De Gentse Spelen van 1539 (2 delen)

[p. 601]

Wynoxberghe.

Prologhe.
In dit spel zijn vijf personagen: Speciale zalvijnghe, Schriftuerlic troost, Heesscher des wets, Belemmert herte, Wel ghetroost herte.

Specyale zalvijnghe.

1

Discrete heeren, wy u groeten moeten,

 

Duer wiens vraghe wy sdrucx sproeten boeten; ^1-2

 

Noyt vraghe ter waerelt ons behaeghde bet.

Schriftuerlic troost.

 

O gheest Gods, die op alle versaeghde zet

5

Uwen troost, wilt ons doch onderwyzen

 

Den meesten troost in swaerels afgryzen,

 

Om sdoots verzeeren te bet te lydene. ^4-7

Belemmert herte.

 

Nu beghinnic te vreezen in dit strydene,

 

Als ic zonde en doot voor ooghen schauwe. ^8-9

Heesscher des wets.

10

Die mesdoet, die moet ghedooghen rauwe:

 

Gods oordeel gheestelic noch waerlic vlucht. ^10-1

Specyale zalvijnghe.

 

Vriendt, waer omme eyst dat ghy zo daerlic zucht?

 

Anziet meer God dan u blamelick qwaet; ⁺

 

Cruut gheneist ziecten lichamelic, iaet,

15

Dus droufheyt des herten God ooc confort gheift. ^13-5

1-2 discreet, verstandig; sproete, vlek, smet; sdrucx sproeten, de zorgen die ons aankleven; boeten, genezen, 38, 383. Specyale Zalvijnghe spreekt hier als rederijker: de kunst doet dagelijkse zorgen vergeten, can sdrucx verzeeren keeren, 506.

4-7 Tot de Heilige Geest. troost zetten op, moed geven aan; Joh. 14:26, 27; swaerels afgryzen, de afschuwelijke wereld; sdoots verzeeren, de droevig stemmende dood; lyden, verdragen.

8-9 dit stryden, zie Job 7:1; zonde en doot, zie Rom. 8:21.

10-1 mesdoen, zondigen; rauwe ghedooghen, smart lijden, sterven, Ez. 18:4; vluchten, ontvlieden, Rom. 2:3.

+ MM 2r.

13-5 blamelick qwaet, verderfelijke zonde; cruut, kruiden; dus, alzo; confort gheven, helpen, genezen; overeenkomstig 38-9.

[p. 602]

Heesscher des wets.

 

Die God zo menyghe reyze verstoort heift,

 

Hoe wilt ghy op hem troostelicken wint waeyen?

 

Waent ghy datmen God magh als een kint paeyen?

 

Gods woordt blijft gheschreven in aerven eeuwigh: ¹⁹

20

Al die zondyghen zullen staerven fleeuwigh; ²⁰

 

Dus loon zijns waercx naer Gods sentencye naect. ²¹

Specyale zalvijnghe.

 

Zwijght ghy, die bedruct elcx conscyencye maect;

 

Gods goetheyt alder hooghst om loven staet,

 

Die alder menschen qwaetheyt te boven gaet,

25

Want Gods wijsheyt alle mesdaet verdrijft snel. ²⁵

Heesscher des wets.

 

God es goet den goeden, maer Paulus schrijft wel:

 

Gramschap, benautheyt en tribulacye

 

Den ghenen die qwaet doen. ^26-8

Schriftuerlic troost.

 

Dats condemnacye

30

Van die voort zonder berau in zonden sneven. ³⁰

Specyale zalvijnghe.

 

Hoort ghy naer hem, hy doet u vul wonden beven;

 

Voor zijn razernye ghestopt u ooren houdt. ^31-2

Schriftuerlic troost.

 

Om dat ghy troost lievelic oorboren zoudt,

 

God tooght tuwaert zijn liefde loyale

35

En heift ghezonden Zalvijnghe Specyale,

 

Dats den helyghen gheest, zoo Ians sprake prijst. ^33-36

Specyale zalvijnghe.

 

Gods zalvijnghe, zeght hy, alle zaken wijst;

 

Zoo de zalve des lichaems smerte boett,

 

Sghelijcx deze zalve elcx mans herte zoett; ^37-9

40

De trooster ghetrauwe en zal falen niet.

19 Ps. 119:89; in aerven, als erfdeel.

20 Ez. 18:20; fleeuwigh, angstig.

21 Zie Rom. 2:6; sentencye, oordeel; naken, nabijkomen.

25 Vgl. Jez. Sir. 1:26-de vrees des Heren weert de zonde.

26-8 Rom. 2:7-10; tribulacye, verdrukking; wel, duidelijk.

30 voort, verder, voortaan; in zonden sneven, een zondig leven leiden.

31-2 wonde, zonde; razernye, geraaskal.

33-36 om dat, opdat; lievelic, adv., rustig; troost oorboren (genieten), bemoedigd worden; loyael, oprecht; sprake, woord, uitspraak.

37-9 Joh. 14:26; wyzen, leren, 50; zoeten, kalmeren.

[p. 603]

Schriftuerlic troost.

 

Te vergheifs zal ic swoordts verhalen iet,

 

Ten zy dat des gheests sprake van binnen wect. ^41-2

Belemmert herte.

 

Om God te lovene cracht mijnder zinnen strect, ⁴³

 

Die my zynen troost inwendigh zendt;

45

In smerten hem tlichame allendigh wendt,

 

Mijn herte nochtans duer thooren verlicht wat. ⁺

Schriftuerlic troost.

 

Zonder dezen troost noyt niemant ghesticht zat, ⁴⁷

 

Want als Christus wilde zijn discipels laten,

 

Hy beloofde dezen trooster thuerlier baten,

50

Zegghende: hy zal u alle waerheyt leeren

 

Ende van u des waerelts zwaerheyt keeren,

 

Diemen u doen zal om mynen name goet; ^50-2

 

Dies zy, beghift met stroosters beqwame spoet,

 

Hebben om Christus wel vroom gheleden strijt. ^53-4

Heesscher des wets.

55

Verlaet u daer op ende te vreden zijt,

 

Ghy zult vinden dat zy u bedrieghen, man. ^55-6

Schriftuerlic troost.

 

Den troost des gheests, vriendt, u niet lieghen can. ⁵⁷

 

Gheen menschelicke woorden zijn zoo warachtigh,

 

Gheen trooster om verblyden zoo crachtigh

60

Als den gheest, wiens - naer Paulus - vruchten ieuchdelic

 

Zijn:liefde, pays, des blijschaps lichten vruechdelic; ^60-1

 

Den troost des gheests was het stichten der kaercken. ⁶²

 

De woorden der menschen dickent lettel waercken,

 

Maer dezen gheest es altijts sdrucx ontladere. ^63-4

41-2 iet swoordts, iets uit de bijbel; dat, dat het; sprake, stem (tenzij de stem van Heilige Geest het in u tot leven roept).

