a.v. pluchten, bijstaan, Leffijnghe 138, lijkt ‘behulpzaam, ter zake’ waarschijnlijk.

404-412 Hebr. 6:17-20; dier toe ghevlucht wezen, begrijp: wy dier, qui confugimus (ad tenendam propositam spem); sprake, woord; die wyze Melchcedech, de ordening van M.; eedts cnope, bindende eed.

Figuere ziende in, kijkende naar.

+ PP 3 r.

414-8 Hand. 7:56, 60, 59; want zy in onwetentheyt zijn, naar Luc. 23:34, doordat de steniging van Stephanus met de kruisiging van Christus vergeleken werd; Tafel III 371 heeft de toevoeging ook.

420 oorconde tooghen, bewijzen; lees by schriftuere, f., door bijbel en togen.

423-7 Gal. 3:13; vermaledydijnghe, vloek (van de wet).

428 die tweede wet, het evangelie; 427 is apo koinou gebruikt.

[p. 645]

 

Dus es ooc die vermaledydijnghe huer ganghen, ⁴²⁹

430

Want hy heift ooc an een houdt ghehanghen.

 

Gheen meerder troost teghen sdoots afgryzijnghe

 

Dan ons comt duer Christum, ons hoofts, verryzijnghe. ⁴³²

 

Ooc hebben wy ghezeyt, ghetooght en ghelooft, ⁴³³

 

Hoe dat de zelve Christus, onzer alder hooft,

435

Vander doot verwect zijnde niet meer en staerft,

 

Maer in dat eeuwigh leven es gheaerft ⁴³⁶

 

Ende ooc ter rechter handt Gods es int hooghe.

Troost der schriftueren.

 

En by dezen onzen laesten tooghe

 

Van Stephano hebben wy schoon verclaert,

440

Dat die gheest niet wt tkaersten lichaem en vaert,

 

Maer hy wert int hooft Christi vast ghearresteirt, ⁴⁴¹

 

Daer hy, zo Stephanus bewees, arryveirt,

 

Zoo troost der schrift moet ghetuugh gheven des. ^442-3

Gods gheestigh verstaercken.

 

Tes waer, al datter af gheschreven es,

445

Zeght Paulus, alzoodanigh labueren

 

Es ghedaen om dat wy duer troost der schriftueren

 

Hope zouden hebben, naer u propoost, ^444-7

 

Dwelc es den mensche staervende meesten troost,

 

Ende moet hanghen tstaervelic lichaem an, ⁴⁴⁹

450

Dwelc Gods wet niet gheoorzaem zijn en can.

 

En ten vermaghs ooc niet, want der wets heesch

 

Es liefde tot God ende naersten, daer tvleesch

 

Hem nie toeghevoughen can, met gheenen lede, ^452-3

 

Want de creatuere der ydelhede

455

Onderworpen es, teghen hueren wille, ⁺

 

Van God daer hy voren moet zwyghen stille,

 

Dieze dus onderworpen heift en verneirt,

429 huer ganghen, lees verganghen.

432 Christum onder invloed van duer in plaats van Christi.

433 gheloven, verzekeren.

436 enen aerven in, opnemen in; thooghe, de hemel, zie 336.

441 maer (ne ware) hy wert, of hij wordt; Christi als possessieve bep. opgevat in plaats van als bijstelling; arresteren, vestigen, ghearresteert werden, woonplaats vinden-zie hierbij 2 Cor. 5:8.

442-3 bewyzen, tonen; moet ghetuugh gheven, getuigenis aflegt; des, dienaangaande, rijmlap.

444-7 Rom. 15:4; labueren, moeizaam arbeiden, hier labuerigh zijn 486, schrijven; om dat, opdat; propoost, uiteenzetting.

449 (enen) anhanghen, aankleven, eigen zijn; subj. hope.

452-3 naerste, naaste; hem ghevoughen tot, zich geschikt maken voor; nie, nooit (var. niet); met gheenen lede, absoluut niet.

+ PP 3 v.

[p. 646]

 

Ende alleene op hope ghefondeirt; ^454-8

 

Welcke hope wy by Petrus rade

460

Ghevest hebben in de bloote ghenade,

 

Die ons duer dat hooft Christi nederwaert

 

Ghevloeyt commen zal, als hy hem openbaert; ^459-2

 

Welcke ghenade wy onvervaert groot maercken, ⁴⁶³

 

Want zy gaet te boven alle Gods waercken, ⁴⁶⁴

465

Die de doode levende maect ende hier by

 

Ooc roupt tghene dat niet en es, dat zy, ^465-6

 

Duer de verryzenesse Christi, ons hoofts.

