De Gemeenschap. Jaargang 16

[p. 615]

Herman Töns
Sint Dionysius

Nadat men bisschop Dionysius tot de straf der onthoofding veroordeeld had, omdat hij Christen was, werd hij naar de plaats der terechtstelling gebracht. Daar wachtten rechters en gerechtsdienaars, beulen en soldaten, met de bisschop in hun midden, op de prefect, en zijn gezelschap, die had gezegd te zullen komen. Hij kwam en had gasten meegebracht, hooge ambtenaren, om hun te toonen, hoe goed de wetten werden uitgevoerd en de Christenen vervolgd. Hij en de zijnen gingen zitten, pretoren, beulen en soldaten wachtten staande op het teeken dat hij geven zou en toestond dat men kon beginnen. Zij zagen allen naar zijn oogen, hij zat in het midden, de bisschop stond daarbij en bad. De prefect sprak met zijn gezelschap; het vonnis, één doodelijke slag, werd even uitgesteld, gerekt, om er voor de gasten meer aanzien aan te geven; hij liet de bisschop knielen, het hoofd gebogen, de beul moest gereed wezen. Met de slag werd gewacht voor waardelooze woorden, totdat het oogenblik gekomen was en hij het teeken gaf, men mocht de bisschop dooden. Deze was reeds lang gereed, lag geknield, diep gebogen en bad.

De beul bracht het zwaard omhoog en gaf de slag, het zwaard brak, de bisschop had zich niet bewogen en was ongewond gebleven. Allen zagen een oogenblik sprakeloos en verschrikt naar de prefect, die goed werk verwachtte voor zichzelf en zijn gasten, en allen om een nalatigheid of domheid zwaar kon straffen. De prefect bewaarde zijn woede voor later en wees naar de beul, vier soldaten grepen deze zoo krachtig dat hij viel, en sleepten hem weg.

De gezel van de eerste trad roekeloos naar voren, hij had

[p. 616]

zijn zwaard reeds getrokken, en zag gehoorzaam en onbevreesd naar de prefect. Een handbeweging van deze gebood hem toe te slaan, allen keerden de blikken nu naar beul en bisschop. Het tweehands zwaard werd zoo hoog mogelijk opgeheven, sloeg toe, en spatte boven de nek van de veroordeelde in stukken. De prefect bedwong zich, verborg zijn ontzetting achter vreeselijke toorn, gebood, de beul werd doodgeslagen. De anderen, geheel ontsteld, zagen weifelend en wachtend naar hun meester.

Toen bood een der gasten, niet uit beleefdheid, maar met halfbedwongen spot om de prefect, wiens soldaten geen kinderwerk konden verrichten, een man uit zijn eigen lijfwacht aan, die aarzelend naar voren kwam. De prefect, geheel verward, terwijl allen naar hem zagen, dacht aan een samenzwering onder zijn soldaten, en had reeds het plan gemaakt, na afloop van deze zaak, hen zwaar, met geeseling en zwaard, te zullen straffen. Hij verborg zijn verbittering om de vernedering midden in dit hoog gezelschap, en stond het aanbod van zijn gast, die hij doorzag, met een korte glimlach welwillend toe. Allen wendden hun blikken weer naar de bisschop, die daar nog steeds op zijn knieën lag en met neergeslagen oogen wachtte.

Het derde zwaard is toen gebroken, de gasten werden onrustig, allen zagen hulpeloos naar de prefect die daar zat, en zijn ontsteltenis niet meer kon verbergen.

Toen heeft de bisschop met priesterlijk gebaar zijn beide armen opgeheven, en met de handen het eigen hoofd gevat, dat, beschermd door hemelsche macht, niemand hem kon ontnemen, en van de nek genomen, moeiteloos, en zonder dat iemand een bloedig teeken zag. De wind was gaan liggen, er was niemand die rondzag of zich bewoog, taal noch teeken werd gehoord. De prefect, één onder velen, en al de anderen staarden toe.

De dienaars en soldaten zagen zelfs niet meer naar

[p. 617]

de prefect, dachten niet aan de bevelen, die hij kon geven, waren hem geheel vergeten. En hijzelf, ontzet, was zich zijn waardigheid niet meer bewust, zag slechts toe, zooals al de anderen, ontstelde buitenstaanders, getuigen, die niet ingrijpen konden, maar zwijgend mochten toezien.

Toen is de bisschop langzaam opgestaan en naar de poort gegaan, door allen gadegeslagen. Hij heeft zijn hoofd gedragen, hij wist hoe hij ging, hoewel hij niet kon zien, geleid door hemelsch licht. Niemand is naar hem toegegaan, dorst zijn voet voor hem te zetten, niemand dacht dan ook hieraan. De bisschop droeg zijn biddend hoofd naar de poort en is daar onderdoor gegaan, hoewel de wachten die er stonden, het niet zagen. Hij is verdwenen, lang voordat de anderen zich herstellen konden, en toen is men verbijsterd buiten in het veld gaan zoeken, maar niemand heeft hem meer teruggezien.

1938