43 cracht mijnder zinnen strect, geef mijn geest het vermogen.

+ MM 2 v.

47 ghesticht, gesterkt in het geloof.

50-2 Joh. 14:26.

53-4 zy, beghift, zij die begiftigd zijnmogelijk moet Die zijn gelezen worden; bequame spoet, heilzame gunst; vroom, moedig.

55-6 te vreden, gerust (iron.); bedrieghen, misleiden.

57 lieghen, bedriegen.

60-1 Gal. 5:22; lichten, het rijm eist luchten = lichten; iuechdelic, fris, krachtig.

62 Hand. 2.

63-4 dickent, dikwijls; sdrucx ontladere, verlosser uit smart.

[p. 604]

Speciale zalvijnghe.

65

Houdt uwen troost, - dies ben ic dijns radere -

 

Een vast betrauwen tuwer voorspoetheyt,

 

Dat u God Christum gaf duer zijn zoetheyt;

 

Zo bevint ghy tuwaert de liefde divyne. ^65-8

Schriftuerlic troost.

 

Maerct de schriftuere an de gordyne: ⁶⁹

70

Daer by blijct Gods liefde, niet om vulgronden,

 

Dat u God heift zynen zone ghezonden,

 

Op dat wy duer hem al leven zouden. ^70-2

 

Paulus zeght: duer Gods liefde zijn wy behouden;

 

Christus starf als wy zijn vyanden waren

75

Voor ons allen; wie magh ons bezwaren

 

Als wy duer zijn bloet zijn gherechtvaerdicht? ^73-6

Heesscher des wets.

 

Christus en heift niet te staervene ghewaerdight

 

Voor al, maer voor de zyne die dueght antieren. ^77-8

Specyale zalvijnghe.

 

En laet u dat dijncken in gheender manieren.

80

Peynst, dat hy zo wel es ghestorven certeynlic

 

Voor u, of ghy waert ter waerelt alleynlic, ⁺

 

En zijt met Paulus te zegghene ghezint:

 

De zone Gods heift my alzo bemint,

 

Dat hy hem zelven gaf voor my trezoorlic. ^83-4

Schriftuerlic troost.

85

Daer en staet niet ‘voor ons’; betrauwet orboorlic

 

Dat woordt ‘voor my’ als troost schoone, greyde. ^85-6

65-8 houden, beschouwen als; radere zijn, aanraden; voorspoetheyt, heil; zoetheyt, liefde; divijn, goddelijk.

69 de schriftuere an de gordyne, de bijbeltekst, die op een strook papier aan een gordijn bevestigd was.

70-2 1 Joh. 4:2; niet om vulgronden, niet ten volle te peilen, 474; al, allen.

73-6 Rom. 5:8, 9.

77-8 ghewaerdighen, het de moeite waard vinden; dueght antieren, een vroom leven leiden.

+ MM 3 r.

83-4 Gal. 2:20; trezoorlic, als een kostbare schat.

85-6 orboorlic, tot uw nut; greyde (ghereyde), voorwaar.

[p. 605]

Specyale zalvijnghe.

 

Dat u een ijnghel wt den throone zeyde

 

Contrarye van dien, ghy verwaerpen moet

 

En zegghen: dit God om mijns zins verschaerpen doet; ^87-9

90

Hy heift zijn zone te mywaert gheschoncken,

 

Of ic eenigh ware in swaerels speloncken.

 

Neimt exempel an der zonnen affaeren:

 

Zijt ghy te min verlicht, of maght u daeren,

 

Dat zou veil menschen huer licht es ghevende? ^90-4

Belemmert herte.

95

Al waer ic alleene ter waerelt levende,

 

Ken moghte niet meer dan ic ben verclaert zijn. ⁹⁶

Specyale zalvijnghe.

 

Mijn liefste, wilt doch nu onvervaert zijn:

 

Die ghegheven es om ander menschen ghewin,

 

Hy en es u dies niet ghegheven te min. ^98-9

100

Wy vinden dat smenschen liefde oncorrect

 

Te mindere es, als zy tot velé strect, ^100-1

 

Maer al mint God vele, ten magh niet schaden:

 

De liefde Gods tuwaerts es zo vul ghenaden,

 

Zou es ghestadigh, zoo Esayas ontbindt. ^103-4

Schriftuerlic troost.

105

Magh een moeder, zeght hy, vergheten haer kindt,

 

Dat zijt in eenyghe benautheyt late?

 

En al waert by alzo dat zijt vergate,

 

Vergheten zal ic u ten gheenen tyden. ^105-8

Specyale zalvijnghe.

 

Zoo lievelic es hy tuwaert tallen zyden,

110

Als of hy alleene zochte u zaligheyt. ¹¹⁰

87-9 Zie Gal. 1:8; dat, gesteld dat; throon, hemel; ghy (het); om mijns zins verschaerpen, tot opscherping van mijn geest.

90-4 swaerels speloncken, de duistere wereld; affaere, werking; zou, zij, 104.

96 al, als; verclaert, verlicht.

98-9 ghewin, baat; dies niet te min, even goed.

100-1 vinden, ervaren; oncorrect, onvolmaakt; te mindere, geringer.

103-4 Zie Jes. 54:8, 10; ghestadigh, standvastig.

105-8 Jes. 49:5, by alzo, zo.

110 lievelic, liefderijk; tallen zyden, in alle opzichten.

[p. 606]

Belemmert herte.

 

Ghedanct zy God van zijn liberaligheyt,

 

Die my zynen zone zoo ghehuldigh schijnct. ^111-2

Heesscher des wets.

 

Meent ghy dat hy om u zorgvuldigh dijnct,

 

Aerm, allendigh zondare onwaerdigh?

115

Hy es hooghe, maghtigh ende rechtvaerdigh; ^{115 +}

 

Inden hemel elc ijnghel hem toe lof spreict,

 

Daer ghy hem hier met voeten als stof steict;

 

Dies hy u met rechten nu niet en an ziet. ^117-8

Specyale zalvijnghe.

 

Zulcke belemmertheyt doch den ban biet. ¹¹⁹

120

Al eyst dat God in de hooghste zaten rijst,

 

Nochtans hy altoos de cleene van staten prijst.

 

Hy can de aerme wt den drecke trecken.

 

Wil u tot wanhope zondyghe vlecke wecken, ^120-3

 

Zeght: versmaedde my God naer dit gheschrifte,

125

Hy en hadde my niet ghegheven deis ghifte, ^124-5

 

Edelder dan schatten begaudt, bepaerelt.

Schriftuerlic troost.

 

God heift alzo bemint deze waerelt,

 

Dat hy Christum om stroosts openbaren zant,

 

By wien dat elckerlijck zijn welvaren vant,

130

Dus blijct dat hy niet en blijft verbolghen;

 

En datt u angaet bewijst het vervolghen:

 

Op datter niemant zoude verloren blyven. ^127-2

Specyale zalvijnghe.

