De Gentse Spelen van 1539 (2 delen)

[p. 211]

Nieuport.

Prologhe.
In dit spel zijn drye personagen: De mensche, Goddelicke waerheyt, Wtvloyende claergye.

De mensche.

1

O virtueuze godtheyt, hoghe gheprezen,

 

Schepper der hemelen, der aerden, crachtigh, ^1-2

 

Wie zal nu mijn leedtsman troostbarigh wezen, ³

 

O virtueuze godtheyt, hoghe gheprezen,

5

Zo dat ic moghte gheraken by dezen

 

Ten hende mijns weighs wel ende voordachtigh? ⁶

 

O virtueuze godtheyt, hoghe gheprezen,

 

Schepper der hemelen, der aerden, crachtigh,

 

Staet my in staden. ⁹

Goddelicke waerheyt.

10

Wie valt daer clachtigh,

Wtvloyende claergye.

 

Zeer onberaden? ^10-1

De mensche.

 

O God almachtigh! ¹²

Goddelicke waerheyt.

 

Wilt u ontladen ⁺

 

Der daden zwaermoedigh, zoo wy hier hooren, ^13-4

15

Van uwer herten.

1-2 virtueus, almachtig, 12, = crachtigh.

3 troostbarigh, behulpzaam, = beraedtzaem 25.

6 wel ende voordachtigh, weloverwogen.

9 in stade blijven, bijstaan.

10-1 clachtigh vallen, klagen; onberaden, hulpeloos.

12 Sluit aan bij vs. 9; Mensche heeft de anderen nog niet gezien.

+ L 2 r.

13-4 ontladen, ontlasten; daden zwaermoedigh, zwaarmoedigheid.

[p. 212]

De mensche.

 

O vrienden vercooren,

 

Al vooren duerluchtigh, edel, manlic graen zoet

 

Ende u, zuver blomme, ic ommevaen moet;

 

Helzende goddelic, willic my bughen plat ^17-9

20

Gheheel tuwen dienste.

Wtvloyende claergye.

 

U woorden ghetughen dat.

 

Metter Goddelicker Waerheyt nu tghehoor voet;

 

Onzen raedt achtervolghende u devoor doet. ²³

 

Wy zullen u helpen (maect melodye) ²⁴

25

Als vrienden beraedtzaem.

De mensche.

 

O Wtvloyende Claergye,

 

Uwer beeder namen ic claer ben maerckende.

 

Wilt ghy my als mensche hier zijn verstaerckende,

 

Duzent vout danck hebt met rypen verstande. ^27-9

Goddelicke waerheyt.

30

Waer light de reyze? ³⁰

De mensche.

 

Ten helighen lande,

 

Daer ic ghaerne ware; stranghe es tpassage,

 

Vul van oultrage, een wilde bosschage. ^31-3

 

Zal ic noch moghen Ierusalem anschauwen,

35

Noyt gheen zo blyde.

Wtvloyende claergye.

 

Hebt goet betrauwen

 

En wilt niet flauwen, tzijn swaerels perijckelen,

 

Doodelic, pijnlic, veil zware artijckelen.

 

De mensche duer Christum zulc wegh es lydende

40

By zijnder gracye. ^37-0

17-9 al vooren, eerst; manlic graen, heer; ommevaen = (om)helzen; goddelic, eerbiedig; hem plat bughen, zich volkomen schikken.

23 achtervolghen, opvolgen; zijn devoor doen, zijn best doen.

24 melodye, vreugde, heerlijkheid, 63, 553.

27-9 claer maercken, duidelijk zien (op de kleding), in zich opnemen; met rypen verstande, met uw wijs oordeel-bij verstaerckende.

30 Waer light de reyze? Zie Leffijnghe 15, Bruessele 20.

31-3 theligh lant, het hemels Jerusalem, 34; stranghe es tpassage, de weg is smal, vgl. Matth. 7:14; oultrage, moeilijkheden; bosschage, woud.

37-0 flauwen, de moed verliezen, 294; artijckelen, zaken; lyden, gaan; by, door.

[p. 213]

Goddelicke waerheyt.

 

Eeuwelic strydende,

 

Hier naer verblydende te lande kerende

 

Daer u de godtheyt eerst was formerende; ⁴³

 

Nu, prezenterende hier, aerdtsch ghevonden,

45

Daer weder commende up peyne verbonden.

 

Schuut dwaerc der zonden, ten wert niet smertelic, ^44-6

 

Tes onze beghaerte.

⁺

De mensche.

 

Och ia ic, zo hertelic. ⁴⁸

 

Magh ic ten hemelschen lande gheraken,

50

Al dat bitter es zal my zoete smaken.

 

Naer uwen raedt levende, goet ende cort fijn, ⁵¹

 

My gheheel ic voughe.

Wtvloyende claergye.

 

Laet u gheschort zijn

 

U lendenen, schuwende zulc beletzele,

55

Tes dwoordt Christi dwelc wy u vermanen. ^53-5

 

Bereedt tenweghe. ⁵⁶.

Goddelicke waerheyt.

 

Ia, niet stille te stanen! ⁵⁷

 

Gheen blyvende plaetze, zo ons Paulus leert!

 

Voor elcmensche hem weder daer presenteert,

60

Als pilgrem warachtigh, zo hem magh lusten, ^58-0

 

Een plaetze beghaerende daer hy magh rusten.

 

O Ierusalem, schone woonstadt hier boven, ⁶²

 

Vul melodyen.

43 u voor hem, een veel voorkomende verschuiving in dialogen.

44-6 prezenteren, intransitief = reflexief (59), aanwezig zijn; ghevonden, bevonden; up peyne verbonden, mits ge het lijden aanvaardt, dat eraan voorafgaat; ten wert niet smertelic, het zal niet moeilijk blijken.

+ L 2 v.

48 zo hertelic, van ganser harte.

51 goet ende cort, om kort te gaan; fijn, stopwoord.

53-5 1 Petr. 1:13; gheschort, opgeschort, van lange kleren gezegd, die het gaan belemmeren. Waarschijnlijk ontbreekt een vers op -etzele met een uitspraak van Christus; vermanen, aanzeggen.

56 bereedt tenweghe, maak u klaar voor de reis

57 niet stille te stanen (de slot-n om het rijm), sta niet stil. Een oud voorbeeld van een gebod door middel van een infinitief in een negatieve zin-zie de inleiding.

58-0 Hebr. 13:14; voor, voordat; zo hem magh lusten, naar zijn wens.

62 Gal. 4:26, Jerusalem dat boven is.

[p. 214]

De mensche.

 

U moet ic loven,

65

Duerluchtighe, hoghe persoonen vul waerden, ⁶⁵

 

Ende eeuwigh dancken.

Wtvloyende claergye.

 

Noch moet ghy anvaerden

 

Tcruce Christi, zonder eenigh inducye

 

Christum volghende ter persecucye, ^67-9

70

U zelven loogghende, gheheel ontvremende,

 

Goetwilligh up den hals u cruce nemende;

 

Zo zult ghy een pilgrem warachtigh bekent zijn, ^70-2

 

Naer Marcus leere.