Fraey figuracye.

 

Abraham, die hertoghe des gheloofs,

 

Heift hem ooc ghevestight op dezen gront,

470

Want zijn gheloove op de hope stont,

 

Ia, op hope daer niet te hopen en was; ^468-1

 

Alzoo doen wy ooc hier in dit cas,

 

Want wy beminnen God, zeght Petrus, wien

 

Wy nochtans noyt en hebben ghezien. ^472-4

475

Zoo Paulus wt Esayam doet ghewagh:

 

Dat noyt oore en hoorde, noch noyt ooghe en zagh,

 

Welc God zynen liefhebbers heift bereedt. ^475-7

 

Dus staet liefde op hope, dits tbescheedt, ⁴⁷⁸

 

Alzo wy voor elc nu claer vertooghen.

Menschelicke crancheyt.

480

Hoe maghse dan Paulus zoo zeere verhooghen?

Levende hope.

 

Al dat ghehoopt es zal commen voor ooghen,

 

Dan zal zijt lichtelic hopen en gheloven al; ^480-2

 

Dan werdet ooc dat zy gaen te boven zal

 

Ende van dryen die daer zullen blyven,

485

De alder meeste; maer om smoets verstyven ^483-5

 

Int staerven, es Paulus aldus labuerigh: ^485-6

454-8 Rom. 8:20; ydelheyt, vergankelijkheid; verneeren, verlagen; op hope fonderen, hoop als fundament geven.

459-2 1 Petr. 1:13; Christi, zie 441 aant.

463 groot maercken, als groot beschouwen, groot noemen.

464 Ps. 145:9.

465-6 Rom. 4:17b; dat zy, dat het worde (afwijkend van de bijbeltekst).

468-1 Zie Rom. 4:18; hertoghe (leidsman) des gheloofs, als praefiguratie van Christus, vgl. Hebr. 12:2.; daer niet te hopen en was, zie Gen. 17:17.

472-4 1 Petr. 1:8; cas, geval.

475-7 1 Cor. 2:9, Jes. 64:4; dat, wat: welc, hetgeen.

478 bescheedt, zie 165 aant.

480-2 se, de liefde = zy 481; lichtelic, gemakkelijk, snel-zie 1 Cor. 13:7.

483-5 1 Cor. 13:13; samentrekking die zullen blyven en de aldermeeste (zal zijn).

485-6 om smoets verstyven, tot versterking van onze geest; labuerigh zijn, zie 445 aant.

[p. 647]

 

Broeders en zijt om die daer slapen niet truerigh,

 

Ghelijc de ghene die gheen secreten

 

Van onzer hopijnghe niet en weten; ^487-9

490

Ende es wt de zelve hope levende

 

Tot eenen eenyghen troost ons ghevende, ^490-1

 

Om daermede te troosten elcken int staerven.

Gods gheestigh verstaercken.

 

Wy weten, Prince, niet anders te verwaerven, ⁺

 

Dus willet onzer simpelheyt vergheven

495

En neimt in dancke met uwen raedt verheven, ^493-5

 

Donze om een betere tot dezer huere; ⁴⁹⁶

497

Ontfaet ionste voor conste, al eyst slicht duere. ⁴⁹⁷

Finis.

Volhent te Ghendt by my Ioos Lam-brecht Lettersteker Den laesten dagh van Ougst int Iaer M.CCCCC. XXXIX.

487-9 1 Thess. 4:13; slapen, ontslapen zijn; die ... weten, die onze verborgen hoop niet kennen.

490-1 ende (Paulus) es; de zelve (zelfde) hope is ook object van ghevende.

+ PP 4 r.

493-5 verwaerven, tot stand brengen, doen; simpelheyt, beperktheid; (enen) in dancke nemen, erkentelijk zijn jegens.

496 Donze (deinzen) om een betere (iets beters), spreuk van de kamer.

497 ontfaet ionste voor conste (zie 77), ontvang een blijk van genegenheid, waar talent te kort schiet; al eyst slicht duere, al is het ‘duere slicht’, heel erg eenvoudig.
Naschrift Lettersteker, waarschijnlijk graveur of lettersnijder, WNT-ook in Nederlandsche Spellijnghe (a⁰ 1548); ougst, augustus.

12 loosen

104 een diet luste

169 daer si

261 eerstelinc

292 doer

304 dueghen 309 aren

330 wort 338 Noch vorstschap

348 Dat 360 vander sonde

407 ancker 411 opent