 

God wil u inder vrueghden chooren schryven;

 

Dies es Christus voor u de doodt ghestorven,

135

Duer wien ghy hebt svaders gracye verworven,

 

Op dat hy u zoude met trooste verzaden. ^133-6

111-2 liberalicheyt, onbekrompenheid; ghehuldigh, genadig, 263, 379.

115 Zie Ps. 89:14, 15.

+ MM 3 v.

117-8 daer, terwijl; met voeten steken, vertrappen; met rechten, terecht.

119 belemmertheyt, tegenwerping; den ban bieden, uitbannen, verwerpen.

120-3 Ps. 113:5-7; zondyghe vlecke, de smet van uw zonde (subject); ryzen, zich verheffen; zate, paleis; de hooghste zaten, de achtste hemel; cleen van state, nederig, eenvoudig.

124-5 dit gheschrifte, Specyale Zalvijnghe wijst op een bijbel; deis ghifte, Christus, 112.

127-2 Joh. 3:16 (e. die gelooft); openbaren, verkondigen; welvaren, heil.

133-6 inder vruechden chooren schryven, opnemen onder de zaligen.

[p. 607]

Heesscher des wets.

 

Daer en es gheen blyschap voor den qwaden,

 

Zulc als ghy hier voortijts in uwe iueght waert; ^137-8

 

De goetwillyghe menschen Gods dueght spaert,

140

Maer den qwaden ghenaect lyden en rauwe voort. ^139-0

Schriftuerlic troost.

 

Van Paulus deze sprake ghetrauwe hoort,

 

Waerdigh tontfanghene met allen zinnen:

 

Dat Christus ghecommen es ter waerelt binnen

 

Om behouden de zondaers die tot hem dromen. ^141-4

145

Christus zeght: ic en ben niet ghecomen

 

Voor goede, maer ic wil de zondaren nooden. ^145-6

Specyale zalvijnghe.

 

Duer zynen troost oyt drouve maren vloden. ¹⁴⁷

 

Peynst hoe God meer liefde tooghen moghte;

 

Thooghste, tliefste, tbeste in zijn ooghen dochte

150

Hy u te ghevene, dus fraey van gheeste leift. ^149-0

 

Zal hy tminste ontzegghen, die tmeeste gheift? ⁺

 

Neen hy, zijn liefde en zoudt ghehijnghen niet. ^151-2

Schriftuerlic troost.

 

Paulus zeght: hy gaf ons alle dijnghen, ziet,

 

Met Christo; dies wy meer troosts verwaerven vranc

155

Dat Gods ons zynen zone om staerven schanc,

 

Dan dat Christus leedt met grooter verduldigheyt; ^153-6

 

Tgheven tooght de liefde der dryvuldigheyt,

 

Die ons vercoos zonder onze verdienste.

Specyale zalvijnghe.

 

God hier of te danckene es u tzienste; ¹⁵⁹

160

Ghedanct, zeght Paulus, zy den vader altoos,

137-8 Tafel II 68 onderscheidt naar Thomas van Cantimpré infantia tot 7 jaar, puericia tot 15, adolescentia tot 28, iuventus (ioecht, manheit) tot 50, senectus tot 78, decrepita aetas tot de dood, mors (doodsslaap) tot de opstanding.

139-0 Zie Spr. 12:21; dueght, genade.

141-4 1 Tim. 1:15; deze sprake ghetrauwe, dit betrouwbaar woord; tontfanghene, om aangenomen te worden; met allen zinnen, van harte; dromen (drommen), dringen.

145-6 Matth. 9:13 en overeenkomstige plaatsen.

147 mare, toestand-drouve maren, droefheid; oyt, altijd, 202.

149-0 dochte te ghevene, wilde geven; fraey, blij.

+ MM 4 r.

151-2 Luc. 16:10; ghehijnghen, toelaten.

153-6 Zie Rom. 8:32; vranc, grootmoedig, of adverbiaal: voorwaar, zoals bijv. vry 164, ook 437; dat, doordat; verduldigheyt, lijdzaamheid; Gods, lees God.

159 tzienste (van ziene, schoon), het verkieslijkst, absoluut nodig.

[p. 608]

 

Die ons voor tmaken des hemels vercoos,

 

Op dat wy zouden heligh en onbesmet zijn. ^160-2

Schriftuerlic troost.

 

Hoe magh u bekent Gods liefde bet zijn? ¹⁶³

 

De zonde es vergheven, dit niet en mist vry, ¹⁶⁴

165

Niet zonder de betalijnghe Christi;

 

Maer als God Christum gaf tot dien labuere zwaer, ¹⁶⁶

 

Hy heift ghetooght zijn liefde puere daer.

 

Wy en verdiendent niet, noch Christus mede dat;

 

Die ons tgheven van der zalighede plat ¹⁶⁹

170

Met liefde van vader, zone, heligh gheest spijst.

Specyale zalvijnghe.

 

Tstaerven des doots Christus liefde meest wijst, ¹⁷¹

 

Dies hem inder eeuwigheyt lof gheschien moet;

 

Den helyghen gheest en tvaderlic ingien goet ¹⁷³

 

Moeten met rechten ooc gheprezen wezen,

175

Diet zoo beschichten, want wy by dezen lezen

 

Dat de godheyt ons zaligheyts fondament es. ^175-6

Schriftuerlic troost.

 

God, die rijcke in bermhertigheden bekent es,

 

Duer de vieryghe liefde die tonswaert blaecte

 

Ons al duer Christum levende maecte; ^177-9

180

Dus es de godheyt principael authuer,

 

Christus verdiendere, en zijn passye zuer ^180-1

 

Was vander behoudijnghe het instrument.

 

Zoo heift de dryvuldigheyt excellent

 

Ons zaligheyt wt liefden gheordonneirt,

185

Die Christum gaf te zyne ghetormenteirt. ^184-5

 

Prent dit wel vast in u memorye.

160-2 Ef. 1:3, 4.

163 enen bekent zijn, door iemand ervaren worden; bet, beter, meer.

164 dit niet en mist, zie dit niet over het hoofd; vry, voorwaar.

166 labuer, werk, taak (de ‘betalijnghe’).

169 Die, lees Dies; plat, adverbium, volkomen.

171 wyzen, tonen, bewijzen.

173 tvaderlic ingien, de vader.

175-6 beschichten, lees beschicten, zie 232; by dezen, hierover; Ps. 62:3, 89:27.

177-9 Ef. 2:4, 5; bekent is, is.

180-1 principael authuer, schepper; verdiendere, die de zaligheid voor ons verwierf. Dezelfde uitspraak in Thielt 92-4.

184-5 tormenteren, martelen; ordonneren, bewerkstelligen.

[p. 609]

Belemmert herte.

 

Ghedanct zy God die zulcke victorye ⁺

 

Gheift duer zynen zone ghenadigh my. ^187-8

Schriftuerlic troost.