De mensche.

 

Ic wil obedyent zijn,

75

Al moet mynen gheest wat duer den gru qwellen.

 

Ic en weit waer den eersten voet nu stellen

 

Ten rechten weghe, zoo ic ben ontslutende,

 

Duer de aerme crancheyt. ^75-8

Goddelicke waerheyt.

 

Hieremyam utende:

80

Ic weit wel dat in de mensche alvooren

 

Zijn wegh niet en es, noch inden man vercooren

 

Dat hy wel wandele in alder manieren,

 

Zo dat hy zynen ganc te rechte can stieren, ⁺

 

Hoe subtijl dat hy ooc es van liste, ^79-4

85

Dan duer God alleene.

65 (vul) waerden, waardigheid-stoplap, 312.

67-9 noch, verder; anvaerden, op zich nemen; inducye, onderbreking (Rh. Gl.); ter persecucye, op zijn lijdensweg.

70-2 hem loogghen, zich verloochenen = hem ontvremen-zie 170; bekent zijn, zijn, Marc. 10:21.

75-8 moet duer den gru qwellen, lijdt uit angst (hiervoor); zoo ic ben ontslutende, dat verzeker ik u; crancheyt, zwak begrip.

+ L 3 r.

79-4 Hieremyam(es)utende, Jer. 10:23; alvooren, van te voren; subtijl van liste, 299, schrander, slim = schalck van l., Leffijnghe 90.

[p. 215]

Wtvloyende claergye.

 

Hoort den Psalmiste

 

Tot hemlieden die op den wegh verkeeren:

 

Ic zal u tverstandt gheven ende leeren

 

Den wegh dien ghy gaen zult, doet vry u besten,

90

Ende mijn ooghen zal ic op u vesten; ^87-0

 

Zo zult ghy ten Ierusalemschen bedelve ⁹¹

 

Zeer wel gheraken.

Goddelicke waerheyt.

 

Christus zeght zelve. ⁹³

 

Staet op, ende anziet wel ghehandelt ⁹⁴

95

Welc den goeden wegh es en daer in wandelt,

 

Een wegh zeer zoete den pilgrem verblydende.

 

Es God met ons, wie werdt ons bestrydende? ⁹⁷

 

Dezen wegh ten hemel binnen es streckende,

 

O, wegh der zaligheyt!

De mensche.

100

Ghy zijt ontweckende

 

Tuterste mijnder zielen lustighe rancken; ^100-1

 

Der dueght en magh ic u nemmermeer vuldancken.

 

Maer dit voyage lydelick, vul schronden, ^102-3

 

Zalt langhe ghedueren?

Wtvloyende claergye.

105

Vaett Iobs vermonden:

 

De mensche, aerm vander vrauwe ghebooren,

 

Levende een corten tijt, zoo elc magh hooren,

 

Vervult met vele mizeryen (dit es de somme) ^105-8

 

Die hem eerst vertooghde ghelijc een blomme,

110

Wegh varende ghelijc een schauwe lydelick,

 

Als hoy vergaende. ^109-1

87-0 Ps. 32:8; op den wegh verkeeren, onderweg verdwalen.

91 bedelf, gebied - ten I. bedelve, in Jerusalem.

93 zeght, zegt het, namelijk het voorgaande, mogelijk duidend op Marc. 12:34.

94 wel ghehandelt, met overleg.

97 Rom. 8:31.

100-1 Ge vervult me met vreugde tot in het diepst van mijn ziel.

102-3 der, voor deze; lydelick, pijnlijk; schronde, kloof, hindernis.

105-8 hoor wat Job zegt, Job 14:1, 2; aerm, behoeftig, naakt, Job. 1:21; (es) vervult, repletur; dit es de somme, hier komt het op neer.

109-1 (es) wegh varende; schauwe, schaduw; hoy, te maaien gras, Jes. 40:7. lydelick, voorbijgaand.

[p. 216]

De mensche.

 

O leven tydelick,

 

Broosch, cranck, vul zondighe inclinacyen,

 

Anvecht des vleeschs duvelsche inspiracyen.

115

Qwa ghedachten my an, int secrete, leken, ^112-5

 

Gheheel afgryzelic.

Goddelicke waerheyt.

 

Hoort de prophete spreken:

 

Levende menschen, zieck zijnde, staervelick,

 

Niet anders en es dan een anvecht aervelick, ⁺

120

Eeuwigh strydende duer svleeschs influccye, ^117-0

 

Altijts gheduerende.

De mensche.

 

Uwe instruccye

 

Verwint in my de menschelicke crancheyt;

 

Maer als ic duergaen ben deze aerdtsche strancheyt,

125

My zelven ghevende int lyden verduldigh,

 

Benaut, als pilgrem warachtigh ghehuldigh - ^124-6

 

Want claer noyt niemant zo broosch een schaerf zagh-

 

Maer lacen, ic duchte voor mynen staerfdagh,

 

Daer den vyandt zal commen trecken en teezen,

130

Den inganc belettende. ^127-0

Wtvloyende claergye.

 

En wilt niet vreezen,

 

Al valt de tydelicke doodt wat daerlick, ¹³²

 

Hoort Augustinum spreken: o doodt beghaerlic,

 

Die een hende zijt van tqwaet hier teghenwoordigh,

135

Een opslutijnghe vanden aerbeyt discoordigh,

 

Tbeghinsele der rusten tot elcx playzance,

 

Ia, Gode beqwame. ^134-7

112-5 tydelick, aards, 132, 352; inclinacye, begeerte; anvecht, aanvechting, in 119 strijd; inspiracye, inblazing; an leken, toevloeien.

+ L 3 v.

117-0 Job 7:1; (hun) es aervelick, zij erven, hebben als erfelijk lot; influccye, invloed.

124-6 aerdtse strancheyt, moeilijk aards leven; hem verduldigh gheven, zich geduldig gedragen; benaut, (hoewel) angstig; ghehuldigh, ootmoedig.

127-0 lacen, helaas; schaerf, kruik, tegel of stuk ervan; trecken = teezen; inganc, toegang tot de hemel.

132 daerlick, angstaanjagend.

134-7 hende, einde = opslutinghe; aerbeyt discoordigh, verwarrend leed; beghinsele, begin; playzance, behagen; beqwame, welgevallig.

[p. 217]

De mensche.

 

O zuver monstrance,

 

Edel Wtvloyende Claergye iueghdelic,

140

Ende u, Goddelicke Waerheyt dueghdelic, ^138-0

 

Die de vreeze des doodts in my verborghen

 

Nu zijt verdryvende.

Goddelicke waerheyt.

 

En wilt niet zorghen,

 

Want Christus zeght zelve, ons hoorende clachtigh:

145

Ic ben de eerste en de laetste warachtigh;

 

Ic hebbe doodt gheweist, o mensche snevende,

 

Ziet, ic ben nu inder eeuwigheyt levende;

 

Die slotel des doodts, der hellen mede,

 

Heb ic in handen. ^143-9

Wtvloyende claergye.

