De Gemeenschap. Jaargang 14

[p. 206]

Hagel

Werk voor welgestelden!

In het welgestelde Den Haag werd enkele weken geleden een Passiespel opgevoerd, tot stichting voornamelijk van de katholieken. Nu loepen deze laatsten niet zoo hard naar dergelijke gebeurtenissen en het was waarschijnlijk met het oog op den geringen kaartverkoop, dat een beminnelijke poging werd gedaan, om de vraag eenigszins te stimuleeren. In een katholiek blad verscheen, zooals gebruikelijk, dan ook een oproep, om de spelers toch niet voor niets te laten optreden, doch ‘hartelijke belangstelling en waardeering te toonen’.

Accoord. Doch zooals alweer gebruikelijk, schoot ook ditmaal de beminnelijkheid een eindje over de schreef. Want in de ‘keuze der middelen’ om de gewenschte belangstelling en waardeering te bekomen, was de oproep meer dan beminnelijk, werd hij naief! Van een naïveteit, die doet glimlachen, maar in al haar onschuld toch zóó misplaatst is, dat ze schadelijk gaat werken. Wat schreef de hand, die graag den schouwburg gevuld zag?

‘Welgestelden, die verhinderd zijn, de spelen bij te wonen, kunnen door het bijdragen van gelden om minder gesitueerden in de gelegenheid te stellen, hunne plaatsen in te nemen, een heerlijke actie voor God verrichten.’

Zooiets is reeds in zijn enkele beteekenis van een kinderlijkheid, die aan het parmantige grenst. Denk u in: welgestelden, die geld storten om den huisknecht en het kindermeisje op hun plaatsen in hun loge-de-luxe, hun logede-grand-luxe etc. etc. te doen plaatsnemen. Actie voor God, mijne dames en heeren welgestelden!

Doch deze beteekenis is voor uitbreiding vatbaar! Welgestelden (wat zijn dit eigenlijk volgens de begrippen van een evangelisch christendom?) kunnen om dezelfde reden gelden storten, om ‘minder-gesitueerden’ in staat te stellen: goede katholieke boeken te koopen, eens een goed schilderij aan hun kale kamermuren te hangen, een tooneelvoorstelling te bezoeken, die niet uitgerekend tot de Passie-spelen beperkt blijft; om eens een concert te bezoeken, waar de welgestelden zelf evenmin komen, enfin om mede eens iets te genieten van de dingen, waaraan de welgesteldheid alleen maar denkt in verband met smoking, rok en avondkleeding.

Dit gaat reeds te ver, alleen al op cultureel terrein - ongeacht de actie voor God te verrichten, door het schenken van een menschwaardig bestaan aan minder-gesitueerden ... zelfs als dit mede-geloovigen ... zelfs als het mede-parochianen betreft. Daar hebben we trouwens het kerkelijk armbestuur al voor!

De glimlach om den goedbedoelden oproep duurt maar kort, wanneer men even doordenkt. En de critiek is gewettigd: Wordt hier een cultureele zaak als het opvoeren van een Passiespel niet te voorbarig aangeprezen als een apologetisch streven, dat daarom gesteund moet worden, o.a. door de welgestelden? Men gaat de steunpunten verkeerd plaatsen, wanneer men de kwestie zoo stelt. Hoezeer de inhoud van een Passiespel gebaseerd moge zijn op de hoogste geloofswaarheden - het blijft allereerst een spel, afhankelijk van de qualiteiten van regie en spelers. Het onderscheid te vergeten tusschen het kerkgebouw en den schouwburg kan niet anders dan nadeelig werken, vooral

[p. 207]

wanneer men er de actie voor God bij betrekt.

Er is natuurlijk niets tegen, zijn dienstpersoneel of het gezin van een werklooze eens een avond in een loge te onthalen op iets moois, gesteld al, dat deze ‘minder-gesitueerden’ dit aanbod zonder argwaan zouden aanvaarden en gesteld, dat zij er niet met leege magen of gebrek aan kleeding heen behoeven te gaan.

Hier is zeer zeker werk voor welgestelden. Misschien weten zij het op den duur te adelen tot actie voor God.

A.J.D.

Neon-christendom

Van Amsterdam en Alkmaar begon de victorie der lichtkruizen, de franciscaansche pastoor der Sint Paschaliskerk heeft voor Den Haag de primeur gekregen van het neon-apostolaat. Hij is ‘hiertoe in staat gesteld door een milde schenking’, zoo ten buitenkansje dat pastoors in prima-buurten ondanks den slechten tijd nog wel eens in den schoot komt rollen.

Het brandt rood gloeiend de lucht in en kan in roodheid en gloed en hoogte wedijveren met de stoutste scheppingen der reclamemanagers van Zwanenberg en de Erven Lucas Bols. ‘Het kruis beheerscht de avondstad’ zeggen de pittige kapelaans, de roomsche krantenschrijvers en andere ongeneeselijke euphemisten; dit is actie voor God, staat er in de krant. Jaja, wij geven Boven weer geen reden tot klagen. In een land waar zoo vurige kruizen de steden beheerschen, hebben sikkelhamers en hakenkruizen geen schijn van kans. Wat leven we toch gelukkig (en wat eten we er nog goed van)! Wij zullen die godloozen en nieuwheidenen wel laten zien wie ze tegenover zich hebben! Met ons valt niet te spotten.

In architectonisch opzicht is het weliswaar geen ideale bekroning van het sobere torenprisma, dit dubbellijnige zwaarlijvige brutaalroode neonbuizenkruis, maar wij voeren den strijd met moderne middelen, wij zijn niet bang en voor den drommel niet ouderwetsch.