 

Dats wel ghezeyt, blijft daer ghestadigh by, ¹⁸⁹

190

Want God voorzagh om stroosts ancleven raet.

 

Vader, zeght Christus, van my gheschreven staet,

 

Dat ic vulcommen zoude uwen wille

 

Om waeren de cause van allen gheschille; ^191-3

 

Ghy maectet mijn lichame daer toe ghereedt, ¹⁹⁴

195

Ic willen volbrijnghen.

Specyale zalvijnghe.

 

Gods liefde heett

 

Es in deze ordonnancye claer besloten, ¹⁹⁷

 

Daer zonder verdiente wt es ghesproten

 

Het gheven van zulc een tryumphant pant.

Schriftuerlic troost.

200

Met Christo hy alle zaken in u hant zant; ²⁰⁰

 

Wat zoude de vader meer moghen gheven?

Specyale zalvijnghe.

 

Al hadt ghy oyt gheleet een zondigh leven,

 

In Christo vint ghy noch sgheets bevredijnghe;

 

Zijn gherechtigheyt, vasten en bedijnghe,

205

Aerbeyt en lyden van grooter waerdigheyt ^203-5

 

Zijn uwe.

Schriftuerlic troost.

 

Hy es onze rechtvaerdigheyt,

 

Heligheyt, verlossijnghe, wijsheyt vul vruechden. ^207-8

+ MM 4 v.

187-8 1 Cor. 15:57.

189 ghestadigh, voortdurend; raet voorzien, van te voren een maatregel nemen; om stroosts ancleven, (aanhechten, transitief), om u niet zonder vertroosting te laten.

191-3 Ps. 40:8, Hebr. 10:7; vulcommen, volbrengen, 316; de cause van gheschille, de oorzaak van onenigheid of misverstand; waeren, wegnemen.

194 Hebr. 10:5; ghereet, toebereid; willen, wil'n, wil uw wil.

197 ordonnancye, beschikking; zonder verdiente, zonder dat wij het verdiend hadden; tryumphant pant, heerlijk onderpand, zekerheid.

200 Rom. 8:32.

203-5 sgheests bevredijnghe, rust voor uw ziel; bedijnghe, gebed, 237; aerbeyt en lyden, moeite en pijn; van grooter waerdigheyt, zeer waardevol.

207-8 1 Cor. 1:30.

[p. 610]

Heesscher des wets.

 

Zonder ghebreck en deidt ghy noyt dueghden, ²⁰⁹

210

Hoe waent ghy Gode zijn behaghelic?

Belemmert herte.

 

Dat ic my oyt voughde ter dueght zo traghelic,

 

Es my hertelicke leedt tdezer spacye.

Specyale zalvijnghe.

 

Christus waercken zijn uwe consolacye,

 

Die al oprecht waren en zuver van zonden. ^212-4

215

Zijt ghy een let zijns lichaems bevonden,

 

Ghy deelt van hem dat u nootzakelic es,

 

Ghelijc van spyze en dranc die smakelic es. ^215-7

 

Duer den mont alle leden ghespijst, ghelaeft zijn.

Schriftuerlic troost.

 

Christus roupt: die verlast en verslaeft zijn,

220

Comt al tot my, ic zal u vervromen. ^{219-0 +}

 

Hy heift ons ghebreken al af ghenomen

 

En ons zonden verzoent; dies ghy troost verwaerft stijf. ^221-2

Specyale zalvijnghe.

 

Ghelijc de man duer thuwelic aerft twijf

 

In al zijn goet en voor huer gheen trezooren sluut,

225

Zoo heescht Christus elx ziele, zijn vercoren bruut,

 

In al dat zyne es, zoete van beschauwe; ^223-6

 

Zoo den man betaelt de schult vander vrauwe,

 

Zoo wilde hy tlast der zielen op hem welven. ²²⁸

Schriftuerlic troost.

 

Tweewarf heift hy u ghegheven hem zelven:

230

Eerst inden raedt der dryvuldigheyt begrepen

 

Eer hemel ende aerde waren gheschepen,

 

Daer naer in zijn passye ten beschicten tyde

 

Om ons te zuverene.

209 ghebreck, tekortkoming, zonde, 221.

212-4 tdezer spacye, nu; oprecht, goed, zonder zonde.

215-7 Ef. 5:30; deelen van, erven, krijgen van; ghelijc, zoals.

219-0 Matth. 11:28; verlast, verdrukt; verslaeft, vermoeid; vervromen, kracht geven.

+ NN 1 r.

221-2 Joh. 1:29 e.e.; stijf, adjectief; krachtig.

223-6 enen aerven in, recht geven op; trezoor, schat; sluten, wegbergen; enen heeschen in, uitnodigen tot; zyne, van hem; zoete van beschauwe, genadig op ons neerziend-ook Meenene 41.

228 last, schuld; op hem welven, op zich nemen.

[p. 611]

Specyale zalvijnghe.

 

Och weist nu blyde;

235

Heift Christus voor u ghestort zijn bloet zoet,

 

In u zal nemen der dueghden vloet spoet.

 

Hy en zal u bedijnghe niet weder legghen,

 

Noch gheen nootzakelicke zaken ontzegghen

 

Als hope, gheloove en liefde vierigh,

240

Want ons van hem deis dueghden manierigh

 

Al moghen ghegheven zijn zonder pyne. ^236-1

Schriftuerlic troost.

 

Om duer Iesum Christum zaligh te zyne

 

Waren wy, zeght Paulus, te vooren voorzien; ^242-3

 

God heift goede ghewaercken bereedt tot dien,

245

Op dat wy daer in al zouden wandelen. ^244-5

Specyale zalvijnghe.

 

Die Gods goetheyt ten rechten handelen,

 

Daer zy de zaligheyt by hebben vercreghen,

 

Hebben ooc alle nootzakelicke weghen

 

Die wter herten der zonden qwets dryven. ^246-9

Heesscher des wets.

250

Maer waer zal toverterden des wets blyven

 

En tbreken des ghebods? op dit vermaen beent! ^250-1

Belemmert herte.

 

By dien mijn herte bloedyghe tranen weent,

 

Tbreken des ghebods eenpaer beiaghende. ²⁵³

Specyale zalvijnghe.

 

U schreyen behaegh God, weist niet versaghende. ^{254 +}

255

Al hebt ghy dickent vanden weghe ghefaelt,

 

Dat ghy mesdaen hebt, het es al betaelt;

236-1 spoet nemen, toenemen; der dueghden vloet, de stroom van genade; weder legghen, afwijzen; maniergh, vulwoord met gunstige betekenis; pyne, moeite.

242-3 Ef. 1:5; voorzien, voorbestemmen.

244-5 Ef. 2:10; bereden, te voren bereiden; tot dien, bovendien.