150

O ziele, hebt vrede,

 

Met Matthaeo zegghende, wilt dit gronderen:

 

Op den vasten steen willen wy ons fonderen,

 

Dwelc Christus es, ons in gloryen aervende,

 

Ons hope, ons troost, ons toevlucht staervende;

155

Zonder hem zo en esser zaligheyt gheene; ^151-5

 

Zijt vast betrauwende. ⁺

Goddelicke waerheyt.

 

Hy eyst alleene

 

Duer wien alle zaken zijn gheschepen, ^157-8

 

Want wt hem, duer hem, in hem, eyst al begrepen.

160

Hem zy inder eeuwigheyt glorye onbezwijckelic, ^159-0

 

Als zone des vaders.

De mensche.

 

Zo eyst claer blijckelic

 

Datter gheen ander en es; dus luut tpropoost fijn: ¹⁶³

 

Christus moet alleene des menschen troost zijn

165

Inde huere des doots, als therte zal breken;

 

O troost beghaerlic!

138-0 (Ik dank u) O ...; monstrance, hostievaas, vaak erenaam voor Maria, hier voor Wtvl. Claergye; iueghdelic, epitheton ornans; dueghdelic, genadig.

143-9 Op. 1:11 en 18; clachtigh, klagend; snevende, bang.

151-5 Matth. 7:24, uitgebreid naar Ps. 62:7, 8 en Hand. 4:11, 12; in gloryen aerven, zijn heerlijkheid schenken; gronderen, doorgronden.

+ L 4 r.

157-8 Col. 1:16.

159-0 Rom. 11:36; onbezwijckelic, onvergankelijk.

163 propoost, conclusie.

[p. 218]

Goddelicke waerheyt.

 

Den vader hoort spreken:

 

Dit es mijn beminde zone naer tghewaghen,

 

Inden welcken ic hebbe mijn wel behaghen.

170

Hoort hem, o mensche, en wilt u niet ontvremen. ^168-0

 

Dit es den troost, gheen ander en wilt nemen,

 

Vanden vader belooft ons, breeder int wezen, ¹⁷²

 

Een troost ghenadigh.

Wtvloyende claergye.

 

Paulum wilt lezen

175

Totten Hebrein, dit zal ons vromen: ¹⁷⁵

 

Want hy nerghens ynghelen heift anghenomen,

 

Maer tzaet van Abraham onzen behoedere;

 

Hy moeste ghelijc werden zynen broedere,

 

Op dat hy zoude zijn, ontfermigh adere,

180

Een ghetrauwe bisschop tot den vadere

 

Om te reynighen de zonde vanden volcke;

 

Noyt zulc een toevlucht.

Goddelicke waerheyt.

 

Onder shemels wolcke

 

Gheen anderen troost en es, wilt hem anschauwen. ¹⁸⁴

185

Daeromme laet ons toe gaen met groot betrauwen.

 

Tot den stoel zijnder gracyen, als wy staerven,

 

Op dat wy moghen bermherticheyt verwaerven,

 

Gracye vindende, een hulpe beqwame, ^185-8

 

Naer Paulus leere.

De mensche.

190

O troostelicke name

 

Christus Iesus, wilt zo in my waercken

 

Dat gheloove, hope, liefde magh verstaercken, ^{190-2 +}

 

Inde laetste tijdt, hier zijnde beneden,

 

My wel van noode.

168-0 Matth. 17:5; naer tghewaghen, zoals vermeld wordt; hem ontvremen, zich afwenden.

172 breeder int wezen, krachtiger van aard (dan enige andere).

175 Hebr. 2:16, 17; vromen, baten; ontfermigh adere, als bron van barmhartigheid; bisschop, hogepriester; tot, bij.

184 Hand. 4:12. Waarschijnlijk toont Goddelicke Waerheyt een crucifix; De Mensche knielt en bidt Christus aan.

185-8 Hebr. 4:16; stoel, troon; een (lees in) hulpe beqwame, in auxilio opportuno, tot hulp te bekwamer tijd.

190-2 name, voor persoon; verstaercken, sterker worden.

+ L 4 v.

[p. 219]

Wtvloyende claergye.

195

Tes wel ghebeden.

 

Maer al hadt ghy tgheloove zo groot, dit anziet, ¹⁹⁶

 

Dat ghy baerghen versteldet, zo en eyst al niet,

 

Esser gheen liefde in u ghevonden.

Goddelicke waerheyt.

 

Ia, al waren alle dueghden in een ghebonden

200

In u, waer naer elc goet kersten magh lusten,

 

Zo en zult ghy op u eyghen dueght niet rusten; ^200-1

 

Al ware tgheloove, liefde in u gloyende, ²⁰²

 

Zult ghy de waercken boven Christum verchieren,

 

U daer betrauwende? ^203-4

Wtvloyende claergye.

205

In gheender manieren.

 

Alleene in Christo, daer niet falende,

 

Es u eenighe gracye toe dalende

 

Van tgheloove, liefde of zulcke zoetheyt.

 

Dijnct alleene: tes zijn ontfermighe goetheyt;

210

De cracht uwer zielen daer me wilt voen. ^206-0

Goddelicke waerheyt.

 

Zonder my, zeght hy, en mooght ghy niet ghedoen,

 

Want hemel ende aerde zal zijn vergaende,

 

Maer mijn woordt eeuwigh zal blyven staende,

 

Tgheloove, hope, liefde in hem slutende,

215

Als troost alleene. ^211-5

Wtvloyende claergye.

 

Isayas utende

 

Zegghende tot den mensche (dit woordt ghesomt):

 

Ziet zijn loon es met hem, u zalighmaker comt

 

Ende zijn waerck voor hem, daer gracye wtleict. ^216-9

 

Zijt ghetroost, mijn volc, dit de heere zelve spreict. ²²⁰

 

Wie zal hem dan op een ander troost verlaten?

 

Gheen zijns ghelijcke.

196 1 Cor. 13:2; verstellen, verzetten; ansien, bedenken.

200-1 lusten naer, verlangen naar; rusten op, vertrouwen op.

202 Er is een versregel uitgevallen, ongeveer gelijk aan 486.

203-4 verchieren, vereren; daer, daar op, vgl. 206 daer, daar in.

206-0 (zijt) daer niet falende; me, mee; voen, voeden.

211-5 Joh. 15:5 en Matth. 24:35 en overeenkomstige plaatsen; alleene, enige.

216-9 Jes. 62:11, 40:10; Isayas (es) utende; dit woordt ghesomt, overweeg deze uitspraak (1 Drewes).

220 Jes. 51:12, 52:9.

[p. 220]

De mensche.

 

O ziele, wilt vaten, ²²³

 

Vast betrauwende in dezen troost warachtigh.

Goddelicke waerheyt.