Ook is het eenigszins twijfelachtig of de afgedwaalde schapen door dit ongenaakbare luchtkruis tot den goeden schaapsstal zullen geraken en evenmin is het waarschijnlijk dat onze efficiente en hecht-georganiseerde christenen door dit stuk techniek aan de realiteit van het Kruis zullen herinnerd worden, doch de godloozen en nieuwe heidenen, die vervloekte belagers van onze stevige positie, kunnen tandenknarsend langs fietsen en hun vuisten naar omhoog ballen in machtelooze woede. Zij zullen zien dat wij er nog zijn en dat het Kruis (ons kruis) nog heerscht over de stad! Wij dragen het kruis uit over de wereld, wij zijn ter kruisvaart tegen Satan, wij zijn ‘roomsch ook daarbuiten’! ... in een tijd waarin wat krassen in een catacombe-wand meer in overeenstemming zouden zijn met de waarheid en ‘de stand van zaken’.

M.L.

Het hupsche in memoriam

Het toetsen van den goeden smaak aan zijne maatstaven is een precaire bezigheid, zoo men genoodzaakt is dit te doen in de schaduw eener pasgesloten groeve. De overleden Jezuietenpater F. Hendrichs was een edel priester en een mensch met prijzenswaardige hoedanigheden, die verdienden bij zijn dood, zooals dat te doen gebruikelijk is, met erkenning in het licht te worden gesteld. Na het overlijden van pater Hendrichs verscheen echter in De Maasbode een artikel van pater Hyacinth Hermans, dat een dier onnoozele, hupsche in het zonnetje-zetterijen werd,

[p. 208]

waarin de père, die over een zoogenaamde vlotte en welversneden pen beschikt, zoo bedreven is.

Ja, zegt hij, die pater Hendrichs! ‘Nog niet lang geleden zocht ik hem op in het Sint Luciagesticht, en terwijl ik in de spreekkamer zat te wachten, hoorde ik hem in de kamer ernaast binnentreden, hoestend en proestend, zuchtend ook, het bekende geluid, dat den werkzamen grijsaard de laatste jaren trouw vergezelde.’ En even later zat de pater bij den père ‘hoestend en zuchtend’. Het blijkt dan, dat dit heele bezoek slechts gereleveerd wordt, om dat ‘hoesten en proesten’ te kunnen vertellen. Zóó trouw vergezelde dit bekende geluid den pater, dat ge ‘dat zuchten en steunen (ook) hoorde als hij net op het laatste nippertje een treincoupé insteeg’. Hoe pater Hendrichs echter ook hoestte en proeste, ‘hij was en bleef pater Hendrichs!’ - zoo verzekert de opgewekte necrograaph.

Zelf had de thans overledene eens geschreven: ‘aan alles komt een eind, en ook aan pater Hendrichs’. ‘En tòch’, zoo volgt daar even onmiddellijk als onbegrijpelijk op, ‘en toch nog zoo pas was de 77-jarige, nog enthousiast als een beginneling met zijn tooneelstuk Die altijd blijft uitgekomen’. Het schijnt dus verbazingwekkend te zijn als iemand, aan wien eenmaal een eind komt, een tooneelstuk schrijft. In al die nietszeggerijtjes voelt men de krampachtige poging tot een vlot geschreven, speelsche, luchtige karakteristiek, die intusschen noch vlot geschreven, noch speelsch, noch een karakteristiek is, en die op een gegeven oogenblik losschiet in een wonderlijke catalogiseerende opsomming van wat de pater allemaal was:

‘een duivelskunstenaar, een universal artist, een echte Amsterdamsche jongen, kwiek, levendig, geestig, een enthousiasteling” (en, op het rijtje af:) priester, wijsgeer, journalist, redenaar, conferencier, romanschrijver, archeoloog, dramaturg, apologeet, apostel, bekeerder, ja, wat pater Hendrichs al niet was!’

Het is voor de nagedachtenis van pater Hendrichs te hopen, dat de gronden voor zijn andere betitelingen deugdelijker en waarschijnlijker zijn dan die waarop hij hier wijsgeer, romanschrijver en dramaturg wordt genoemd, afgezien nog van de populariteit van den titel van apostel, dien men ook aan jubileerende bestuurders van standsorganisaties tegenwoordig opvallend kwistig uitdeelt. Een vriendelijk stukje is goed en wel, maar op deze wijze misleidt men de eenvoudigen en toovert men hun een galerij voor van fenomenen, die wij katholieken te kust en te keur hebben, ook al hoesten en proesten ze en al komt er aan hen een eind. Bovendien eert men met zulke praatjes en zulke lichtvaardige termen, die men bij eenig nadenken zelf geen draagwijdte zou wenschen te geven, de nagedachtenis niet van een priester, wien men schijnbaar bij de verdiensten, die hij had, nog andere toe moet dichten, die hij niet had, om het aureool toch maar vooral glanzend te krijgen. Ten slotte loopt men het gevaar, dat de lezer, die pater Hendrichs slechts als wijsgeer, dramaturg en romanschrijver zou kennen, met inachtname van het zoo benadrukte hoesten en proesten de rest als navenant zou gaan gelooven.

Stukjes als dit zijn, als gebruikelijk in de plaatselijke zus-en-zoo nieuws-en-advertentiebode voor dit of dat en omgeving, te verontschuldigen en zelfs te waardeeren, maar in een voornaam katholiek dagblad was wat meer distinctie wel passend. C.