246-9 handelen, omgaan met, leven naar; ten rechten, op de juiste wijze; daer by, waardoor; wegh, middel; qwets, kwaal.

250-1 overterden, overtreden; op dit vermaen beent, lees op dit vermaen en beent-de zin moet ontkennend zijn; daarmee is tevens het rijm in orde: spot niet met deze opmerking, neem ze ernstig.

253 beiaghende, lees beclaghende; eenpaer, voortdurend.

254 behaegh, lees behaeght (var.); falen van, missen.

+ NN 1 v.

[p. 612]

 

Op u veil verdriets en onghevals cam,

 

Maer Christus u zonden op zynen hals nam

 

En droughse an tcruus, naer Petrus belyden. ^258-9

Schriftuerlic troost.

260

Een druepel bloets moghte ons bevryden, ²⁶⁰

 

Maer hy was zoo om u bewaren milde,

 

Dat hy zijn bloet voor u niet sparen wilde,

 

Maer selfs de laeste druepel ghehuldigh gheven;

 

Hy hevet al betaelt; wat es hy schuldigh bleven,

265

Heift hy ons ghebreck niet verzoent vulmaectelic?

Belemmert herte.

 

Ia hy, in trauwen. ²⁶⁶

Specyale zalvijnghe.

 

Tblijct wel naectelic

 

Dat hy voor u es in de doot ghetorden,

 

Naer dat ghy met hem zijt een gheworden;

270

U zonden wilde hy zelve draghen,

 

Hy was zonder zonde al zijn daghen.

 

Vreest niet als de Heesscher om maken discoort spoort:

 

Christus leven metter doot u toebehoort voort

 

Ende al zijn duechden reyn, ongheblaemt.

275

Al waren duust zondyghe waerelden verzaemt,

 

De verzoenijnghe es soffyzant ghenouch. ^272-6

Schriftuerlic troost.

 

De vader es bet ghepaeyt naer zijn ghevouch

 

Met der ghewillyghe doot zijns zoons ootmoedigh,

 

Dan met des zondaers verdommenesse gloedigh;

280

Dus wilt ghy iet heesschen, laet dezen ongheqwelt:

 

Heesschet Christus zelve, die hem heift ghestelt

 

Als betaelder; ghy werdt van hem bereayt schier. ^277-2

258-9 1 Petr. 2:24; belyden, zeggen.

260 moghte, had kunnen-Tafel III 95.

266 in trauwen, voorzeker = trauwen 362; terden, treden.

272-6 discoort, verwarring, onrust; sporen, zich inspannen; metter doot, en zijn dood; duust, duizend, 464; soffyzant ghenouch, ruim voldoende.

277-2 Tot Heesscher des Wets. paeyen, verzoenen; naer zijn ghevouch, zin; gloedighe verdommenesse, veroordeling tot het hellevuur; iet heesschen, iets in rechte eisen; enen heesschen, iemand voor de rechter dagen; laet dezen ongheqwelt, val Belemmert Herte niet lastig; beraeyen (beraden), helpen, ironisch gebruikt; schier, onmiddellijk.

[p. 613]

Heesscher des wets.

 

Dus doende hebbic te vergheifs ghehaeyt hier;

 

Ic en cant met deis twee niet maken langhere,

285

Zy commen my op van lanx te stranghere. ^283-5

 

Weetic een, zy weter zeven tseghen;

 

Ic hadde veil beter coop ghezweghen.

 

Om verwinnen waendic my zeere pooghen,

 

Maer ic moet den rugghe zonder eere tooghen. ^286-9

Schriftuerlic troost.

290

Nu meer gheen verdommelic tempeest went ⁺

 

Op die in Christo zijn, zoo den gheest kent;

 

Duer Paulum es tverstant ghecreghen. ^290-2

Figuere. ^Figuere
☞ Hier tooghtmen Iacob, zieck zittende ende Ioseph knielende voor hem, met een rolle: Waert my van die aerde, ende begraeft my, &c. Gene. 47.
Ander figuere.

Specyale zalvijnghe.

 

Alle goede hebben op Christum ghesleghen

 

Huer ooghen, zoo Iacob an Ioseph beghaerde:

295

En begraeft my niet in de Egypsche aerde,

 

Maer in tlant van beloften draeght mijn beenen. ^293-6

 

Wat moghte hy daermede anders meenen

 

Dan dat ons verlosser zoude, naer tbewyzen,

 

Daer staerven, begraven zijn ende verryzen,

300

Twelc hy te vooren om stroosts verstaercken zagh. ^298-0

^Figuere
Hier tooghtmen Moyses staende op eenen hooghen baergh ende ziet tlant van beloften, met een rol: Moyses es gheclommen op den baergh Nebo op het. &c. Deut. 34.

Schriftuerlic troost.

 

Sghelijcx men hier an Moyses maercken magh,

 

Die als hem de staerfdagh stont te gheschiene,

 

Beghaerde tlandt van beloften te ziene,

 

Daer hy duer den gheest zagh Christum van verren,

305

Wel wetende, al moeste hy langhe merren,

 

Hy zouder zaligheyt by zijn verwaervende. ^305-6

283-5 haeyen, wachten; opcommen, aanvallen; van lanx te stranghere, hoe langer hoe feller.

286-9 weter, weten er; beter coop, beter; wanen, willen; hem pooghen, zijn best doen; den rugghe tooghen, vertrekken.

+ NN 2 r.

290-2 Rom. 8:1; verdommelic tempeest, verdoemenis; wenden op, zich richten tegen; kennen, getuigen; verstant, inzicht.

Figuere Gen. 47:29,30; waeren van, niet overgeven aan; aerde, lees Egyptsche aerde (var.).

293-6 goede, vromen; beenen, beenderen.

298-0 naer tbewysen, volgens deze aanwijzing; troost, vertrouwen.

Figuere Deut. 34:1; ander, tweede; ende ziet, terwijl of zodat (hij) ziet.

305-6 merren, wachten; er by, door Christus.

[p. 614]

Specyale zalvijnghe.

 

Nu ziet ghy dat Christus voor alle staervende

 

Was den vulmaecten troost, hoe heligh zy hieten,

 

Op gheen zake zy hemlien zoo verlieten

310

Als op Iesus, die was by daghe, by nachte

 

Verbeydt, niet alleene van tIuedtsche gheslachte,

 

Maer ooc vander heydenscher warande. ³¹²

 

Verhueghde Moyses zoo duer tzien vanden lande

 

Daer hy wt verwachte Christus comste blyde,

315

Verhueght ghy, die weit dat ten dezen tyde

 

Vulcommen es, daer hy op betraude.

Schriftuerlic troost.

 

Abraham, zeght Christus, mynen dagh anschaude,

 

Twelc hem een vruecht groot boven maten dochte. ^317-8

Specyale zalvijnghe.