225

Dit es de belofte des vaders crachtigh,

 

Waer wt de zaligheyt des gheloofs es gheschiet.

 

Zonder de belofte tgheloove en es niet, ^{227 +}

 

Welcke belofte Christus ghebenedijdt,

 

Ons alder troost es.

Wtvloyende claergye.

230

En psalmo belijdt; ²³⁰

 

Daer staet: die heere heift David toe ghezworen

 

De waerheyt, ende hy, o mensche vercoren,

 

En zal hem niet bedrieghen (dit es tghevoel)

 

Vande vrucht zijns buucxs te zetten op zynen stoel,

235

Twelc de vader beloofde; o troostelic woordt,

 

Hier in vast rustende. ^231-6

Goddelicke waerheyt.

 

Micheam nu hoort:

 

Ghy zult gheven, zeght hy, dat ghy warachtelic

 

Iacob toeghezeyt hebt met eede crachtelic:

240

Die ontfermhertigheyt, die ghy naer tbelyden

 

Abraham ghezworen hebt van ouden tyden. ^238-1

 

Deze zal onze ongherechtigheden

 

Afdoen, ende alle onze zondighe zeden

 

Zal hy wegh waerpen inde diepte der zee; ^242-4

245

Noyt zulc een troost.

De mensche.

 

Tverlanghen doet wee.

 

O ziele, die hier nu naer tgoddelic vermonden

 

Den troost Christum hebbe ghevonden,

 

Gheen ander voor ons, die aerdtsch ghemul zijn, ^247-9

250

Dan hy alleene.

223 wilt vaten, neem het ter harte.

227 niet, zonder waarde.

+ M 1 r.

230 belyden, vertrouwen op-gewoonlijk met accusativus.

231-6 Ps. 132:11; waerheyt, eed; bedrieghen, misleiden, 451- afwijkend van de bijbeltekst; tghevoel, mijn overtuiging; van de vrucht zijns buucxs, een van zijn nazaten; (zijt) hier in vast rustende, 264, 376, 474.

238-1 Micha 7:20; tbelyden, uw verklaring; van ouden tyden, a diebus antiquis.

242-4 Micha 7:19; afdoen, wegnemen; deze, Christus; zondighe zede, zonde, Deynze 93.

247-9 hebbe, discongruent; tgoddelic vermonden, Gods eigen woorden; ghemul, stof.

[p. 221]

Wtvloyende claergye.

 

De gheschriften vul zijn.

 

Hoort Hieremyam spreken (dit woordt verzint): ^251-2

 

In eeuwigher liefden zo hebbic u ghemint;

 

Hier omme zo hebbic, ontfermigh int locken,

255

U zo hertelic tot my ghetrocken;

 

Met dezen troost ghy naer Ierusalem gaen moet ^253-6

 

Ende gheen ander.

Goddelicke waerheyt.

 

Ozeas vermaen doet:

 

Ic zal u my trauwen, o lief vercoren,

260

In eeuwigheyt, ende oordeelen al voren

 

In rechtvaerdigheyt, in warachtigheyt, mede

 

In gheloove; dan zult ghy bekennen vrede,

 

Dat ic, de heere, ben troostbaer en machtigh; ^259-3

 

In my zijt rustende. ⁺

Wtvloyende claergye.

265

Ezechiel clachtigh

 

Zegghende: ic en wil, die sterft zyne doot niet;

 

Keert weder ende leift; an uwen noot, ziet, ^265-7

 

Tonswaert zynen troost hy zoetmondigh laet leken,

 

Vul van ghenade.

Goddelicke waerheyt.

270

Den mont Gods hoort spreken

 

Duer Isayam, onslieden anschauwende,

 

Zegghende: die op my vast es betrauwende,

 

Zal de aerde beaerven en zal by dezen

 

Mynen helighen berch bezittende wezen,

275

Ons troost, ons toevlucht als aerm crancke weezen.

 

Wie zal dan twyfelen? ^272-6

251-2 geschriften, Schriften; vul, vervuld; verzinnen, overwegen.

253-6 Jer. 31:3; ontfermigh int locken, uit barmhartigheid u roepend.

259-3 Hosea 2:18, 19; trauwen, als bruid nemen; al voren, bovenal; rechtvaerdigheyt, gerechtigheid; vrede bekennen, dat ic, rust hebben en erkennen dat ik; troostbaer en machtigh, in staat om te verlossen.

+ M 1 v.

265-7 Ez. 18:32; (es) clachtigh zegghende, zegt verwijtend; die staerft zyne doot, de dood van de stervende, zie Mnl. Syntaxis³ §84-een bijzin als antecedent is ongewoon; wederkeren, zich bekeren.

272-6 Jes. 57:13b; bij dezen, hierdoor; (hy es) ons troost; twyfelen 350, aarzelen.

[p. 222]

De mensche.

 

Wie wilt dan vreezen?

 

Mijn ziele duer gracye nu iubileirt! ²⁷⁸

 

O troostelic troost, ons gherestitueirt

280

Wt den schoot des vaders, een troost beqwame, ^279-0

 

Ons zaligh makende.

Wtvloyende claergye.

 

Gheen ander name

 

En esser onder den hemel ghegheven

 

Daer duere dat wy zaligh zullen leven,

285

Dan de name Iesus, goddelic gheeert,

 

Ons troostelic lief. ^282-6

Goddelicke waerheyt.

 

Wel gheadvizeert

 

Totten Philippensen, daer wijsheyt wilt zughen:

 

Inden name Iesu alle knien die bughen,

290

Hemelsche, taerdtsche, ia de helsche draghte,

 

Een name boven alle namen van crachte;

 

Zullen wy ons dan niet vast betrauwen

 

In zulc een die maght heift? ^287-3

Wtvloyende claergye.

 

Hoort zonder flauwen:

295

Anroupt my inden tijt des noodts, int verzeeren,

 

Ic zal u verlossen, zo zult ghy my eeren. ^294-6

 

Dits twoordt des heeren duer den Psalmiste

 

Tonzen confoorte.

Goddelicke waerheyt.

 

O subtijl van liste, ⁺

300

Hoort Hieremyam duer shelighs gheests vermonden:

 

U ziele in zaligheyt zal zijn ghevonden,

 

Want ghy hebt in my betrauwen ghehadt ^299-2

 

En troost der zielen. ³⁰³

278 mijn ziele kan aangesproken persoon zijn; vgl. 247.

279-0 troostelic, bemoedigend; restitueren, schenken; wtden schoot des vaders, vgl. Joh. 1:18; bequame, heilzaam.

282-6 Hand. 4:12; daer duere dat, waardoor.

287-3 Fil. 2:10 en 9; wel gheadviseert tot, (dit is) duidelijk meegedeeld aan; wijsheyt, kennis; draght, schepsel; zulc een die, lees een die zulc? Lees esboven.

294-6 Ps. 50:15; flauwen, verslappen; verzeeren = noodt, benauwdheid.

+ M 2 r.

299-2 Jer. 39:15, 18; subtijl van l. zie 84; vermonden, inspraak.