 

Dezen troost Adam ooc vaten moghte,

320

Als God tserpent dreeghde om tzondigh qwellen:

 

Ic zal twist tusschen u en der vrauwe stellen,

 

Dies zo dat huer zaet u hooft zal breken. ^319-2

Schriftuerlic troost.

 

Christus es den rechten troost ghebleken,

 

Die goede en qwade rasch wt drucke brijnght.

Belemmert herte.

325

Die dezen troost tonzen ghelucke schijnct, ⁺

 

Hem willic bidden om zijn duecht eere;

 

Haddict bet ghedaen, ic ware verhueght zeere. ^326-7

Schriftuerlic troost.

 

Al hadt ghy zo vele als Maria ghedaen,

 

Dat ghy Christum en zynen gheest hebt ontfaen

330

Moet wezen uwe meeste vertroostijnghe;

 

Zeght met huer, zoo ic int propoost brijnghe: ³³¹

 

Mijn gheest verhueght in God mijn behoedere,

312 die heydensche warande (land), de heidenen.

317-8 Joh. 8:56.

319-2 vaten, ontvangen; qwellen, ten val brengen; dies so dat, waarom (dat); Gen. 3:15.

+ NN 2 v.

326-7 (eere) bidden, lees bieden, bewijzen; bet, meer.

331 int propoost brijnghen, voorstellenzie WNT propositie.

[p. 615]

 

Die my groote dijnghen doet, want zou boudere

 

Verliet op Christum dan op haer beqwame waerc, ^332-4

335

Wel wetende dat in zyen name staerc

 

Alleene de zaligheyt es gheleghen. ^335-6

Specyale zalvijnghe.

 

Min dan niet es ons dueghdelic pleghen,

 

Alst niet ghevought es met betrauwen edelic

 

In Christus verdienste. ^337-9

Schriftuerlic troost.

340

Het es al redelic

 

Dat al ons waerc op Christum vruechdelic rust,

 

Duer wien God behaeght ons dueghdelic lust;

 

Maer bet greyen Christus dueghden crachtigh. ^340-3

Specyale zalvijnghe.

 

Het es voor ons eenen troost warachtigh

345

Dat wy zijn dueghden duer tgheloove deelen,

 

Beter dan ons dueghdelicke parcheelen,

 

Want in ons de zonde noch hueren aert plant. ^345-7

 

In Christo blyven wy onvervaert, want

 

Wt liefden schijnct hy tonzer assistencye

350

Al zijn verdienste en obedyencye;

 

Hoe moghen wy hebben troostelicker nope? ^350-1

Figuere.
☞ Hier tooghtmen Symeon inden tempel, hebbende Iesum in zijn aermen.

Schriftuerlic troost.

 

Symeon, verwachtende met grooter hope

 

Den troost van Israhel tzynen confoorte;

 

Dezen troost was Iesus, naer wiens gheboorte

355

Hy haecte, zo ghy mueght zien by figueren snel. ^352-5

332-4 Luc. 1:47, 49; behoedere, lees behoudere (var.); boudere, met meer vertrouwen; verlaten, intransitief = reflexief; beqwame, heerlijk.

335-6 Hand. 4:12; zyen, lees zynen (var.).

337-9 dueghdelic pleghen, deugdzaam handelen, leven; voughen, verbinden.

340-3 al redelic, volkomen natuurlijk, vanzelfsprekend; duer wien, om wie; dueghdelic lust, verlangen om goed te leven; bet greyen, meer behagen (God), 370.

345-7 deelen, deel hebben aan; ons dueghdelicke parcheelen, het kleine beetje goed dat we zelf doen; aert, natuur.

350-1 obedyencye, onvoorwaardelijke gehoorzaamheid (aan God); troostelicke nope, opwekking om moed te houden.

352-5 Luc. 2:25-28; confoort, steun, bemoediging.

[p. 616]

Specyale zalvijnghe.

 

Drye zaken ons propoost colueren wel: ³⁵⁶

 

Eerst, dat hy es troost van Israel ongheblaemt; ³⁵⁷

 

Ten tweeden, dat den gheest Gods, alzoot betaemt,

 

Symeon den troost met zoeten vermane tooght, ^358-9

360

Zegghende: naer den tempel te gane pooght, ³⁶⁰

 

Daer zult ghy den troost niet om vulpryzen schauwen; ⁺

 

Gheen mensche moghte Iesum wyzen, trauwen,

 

Twelc specyale zalvijnghe dede claer; ^362-3

 

Ten derden: Symeon, ghetroost in vrede daer,

365

Om laten de waerelt was lichte beraen. ^364-5

Schriftuerlic troost.

 

Hy zeyde: heere, wilt uwen dienaer ontslaen,

 

Want mijn ooghen anschaut hebben hem, duer wien

 

Ghy de waerelt behoudt. ^366-8

Specyale zalvijnghe.

 

Christus troost by dien

370

Den staervende mensche moet meest zijn greyende.

Schriftuerlic troost.

 

Wy en zien niet alleene Iesum schreyende,

 

Maer wy vinden in hem de schriftuere vervult,

 

Als dat hy betaelt heift al Adams schult,

 

Den vyant verwonnen, de helle berooft,

375

Den hemel ontdaen voor elc diet ghelooft. ^371-5

 

Hy es onze broeder, paeysmaker, advocaet,

 

Es den iuge van onslieder mesdaet,

 

Onze verlosser en broeder bedeghen;

 

Hy wert ghehuldigh tonswaert gheneghen. ^377-9

380

Waert dat wy de ooghen op Christum sloughen,

 

Wy zouden meer troost zien naer ons ghenoughen

 

Dan Symeon zagh, om sdrucx verzoeten. ³⁸²

356 propoost, uiteenzetting, betoog; colueren, kleur, luister bijzetten, versterken (Rh. Gl.); wel, duidelijk.

357 ongheblaemt, zonder zonde-ghenaemt zou hier beter passen.

358-9 alzoot (hem) betaemt, overeenkomstig zijn functie; met zoeten vermane, hem vriendelijk aansporend.

360 te gane pooght, ga-zie voor het omschrijvend gebruik van pogen ook Leffijnghe 151, Edijnghe 338.

+ NN 3 r.

362-3 moghte wyzen, kon aanwijzen; claer, duidelijk; twelc. ... dede, maar. ... deed het.

364-5 beraen (beraden) zijn, bereid zijn; lichte, dadelijk.

366-8 Luc. 2:29-31.

371-5 schreyende, nl. als kind in de toog; als dat, dat; ghelooven, voor waar houden-ws. moet gelezen worden: die ghelooft.

377-9 Hand. 10:42; es bedeghen, is; gheneghen werden, zich zullen buigen; ghehuldigh, genadig.

382 om sdrucx verzoeten, tot leniging van onze smart.

[p. 617]

Specyale zalvijnghe.

 

Hy wilt vriendelic des zondaers ziecte boeten.

 

Hy en heift ghebroken tghecraecte riet niet,

385

Dats dat hy noyt zondare in tverdriet liet. ^383-5

 

Hy trooste Mariam, de zondaresse cranc, ³⁸⁶

 

Tvraukin van Samaryen hy stroosts lesse schanc, ³⁸⁷

 

Tvraukin van Cana en den publicaen qwaet; ³⁸⁸

 

Tverloren kint es de doot ontgaen, iaet, ³⁸⁹

390

Tverdoolt schaep es duer hem ten weghe gherocht, ³⁹⁰

 

Doverspelyghe die voor hem was ghebrocht,

 

Heift hy ontsleghen en huer wroughers veriaeght. ^391-2

Schriftuerlic troost.

 

Die hem vergramt hebben, zo schriftuere ghewaeght,

 

Tooghde hy als troostelic vriendt trauwe;

395

Wat zal hy doen die hem hebben ghedient nauwe

 

En noch ghaerne dienen zouden ghestadelic? ^393-6

Speciale zalvijnghe.

 

Hy trooste ons in al zijn ghiften ghenadelic. ⁺

 

Voor tleven des waerelts gaf hy zijn lichame, ³⁹⁸

 

Voor tzuveren der zonden zijn bloot eerzame; ³⁹⁹

400

Dies hopen wy dat wy naken zullen recht

 

Der helyghen inganc. ^400-1

Schriftuerlic troost.

 

Paulus te vullen zeght:

 

Ghy zijt commen tot Christus bloets bespraeyen,

383-5 Jes. 42:3, Matth. 12:20; ghecraecte, lees met de bijbelvertalingen, onder andere het Leven van Jezus, ghecroecte (var.), geknakte; verdriet, nood.

386 Maria Magdalena, Luc. 7:48, 50; cranck, verdorven.

387 tvraukin van S., Joh. 4:7-26; stroosts lesse, vertroostend onderricht.

388 tvraukin van C., Matth. 15:22-25; publicaen, tollenaar, Luc. 18:13.

389 tverloren kint, het gestorven dochtertje uit Matth. 9:18-25, of de gestorven jongeling van Luc. 7:12-15.

390 tverdoolt schaep, Luc. 15:4; ten weghe gherocht (geraakt), terecht gekomen.

391-2 doverspelyghe, Joh. 8:3-11, ontslaen, vrijspreken; wrougher, aanklager.

393-6 Zie Rom. 5:6-10; nauwe, zorgvuldig.

+ NN 3 v.

398 Joh. 6:51.

399 bloot, lees bloet (var., vgl. 403); zie Hebr. 13:12.

400-1 recht, waarlijk; der helyghen inganc, de toegang tot (het rijk van) de hemelingen, vgl. 2 Petr. 1:11.

[p. 618]

 

Dat bet dan Abels spreict om ons verfraeyen; ^403-4

405

Want dit roupt ghenade, het Abels riep wrake.

Specyale zalvijnghe.

 

Christus bloet es de verstaerckende zake

 

Van al Gods beloften, dies vruecht bekent wast. ^406-7

 

Zoo de staervende maect in zijn testament vast

 

Alle waerlicke beloften ghereghelt fijn,

410

Sghelijx duer twtstorten zijns bloets ghezeghelt zijn

 

Al de beloften die wy hebben ghehadt oyt.

Schriftuerlic troost.

 

Christus, staervende, u en vergat noyt;

 

Hy heift ons zynen vader ghecommendeirt

 

Met luder stemmen, met tranen verstorbeirt.

415

Hy was verhoort, zeght Paulus, naer zijn waerdde. ^413-5

Specyale zalvijnghe.

 

Daer zoo beminde een zone tlast anvaerdde,

 

Zoo heligh, zoo hooghe, zoo ghehoorzaem mede,

 

Doende voor ons zijn wterste bede

 

Met tranen en met wtsorten des bloeds

420

Totten vader der ghenaden, die zoo veil goets

 

Om ons bereedt hadde langhe te vooren,

 

Hoe en zoude hy zulc ghebet niet verhooren

 

En ons beschermen voor wederstoot bloot? ^416-3

 

Wy hebben toevlucht in svaders schoot groot,

425

Daer ons niet schaden magh ons partye nu. ⁴²⁵

Belemmert herte.

 

Lof, eere, glorye altijts gheschie u,

 

Die my dus overgheift in svaders handen breedt; ⁴²⁷

 

God es met my, daer en zijn gheen vyanden wreedt

 

Die my nu zouden mueghen verdommen.

Specyale zalvijnghe.

430

Werpt wegh dien name, daer moet een ander commen,

 

Draeght Wel Ghetroost Herte; tuwen ghelucke waect. ⁴³¹

403-4 Hebr. 12:24; te vullen, ten volle, heel duidelijk; bespraeyen, besprengen; verfraeyen, verheugen (is).

406-7 verstaerckende zake, bekrachtiging; bekent, lees behent, vlug.

413-5 Luc. 23:34; commenderen, opdragen; tranen verstorbeirt, tranen van diepe bewogenheid-hiermee lijkt de schrijver Hebr. 5:7 te verbinden; waerdde, verdienste.

416-3 last, opdracht; wterste, laatste; om ons, voor ons; wederstoot, aanvechting; lees wtstorten.

425 partye, tegenpartij.

427 breedt, machtig.

431 waken te, zich inspannen voor; gheluc, heil.

[p. 619]

Belemmert Herte werdt hier ghenaemt Wel Ghetroost Herte.

Wel ghetroost herte.

 

U zalvijnghe die my qwyte van drucke maect, ⁺

 

Die heift in my zulc een verstyven, man, ⁴³³

 

Dat zou des swaerels liefde verdryven can;

435

Gods gheest, zo my dijnct, in my ghevloghen es.

Schriftuerlic troost.

 

Gods liefde crachtigh, zoo Paulus betoghen es,

 

Es duer Gods gheest ghestort int herte vranc. ^436-7.

Wel ghetroost herte.

 

Nu en vreezic niet meer sdoots smerte stranc,

 

Zy es duer Iesus dood vercranct teere; ^438-9

440

Dus roupic, als een die verlanght zeere:

 

Heere, mijn ziele wilt wt den kaerker leeden. ⁴⁴¹

Schriftuerlic troost.

 

Die Gods gheest hebben, hem tot vruechden reeden ⁴⁴²

 

Als zy hooren spreken van dien oordeele,

 

Want huer verlossijnghe naect thueren voordeele

445

Als de doot naect; wie zoude dan verzuchten!

Wel ghetroost herte.

 

De zonden en willic niet meer duchten,

 

Want thandgheschrifte dat my was teghen,

 

Es met Christo an tcruus ghesleghen;

 

Dies es de vyant lanx te verwoedere. ^447-9

450

Maer hem en vreezic niet, Christus, mijn broedere

 

Zal my wel beschaermen in elc sayzoen;

 

De vyant en magh my niettemeer mesdoen

 

Dan Christo, want ic hem toebehoore

 

Duer tvast betrauwen dat ic oorbore;

455

Niemant en magh van hem vervremen my.