303 En troost, lees O troost, vgl. 98 e. e.

[p. 223]

De mensche.

 

O dierbaer schadt!

305

Tzint dbeghinzel des tijts ter eester hueren

 

Alle de teeckenen, alle de figueren,

 

Ia, al dat de propheten oyt en spraken,

 

Tes al tonzen trooste, zoo ic can smaken; ^305-8

 

My zelven ter dueght wil ic verstaercken.

Goddelicke waerheyt.

310

Al waert dat ghy daedt alle de ghewaercken

 

Die elcken doen magh hier op der aerden,

 

Ghetroost u in Christo alleene, vul waerden,

 

En wilt niet wijs wezen in u eyghen zaken;

 

Niemant en can tot eenigher dueght gheraken

315

Dan duer ghenade, ons troostelic anghehecht

 

By zijnder godheyt. ^315-6

Wtvloyende claergye.

 

Hier op Lucas zeght:

 

Al daedt ghy alle dueghden die moghelic waren,

 

Ghy zult u voor een onnut knecht verclaren,

320

Niet van u zelven dan int leven ieuchdelic ^318-0

 

Vuyl ende onreyn.

Goddelicke waerheyt.

 

Onze waercken dueghdelic

 

Zijn onreyn voor God, want hyze zulc heet,

 

Ghelijc een vuyl onreyn menstrualich cleet

325

Van eender crancker vrauwe hier int wezen,

 

Gheen waercken verdienelic. ^322-6

305-8 eeste, eerste (var.); figuere, voorafbeelding; en, ontkenning door de bijgedachte aan ‘nooit’; smaken, beseffen.

315-6 anhechten, schenken; godheyt, lees goetheyt (var.).

318-0 Luc. 17:10; hem verclaren voor ..., zich ... achten; iuechdelic, onbezonnen; niet van u zelven dan, niets eigens (hebt ge), of.

322-6 Jes. 64:6; waercken dueghdelic, iustitiae; zulc heeten, zo noemen; hier, op aarde; int wezen, in essentie; verdienelic, verdienstelijk.

[p. 224]

De mensche.

 

Hier wt by dezen

 

Zegghen de zulcke, haer zinlickheyt zouckende: ^327-8

 

Weir wy goet of qwaet doen, gheen zonde rouckende,

330

Den hemel behoort ons toe, o onbekende,

 

Bedwellemde gheesten. ^329-1

Goddelicke waerheyt.

 

Ey aerme blende,

 

Dit zijn wolcken zonder water int waerck verkeert,

 

Dwalende sterren duyster ghenoteirt,

335

Wilde golven wt schumende eyghen schande, ^{333-5 +}

 

Dolende menschen van cleynen verstande;

 

Maer zy die in Christo vast zijn groyende,

 

Tooghen wt wien zy ter dueght zijn vloyende;

 

Vander eender dueght in dander elc gaen moet ^337-9

340

Duer Iesum Christum.

Wtvloyende claergye.

 

Ioannes tvermaen doet:

 

Ic ben die wijngaert, ghy zijt de rancken crachtigh;

 

Die in my blijft ende ic in hem warachtigh,

 

Deze brijnct veil vruchts vort om sdueghs verchieren,

345

Niet zonder Christo, in gheender manieren, ^341-5

 

Maer wy als greffyen in hem ghehint ³⁴⁶

 

Duer zijn ghenade.

Goddelicke waerheyt.

 

Wie heift meer bemint

 

Dan die tleven voor zynen vriendt es ghevende? ^348-9

350

Wie zal dan twyfelen?

327-8 hier wt = by dezen, op grond hiervan; de zulcke, sommigen; haer zinlicheyt zoucken, hun lusten najagen.

329-1 weir ... of, hetzij ... of; roucken + ontk., zich niet bekreunen om; onbekent, dom, verblind = blent 322; bedwellemt, van bezinning beroofd.

333-5 Judas 12, 13; waerck, lees swaerck; verkeert, rondgejaagd; duyster ghenoteirt, lees tot d.? Judas: voor de eeuwige duisternis bestemd.

+ M 2 v.

337-9 vast, voortdurend; moeten, zullen.

341-5 Joh. 15:5; vermaen doen, meedelen; wijngaert, wijnstok; om sdueghs verchieren, om zich met deugden te sieren; niet, 487, niets.

346 greffye, geënte loot (Nieukercke 404); ghehint, geënt, Rom. 11:17 vlg.

348-9 Joh. 15:13.

[p. 225]

Wtvloyende claergye.

 

Twy wordt een bevende

 

Als hem die tydelicke doot comt bestoken?

 

Al zaeght ghy die aerde onder u ghebroken,

 

Ia die baerghen vallen van boven nedere,

355

Den hemel verwernen duer tgroot onwedere,

 

De elementen smelten ende vervaren,

 

Ghetroost u in Christo, hy zal u bewaren,

 

Want wy zijn nieuwe hemelen verwachtende ^353-8

 

Hier naer dit leven.

De mensche.

360

Niet anders achtende

 

Dan Christum den troost die ons can verblyden,

 

Alle benautheden stellende bezyden;

 

Dies mijn ziele hem glorye bien moet. ^360-3

Wtvloyende claergye.

 

Eere,

De mensche.

365

Waerdigheyt,

Goddelicke waerheyt.

 

Hem eeuwigh gheschien moet. ^364-6

 

Betraut dan in Christo, gheift hem de eere,

 

Want hy zeght zelve naer Isayas leere:

 

Ic bent, ic bent zelve, die alle uwe zonden

370

Wtdoe ende ic en zalze niet vermonden, ⁺

 

Niet meer ghedachtigh zijn om niemants wille. ^369-1

353-8 Ps. 46:3 en 2 Petr. 3:12, 13; verwernen, lees verbernen (var.); onweder, noodweer; vervaren, vergaan; hem ghetroosten in, vertrouwen op.

360-3 alleen Chr. beschouwende als; glorye bien, verheerlijken.

364-6 1 Tim. 1:17; waerdigheyt, heerlijkheid; moeten, mogen.

+ M 3 r.

369-1 Jes. 43:25; vermonden, vermelden.

[p. 226]

Wtvloyende claergye.

 

O Mensche, dit es den troost luut ende stille: ³⁷²

 

Ic ben de heere, daer en es anders gheene,

 

Die tlicht maect ende deze dusterheyt cleene, ^373-4

375

Als troost tonzen trooste hem openbarende.

 

Hier in vast rustende. ³⁷⁶

Goddelicke waerheyt.

 

Regum verclarende: ³⁷⁷

 

Hy die doodende es ende levende maect,

 

Inde helle es waerpende (den keest wel smaect)

380

Ende daer wt verlost tonzen wensche; ^378-0

 

Wie zal dan vreezen?

Wtvloyende claergye.

 

Daer omme, o Mensche,

 

Keert u tot my, alle henden vander aerden,

 

Ende ghy zult zaligh werden groot van waerden.

385

Dit spreict de heere tonzer confortacye, ^383-5

 

Hy wilt onzen troost zijn.

De mensche.

 

Welc een gracye

 

Es ons gheschiedt, o godtheyt divyne!

 

Duer den troost en ontzie ic aerbeyt noch pyne. ³⁸⁹

390

Al camen hondert dooden my an ghedreven,

 

Ten magh niet hinderen.

Goddelicke waerheyt.

 

Bemindt ghy tleven,

 

Hoort wat Christus zeght: ic ben int vulsommen

 

Den wegh des levens, duer my wilt commen;

395

Ic ben de waerheyt reyn, ongheloghen.

 

Of hy zegghen wilde: wie wertter bedroghen?

 

Ic ben tleven, en wilt niet vreezen ^393-7

 

Ooc eenigh staerven.

372 luut ende stille, volkomen, in elk opzicht, 534, stoplap.

373-4 Jes. 45:5-7; deze, de; cleene, onaanzienlijk.

376 (Zijt) hier in vast rustende, 236, 264, 474.

377 Regum. Liber primus (secundus) Samuelis, quem nos Primun (Secundum) Regum dicimus-Vulgaat; Regum (es) verclarende, 1 Sam. 2:6.

378-0 Hy (es) die; keest, quintessens; tonzen wensche, tot ons heil.

383-5 Ps. 22:28; hem keeren, zich bekeren; waerde, aanzien.

389 ontzien, vrezen; aerbeyt noch pyne, leed noch last.

393-7 Joh. 14:6; int vulsommen, kort en goed; commen, nl. tot de vader.

[p. 227]

Wtvloyende claergye.

 

O aerme weezen,

400

Hy heift de doodt gheheel te nieten ghedaen!

 

O doot, ic ben u doot, naer Ozeas vermaen. ⁴⁰¹

 

O ghy doot, waer es nu uwe victorye?

 

Waer es nu uwen pryckel, u memorye? ^402-3

 

Ghy beromdet u zeere in twreedt verstranghen,

405

Maer nu verwonnen. ^404-5

⁺

Goddelicke waerheyt.

 

Hy heift ghehanghen

 

De chyrograffe ghenaghelt an tcruce vast;

 

Gheschuert, te nieten ghedaen tvyandigh last; ^406-8

 

Ia doot, helle, zonde, tes al verslindert

410

Duer den troost beqwame. ^409-0

De mensche.

 

Wie wertter behindert?

 

Mijn ziele die vlieght ten hemel binnen.

 

O zalighen staerfdagh, wilt haest beghinnen! ^411-3

 

Ic moet u beminnen, wel ghetroost int scheeden. ⁴¹⁴

415

Waer blijft ghy? wilt my in Ierusalem leeden,

 

Daer hem elc ootmoedigh voor die godtheyt buught.

 

Wie cant begrypen?

Wtvloyende claergye.

 

Ioannes noch tuught

 

Tonzen trooste, vast in Christo ghebonden: ^418-9

420

Hij heift ons ghewasschen van onze zonden

 

Int precieus bloet, liefde bewyzende

 

Noyt zulcke gheene. ^420-2.

401 Hosea 13:14.

402-3 1 Cor. 15:55; u memorye, de heugenis aan uw macht.

404-5 hem berommen in, zich beroemen op; verstranghen, beangstigen; maer (zijt) nu verwonnen.

+ M 3 v.

406-8 Col. 2:14; ghehanghen, hangende; chyrograffe, schuldbrief; tvyandigh last, de aanklacht van de duivel.

409-0 verslinderen, rijmvariant van verslinden; troost beqwame, genadige bijstand.

411-3 behinderen, tegenhouden; haest, spoedig.

414 ghetroost int scheeden, de dood vol vertrouwen tegemoetziende.

418-9 tughen, getuigen; in Christo ghebonden, aan Christus verknocht.

420-2 Op. 1:5; noyt zulcke gheene, de allerhoogste

[p. 228]

Goddelicke waerheyt.

 

Canonicum pryzende, ⁴²³

 

Daer staet: hy heift ons eerst lief ghehadt vulvaerdigh

425

Ende zynen zone ghezonden prijswaerdigh

 

In een verzoenijnghe voor onze ghebreken,

 

In hem ghepayt zijnde. ^424-7

Wtvloyende claergye.

 

Hoort hem noch spreken

 

Die de heere bemint heift in gracyen wijt:

430

Ic hebbe u ghezeyt dat ghy vrienden zijt.

 

Al dat ic van mynen vadere hebbe ghehoort,

 

Dat hebbic u te kennen ghegheven voort.

 

Ghy en hebt my niet lief ghehadt naer tbehoren,

 

Maer ic hebbe u alleene wtvercoren,

435

Op dat ghy vrucht voort brijnghen zoudt menighfuldigh,

 

Troost ons ghevende. ^428-6

Goddelicke waerheyt.

 

Paulus ghehuldigh

 

Den Ephesen dit woordt te vooren gheift: ^437-8

 

Ghelijc als hy ons in hem vercooren heift

440

Eer de waerelt began, in liefde gheprezen,

 

Op dat wy heligh, onbevlect, zouden wezen

 

Voor hem, duer de liefde ons voren gheschict, ⁺

 

Vercoren kinderen Gods (mijn ziele verschrict)

 

In twelcke wy hebben verlossijnghe crachtigh

445

Duer zijn bloet, tvergheven der zonden claghtigh,

 

Naer trijcdom zijnder gracyen overvloedigh

 

Die hy ons ghedeelt heift. ^439-7

De mensche.

 

O ziele ootmoedigh,

 

Met Christo, uwen troost, ten hemel wilt vlieghen;

450

Gheen troost zo zoete.

423 Canonicum, lees Christum; 423 sluit aan bij 418.

424-7 1 Joh. 4:10; vulvaerdigh, bereidvaardig; paeyen, verzoenen.

428-6 noch, verder; hem, Johannes; die, obj.; in gracyen wijt, in grote genade; Joh. 15:15, 16-436 sluit aan bij 428.

437-8 ghehuldigh, uit genegenheid; te vooren gheven, voorhouden.

+ M 4 r.

439-7 Ef. 1:4, 5, 7, 8; (heeft hij) ons voren gheschict, voorbeschikt tot; mijn ziele verschrickt, ik word ontroerd; clachtigh, aanklagend; delen, toedelen.

[p. 229]

Goddelicke waerheyt.

 

En laet u niet bedrieghen,

 

Al hoordet ghy int staerven wonder ghewaghen. ⁴⁵²

 

Ia, al dat God niet en es, wilt van u iaghen,

 

Maer alleene in Christo bin dien bedelve

455

U vast betrauwende. ^453-5

Wtvloyende claergye.

 

Hoort Christum zelve:

 

Hy en zendt niet tot Ian, Iacop beraden wijt,

 

Maer hy zeght: comt alle tot my die verladen zijt

 

Met aerbeyde, ic zal u last ontbinden,

460

Ende u ziele zal ruste vinden. ^457-0

 

Hy en wilt niet dat wy zijn betrauwende

 

Op yemandt anders.