Schriftuerlic troost.

 

Dat my de vader gheift magh niemant nemen my,

 

Dats Christus troostelic vertellen claer. ^456-7

+ NN 4 r.

433 verstyven, krachtige werking; des waerels liefde, liefde tot de wereld.

436-7 Rom. 5:5; vranc, zie 154

438-9 stranc, hevig; vercrancken; verzwakken; teere, liefderijk.

441 Ps. 142:8; kaercker, vgl. Bruessele 503 aerdtsche huus, vleesschelic coffere.

442 hem reeden, zich voorbereiden.

447-9 Col. 2:14; handgheschrifte, schuldbekentenis; lancx te verwoedere, hoe langer hoe razender; in elc sayzoen, voortdurend; niettemeer dan, even weinig als; betrauwen oorboren in, vertrouwen stellen in; vervremen, vervreemden.

456-7 Joh. 10:28, 29.

[p. 620]

Wel ghetroost herte.

 

Nu en qwelt my niet meer der hellen vaer,

 

Want de vader zelve Christum in weene liet

460

Naer den lichame, om datter eene niet ^458-0

 

Die in hem betraut, zoude ter hellen dalen.

Schriftuerlic troost.

 

De dreeghende wet, naer Paulus verhalen,

 

Es om de goddelooze te verdaervene. ^462-3

Wel ghetroost herte.

 

Ic hadde liever duustwaerf te staervene,

465

Dan God te vergrammene teenygher huere;

 

Hem willic dienen mijn leven duere, ⁺

 

Wiens gheest alle druc van my ter noot drijft.

Specyale zalvijnghe.

 

Tbetrauwen den meesten troost in de doot blijft,

 

Dat u Christus es en zynen gheest ghegheven;

470

Want al hadt ghy Christum zonder sgheests ancleven,

 

Ten ware niet ghenouch: die Christus gheest daerft,

 

Gaet hem niet an; wien zondigh tempeest kaerft,

 

Zonder Christus gheest in de helsche gronden zijnct. ^470-3

Wel ghetroost herte.

 

Christus liefde niet om vulponden dwijnght ⁴⁷⁴

475

My hem te minnene, wiens charitate groot

 

Lijf en ziele te mijnder bate boot;

 

Gheen druc ter waerelt mijn herte benaut zwaer.

Figuere. ^Figueren
☞ Hier tooghtmen Christum an tcruce ende den moordenaer ter rechter zijde.
De moordenaer een rol: Heere, ghediinct mijns, &c. Luc. 23.
Voor Christus gordyne deis rolle: Verre zy van my yewers in te gloryeirne, &c. Galath. 6.
Ander figure, daer men Stephanum steent, met een rolle: Ic zie den hemel open ende Iesum staende &c. Act. 7.

Specyale zalvijnghe.

 

Slaet op u ooghen en den trooster anschaut daer,

 

Die u verlost heift met zynen bloede.

Schriftuerlic troost.

480

Dit es den troost van qwade en goede,

 

Duer hem den moordenaere vercreegh Gods rijcke;

 

Al was hy vul zonden bin den aerdtschen wijcke, ⁴⁸²

 

Hem en moghte niet daeren svyants schare.

458-0 der hellen vaer, vrees voor de hel; om dat, opdat; ween, droefheid.

462-3 Vgl. 1 Tim. 1:9.

+ NN 4 v.

470-3 zonder sgheests ancleven, zonder de Heilige Geest daarbij; aengaen, toebehoren; wien zondigh tempeest kaerft, wie hevig door zonde gekweld wordt.

474 niet om vulponden, onschatbaar.

Figueren 1. eerste rol Luc. 23:42; tweede rol Gal. 6:14; voor Christus gordyne, aan het gordijn dat de toog afgesloten had.
2. Hand. 7:56; steenen, stenigen.

482 bin den aerdtschen wycke, op aarde.

[p. 621]

Specyale zalvijnghe.

 

Stephanus, de eerste martelare,

485

Die oyt gheschuut hadde tsondigh sneven,

 

En betraude niet in zijn duecht verheven,

 

Want hy badt: heere Iesu, mynen gheest ontfanght. ^485-7

Wel ghetroost herte.

 

Zijt inder eeuwigheyt ghelooft, ghedanct,

 

Die my Christum en zijn gheest hebt gheschoncken;

490

Ic ben in zijn liefde zo duerdroncken,

 

Dat ic nu zelve niet meer en leve,

 

Maer Christus in my, wien ic my zelven gheve. ^488-2

Schriftuerlic troost.

 

O troost, duer uwe bloedyghe beken

 

Laet op ons zijncken dijnder gracyen nat;

495

Wilt troost in alle cleynmoedyghe steken,

 

Veriaeght des vyants overvloedyghe treken,

 

Verleent nu dijnder consolacyen schat

 

En hier naermaels der contemplacyen stat. ^495-8

Wel ghetroost herte.

 

Doet my met Stephanus in vreden slapen:

500

Op uwen troost dat al mijn iolijt staet. ⁺

 

Laetze toch der ghenadigheden rapen,

 

Die als dienaers u tallen steden cnapen,

 

Wiens herte tuwaert tot alder tijt gaet;

 

Die op u betrauwen, niet onbevrijt laet. ^499-4

Specyale zalvijnghe.

505

De Berghsche Royaerts, wiens alle zinnen minnen

 

De conste, die can sdrucx verzeeren keeren, ^505-6

 

Ionstelic roeren om prijs ghewinnen vinnen;

508

Neimt danckelic topstel vul eeren, heeren. ^507-8

Finis.

485-7 oyt, altijd; tsondigh sneven, zie 30; duecht, vroom leven; Hand. 7:59.

488-2 (tot God) duerdroncken in, vervuld van; Gal. 2:20.

495-8 (tot Christus) troost steken in, vertroosten; des vyants overvloedyghe treken, de duivel met zijn talloze listen; der contemplacyen stat, de plaats der aanschouwing-zie 1 Cor. 13:12.

+ OO 1 r.

499-4 (tot God) staen op, berusten op; der ghenadigheden rapen, (iets van) uw genade verwerven; cnapen, dienen; onbevrijt, onbeschermd.

505-6 (tot de gastheren) wiens alle zinnen, waarvan alle talenten, kunstenaars, dichters; conste, rederijkkunst; sdrucx verzeeren, kwellende zorgen, zie regel 2.

507-8 vinnen roeren, zich inspannen; ionstelic, uit genegenheid, van harte; topstel vul eeren, onze eerbiedige verhandeling.

naast 1 Eysscher des wets

78 hantieren

94 sy veel 104 Sy is

174 rechte

254 behaecht

282 beraeyt

295 Egyptsche eerde

332 behoudere

333 sy boudere 335 synen

384 tghecroecte 399 bloet