Goddelicke waerheyt.

 

Voorder anschauwende:

 

Ic ben de heere, dats mynen naem verheven,

465

Ic en zal mijn glorye gheenen anderen gheven.

 

Want hy en wilt niet duer tgoddelic vercloucken ^463-6

 

Dat wy an yemandt anders troost zouden zoucken.

 

O Staervende Mensche, dit en es niet cleene,

 

Ghetroost u in Christo.

Wtvloyende claergye.

470

Ic ben alleene

 

Uwen God, ghy zult my crachtelic beminnen,

 

Wt al uwer herten, wt al uwe zinnen.

 

Hy wilt onzen troost zijn gheexalteirt;

 

Gherust u in dezen. ^470-4

De mensche.

475

Mijn ziele iubileirt

 

Duer u, Iesu Christe, trooster ghename,

 

Een troost boven alle troosten beqwame,

 

Fonteyne des levens; mijn aerdtsche bekere ⁺

 

Zeer wel ghetroost es. ^476-9

452 wonder, vreemde dingen (duivelse verleidingen, Tafel III 473 vlg.).

453-5 God, lees Gods; bin dien bedelve, dan; (zijt) u vast betrauwende.

457-0 Matth. 11:28; beraden, om hulp gevraagd; aerbeyt, kommer.

463-6 (Zijt) anschauwende; Deut. 5:6; tvercloucken, zijn aansporing.

470-4 Deut. 6:4, 5; gheexalteirt, verheven, hoogste.

+ M 4 v.

476-9 ghename, heerlijk; f. des levens, Ps. 36:10; mijn aerdtsche bekere, ik.

[p. 230]

Goddelicke waerheyt.

480

Zijt dat zekere:

 

Van al dat oyt was, es of wezen magh,

 

Men noyt gheen zo heligh gheprezen zagh.

 

Al ware een int gheloove staerck ghefondeirt,

 

In hope, in liefde (dit wel noteirt) ^483-4

485

Ia, al waren veil dueghden in hem bloyende,

 

Tes al wt Christo Iesu vloyende.

 

Niet zonder hem, schuut zulcke abuzye,

 

Of ghy werdt bedroghen. ^487-8

Wtvloyende claergye.

 

Hoort de concluzye,

490

Op dat den troost Christi elcx ziele magh baten:

 

De Epistelen Pauli achter ghelaten

 

Zijnze niet al die hy was zendende,

 

Duer den heere Iesum Christum hendende,

 

Ons troostende metten goddelicken waercke ^491-4

495

Als de alder meeste?

Goddelicke waerheyt.

 

De helighe kaercke

 

Gheen sacramenten heligh en administreirt,

 

Noch bedijnghen, collecten daer gheuzeirt,

 

Zy henden al met dien woorde crachtigh; ^496-9

500

Uwen eenighen zone met u levende,

 

Duer wien ghy zijt alle zonden verghevende,

 

Onzen meesten troost als wy zijn staervende

 

Zonder ghelijcke.

De mensche.

 

Laet my zijn verwaervende, ⁵⁰⁴

505

Duerluchtighe gheesten vul der schriftueren,

 

Wilt my doch tooghen eenighe figueren

 

Tonzer materye, up dat ic zie wat

 

Met ooghen staervelic. ^507-8

Figuere. ^Figueren
☞ Hier tooghtmen Christum ant cruce met een rolle: Consummatum est. Boven tcruce God den vader metten heligen gheest, met een rolle: Propter scelus populi mei percussi eum.
De gheestelicken ende waerlicken staet, met een rolle: Adoramus te Christe, etc.
Voor den toogh: Nemo venit ad patrem nisi per me, etc. Item een zittende met eenen bouc met zeven zeghels, een ynghel daer by met een rolle: Quis est dignus aperire librum? Daer by een lam tusschen vier dieren, ende een ouderlingh met een rolle: Ecce venit leo de tribu Iuda, etc. Voor den toogh dit gheschrifte: Ecce agnus dei, ecce qui tollit peccata. Item boven boven al, Christus in de perse met een rolle: Torcular calcavi solus et de gentibus non est vir mecum. Daer by een prophete met een rolle: Quis est iste qui venit de Edom, etc. Noch een ander prophete met een rolle: Vulneratus est propter iniquitates nostra. Voor den toogh dit gheschrifte: Torcular calcavit dominus virgini filie. Iuda.

483-4 een, iemand; staerck ghefondeirt, onwrikbaar; noteren, opmerken.

487-8 abuzye, dwaling-zie Rh. Gl.; bedrieghen, teleurstellen.

491-4 achter laten, nalaten; henden duer, eindigen met; waerck, daad.

496-9 administreren, bedienen; gheuzeirt, in gebruik; zy (en) henden, of ze eindigen, die niet eindigen; hierna viel een regel uit, zie de var.

504 laet my, laat mij het, moge ik het.

507-8 zie, het rijm eist zien (var.); staervelic, stervende.

Figueren 1 Consummatum est, Joh. 19:30; Propter scelus ... Jes. 53:8; Nemo venit ... Joh. 14:6; Adoramus te Christe et benedicimus tibi quia per sanctam crucem tuam redemisti mundum, oud schiet-gebed, dat bij het passeren van een kerk of heiligenbeeld gebeden werd.
Quis est ... Op. 5:2; Ecce venit ... Op. 5:5; Ecce agnus ... Joh. 1:29.
3 Torcular calcavi ... Jes. 63:3; Quis est ... Joh. 63:1; Vulneratus ... Jes. 53:5-nostra, lees nostras; Torcular calcavit ... Klaagl. 1:15; boven boven al, hoger dan de andere figuren.

[p. 231]

Goddelicke waerheyt.

 

Tzal u gheschien dat.

510

Ziet hier den troost der zaligheyt autentijcke,

 

Den pays des vaders. ^510-1

Wtvloyende claergye.

 

Zonder replijcke

 

Dit lammekin bloedigh zo ghemaniert leift,

 

Twelc de vader voor ons eewigh ghepayziert heift, ⁺

515

Den bouc ontslutende es hy gheworden,

 

Gheen zo beqwame. ^512-6

Goddelicke waerheyt.

 

Hu heift ghetorden

 

De persse alleene voor onze zonden,

 

Ende gheen man en was met hem ghevonden, ^517-9

520

Onzen troost hem zelven gheheel verclaersende

 

Wt grooter liefden.

Wtvloyende claergye.

 

Met bloede bespaerzende

 

Den priester, in Sancta sanctorum gaende

 

Voor hem ende tvolc, zoo Paulus vermaende, ^522-4

525

Twelc niet en was dan figuere al voren; ⁵²⁵

 

Maer Christus, in zijn eyghen bloet vercoren,

 

Die helighe dryvuldicheyt daer vergadert,

 

Es in ghegaen, God ende mensche gheadert,

 

Inde helighste heligheyt; hy verzoende, ^526-9

530

Ons troost warachtigh.

510-1 autentijck, waarachtig; pays des vaders, verzoening met de vader.

+ N 1 r.

512-6 replijcke, tegenwerping; bloedigh, bebloed; zo ghemaniert, zo gehoorzaam, (dat hij het boek mocht openen); beqwame, waardig.

517-9 Jes. 63:3; terden, treden; hem zelven verclaersen, zich kenbaar maken als.

522-4 Hebr. 9:19; bespaersen, (be)-sprenkelen; (was) gaende.

525 al voren, voorafgaand.

526-9 Hebr. 9:24; 527 en 528 moeten van plaats wisselen-die helighe dryvuldicheyt is object bij verzoende; God ende mensche gheadert, als God en mens samen (Rh. Gl.).

[p. 232]

Goddelicke waerheyt.

 

Hy wast al vuldoende.

 

‘Consummatum est’, dit was hy sprekende.

 

Of hy zegghen wilde: esser yet ghebrekende,

 

Ic ben bereedt, o vader, luut en stille;

535

Ziet ic comme om te doene uwen wille. ^532-5

 

Noyt mensche en was zulc een troost ghegheven.

Wtvloyende clargye.

 

Zouct my, zeght hy, ende ghy zult leven. ⁵³⁷

 

Hy en wilt niet dat yemandt ander troost begaert.

De mensche.

 

O goddelicken troost ons hier gheopenbaert,

540

Alpha et O zonder verminderen,

 

Ic ben zo ghetroost, wat magh my hinderen? ^539-1

 

In Christo alle benautheden lydende,

 

Staervende ic werde in hem verblydende, ^542-3

 

Een poorter van Ierusalem gheschreven ⁵⁴⁴

545

Int eewigh leven.

Goddelicke waerheyt.

 

Wilt daer an cleven,

 

Met Paulo zegghende dit woordt voordachtigh: ^546-7

 

Leven wy, wy leven den heere warachtigh;

 

Staerven wy, wy staerven den heere gheprezen;

550

Weir wy dan staerven of leven, tblijct by dezen, ⁺

 

Wy behooren Christo toe by hem verworven. ^548-1

 

Hier toe es hy verrezen ende ghestorven,

 

Op dat hy hebben zoude vul melodye

 

Over doode ende levende heerschappye;

555

Een troost boven alle troosten maerckelic, ^552-5

 

Gheen zijns ghelijcke.

532-5 Joh. 19:30, Hebr. 10:7, 9; ghebreken, ontbreken.

537 Amos 5:4.

539-1 Op. 1:8 en overeenkomende plaatsen; verminderen, minder worden; zo ... (dat niets).

542-3 Rom. 8:17.

544 een poorter gheschreven, als burger genoteerd, opgenomen.

546-7 cleven an, zich houden aan; voordachtigh, bedachtzaam.

+ N 1 v.

548-1 Rom. 14:8; weir ... of, zie 329; by hem verworven, als zijn eigendom.

552-5 Rom. 14:9; maerckelic boven, belangrijker dan.

[p. 233]

Wtvloyende claergye.

 

Dit woordt luut claerckelic, ⁵⁵⁷

 

Zegghende: al datmen magh bereeden,

 

Vier, zwaerdt, helle, doot, en magh my scheeden

560

Vander liefde Christi Iesu ghebenedijdt.

 

Ghetroost u hier in, u ziele verblijdt. ^558-1

 

Hy es de redempcye reyn wtghelezen,

 

Een verzoenijnghe des vaders ghelijc int wezen,

 

Ontfermigh, ghenadigh; duer zijn goetheyt ^562-4

565

Hy wilt onzen troost zijn.

De mensche.

 

Noyt zulck zoetheyt

 

Mijn ziele en smaecte, tzijn hemelsche zaecken,

 

Ic ben zo ghetroost, mijn crachten die haecken ⁵⁶⁸

 

Als pilgrem te commene ten hemel binnen.

570

Dit voyage elc mensche moet beghinnen,

 

Zal hy met Christo daer triumpheren.

 

Onzer alder troost in hem wilt contempleren, ⁵⁷²

 

Want hy onslieden hier heift gheschepen, ⁵⁷³

 

Onzen wegh vuldoende.

Wtvloyende claergye.

575

Claer onbegrepen. ⁵⁷⁵

 

Wy moetent laten, eer wy ten gheschille snel

 

De mate passeren. ^576-7

Goddelicke waerheyt.

 

Tes mynen wille wel.

 

Oorlof eerwaerdighe, discrete heeren, ⁵⁷⁹

580

Wyze medehulpers vanden vlaemschen lande. ⁵⁸⁰

557 claerckelic, wijs.

558-1 Rom. 8:35; (my)bereeden, aandoen; u ziele verblijdt, verheug u.

562-4 redempcye, verlossing; (hem) ghelijck int wezen, van gelijke natuur.

568 mijn crachten die haecken, ik verlang uit alle macht.

572 wilt in hem contempleren, zie in hem, beschouw hem als.

573 vuldoende, door (deze) ten einde toe te gaan.

575 claer onbegrepen, (dit is) volkomen duidelijk.

576-7 t laten, ophouden; ten gheschille, tot ongenoegen; de mate, vermoedelijk was 500 à 600 regels in de chaerte aangegeven.

579 oorlof, vaarwel; discreet, wijs.

580 medehulpers, medebestuurders-mogelijk de Gentse schepenen, want het octrooi was aan hen en aan de Fonteine verleend.

[p. 234]

Wtvloyende claergye.

 

Eeuwighe wijsheyt moet hier domineren. ⁵⁸¹

De mensche.

 

Oorlof eerwaerdighe, discrete heeren.

Wtvloyende claergye.

 

Karolus hier gheboren moet prospereren

 

Ende alle die zijn tzynen onderstande. ⁵⁸⁴

⁺

Goddelicke waerheyt.

585

Oorlof eerwaerdighe, discrete heeren,

 

Wyze medehulpers vanden Vlaemschen lande,

 

Prince der Fonteynen als de vaillande, ⁵⁸⁷

 

Raedt, uwe hoocheyt, al vallet cranckelic, ⁵⁸⁸

589

Voor die vander Nieuport laet wezen danckelic. ⁵⁸⁹

Finis.

581 moet domineren, moge de overhand hebben, u leiden.

584 onderstant, bijstand.

+ N 2 r.

587 als de vaillande, edele (prince).

588 raedt, stedelijke raad van Gent; uwe hoocheyt, aanspraak van de autoriteiten samen: hoge heren; al vallet cranckelic, al is ons spel maar matig.

589 laet wezen danckelic voor, laat het een reden tot dank zijn jegens-vgl. Meenene 497.

70 loochende

219 wt leect

290 aertsche

305 der eerster 316 goetheyt

355 verbarnen

383 eynden

407 chyrographe

na 499 Doer Iesum Christum onsen Heere almachtich 507 sien