De Gemeenschap. Jaargang 13

(1937)– [tijdschrift] Gemeenschap, De– rechtenstatus

Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd

Hagel

Ons lachhoekje.

(Deze bijdrage tot onze Hagelrubriek vonden wij in het Dinaso-weekblad van 15 Mei j.l.Wij kunnen de Beweging gelukwenschen met leiders die vóór 15 Mei reeds weten dat zij van hun hinderlijke ziekte op 1 Juni hersteld zullen zijn! Het geheele stukje, waarin wij namen en adressen, als van minder belang, weglieten, is overigens een gedocumenteerd ziektebewijs van den zeer hoogen lijder! - A.J.D.).

Bericht van de leiding.

1.	Ik herinner aan mijn propaganda-bevel van 17 April. Vóór 1 Mei moest elke afdeeling verkocht hebben een aantal brochures ‘Dinaso-Orde’ gelijk aan minstens 5 maal het aantal harer leden. Vóór 5 Mei moest in mijn bezit zijn het aan de hoofdmannen gezonden formulier met rapport aangaande de uitvoering van dit propaganda-bevel. Tot nu toe hebben slechts 7 hoofdmannen mij hun rapport gezonden. Ik verwacht thans per omgaande deze rapporten met de opgave van de redenen der vertraging.
2.	Ik herinner aan mijn propaganda-bevel van 24 April. Afdeelingen, leden en sympathisanten organiseeren, waar zij kunnen, voorstellingen van den film van den 5den Landdag, hetzij in een zaal, hetzij in een particulier woonhuis om dit schitterende propaganda-middel in alle kringen uit alle kracht te gebruiken. Alle noodige inlichtingen te vragen bij: M.L. ...., Rotterdam.
3.	Ziekte verhindert mij op het oogenblik mijn werk te doen. Alle zaken betreffende de departementen Organisatie en inwendige orde en Propaganda en opleiding moeten tot 1 Juni geadresseerd worden aan Postbus C. ....., Amsterdam. De dringendste zaken zullen door den departements-secretaris S.... behandeld worden. Alle andere zaken zullen door mij na 1 Juni worden behandeld. Ik verwacht, dat gedurende mijn ziekte de actie door de functionnarissen en de leden uit alle kracht en in alle rust volgens mijne richtlijnen zal worden gevoerd.

Heil 't Dinaso!
Ernst Voorhoeve.
Organisatieleider en Propagandaleider Gebied Rijks-Nederland.

Pro deo.

Er is een stichting, die den naam draagt van Volkstooneel, en die opgericht is ten behoeve van de vorming en religieuze verdieping van het volk. De stichting wil medewerken aan de uitbreiding en de bevestiging van het rijk van Christus in de zielen, de gezinnen en de maatschappij. En de bedoeling is, dat zij zich zal inschakelen in de officieele actie ‘voor God’. Zij stelt zich tot taak, de vervaardiging en opvoering van tooneelstukken, die voor haar doel bevorderlijk zijn, aan te moedigen. Verschillende beroeps- en dilettanten-gezelschappen betuigden reeds adhaesie. Niets zou de opvoering van tooneelstukken als door de stichting bedoeld, in den weg staan, zoo bericht zij, als ... er zulke stukken maar waren! De stichting heeft daarom besloten, de zaak eens op gang te brengen door een prijsvraag. Zij vraagt daarin stukken, waarin de problemen van dezen tijd waarachtig en pakkend gesteld worden, en waarin overtuigend tot uiting komt, dat alleen Christus in zijn Liefdeleer redding kan brengen.

En daarvoor stelt de stichting drie prijzen beschikbaar, ten bedrage van ƒ 100,-, ƒ 50,- en ƒ 25,-.

Men zal voor deze bedragen te meer eerbied krijgen, als men nog verneemt, dat de stichting met de goede tendenz alleen geen genoegen zal nemen, en ‘dat het nauwelijks vermelding behoeft, dat de stukken ook aesthetisch verantwoord moeten zijn’.

Misschien wil de stichting God, zichzelf en ons allemaal met dit laatste dreigement beschermen tegen den Zie naar Mexico-, Zie naar Rusland-rimram der begaafde jeugdleiders en tegen de stampvoetende De-wereld-mòet- bekeeren-lyriek van het eigen atelier der Graalmeisjes - de eenige groepen, waarvan mededinging naar zulke patronaatsprijsjes is te verwachten.

De stichting vindt òf dat een stuk voor God in zijn bekroning genoeg beloond is met een prijs, waarin de bekroonde zijn papier, zijn schrijfmachinelint en de porti zijner aangeteekende zending vergoed krijgt met nog wat in den spaarpot voor de jongens, òf haar staat een kleinigheid in den weg: deze, dat zij geen geld heeft.

In beide gevallen had zij haar poging beter achterwege gelaten.

Een waarachtig en pakkend probleemstuk, dat ook aesthetisch verantwoord is, om de waardebepaling van de stichting over te nemen, wordt ten slotte geschreven door ‘vaklieden’ en de stichting onderschat hun aandriften, zoo zij meent, dat die schrijvers eerst dan aan het werk zullen tijgen als zij ze met een wapperend briefje van vijfentwintig opwindt. Zelfs al zou onder de schrijvers er een zijn, die bij zijn pakkende problemen zit te wachten tot iemand eens vijfentwintig gulden op het tapijtje werpt, dan nog is er voor de uitbreiding en bevestiging van het rijk van Christus in de zielen en in de maatschappij niet veel heil van te verwachten. Want wat moet dat voor een overtuiging omtrent de reddende kracht van Christus' Liefdeleer zijn, die eerst door de kans op een honderd of vijf- en twintig gulden te stimuleeren is.

Of denkt men, dat het met onze katholieke schrijvers wel zoo'n, in dit geval welkome armoede is, dat men ze met een soepbeen al uit hun armzalige tent lokt?

De andere omstandigheid: zoo de stich-

ting geen geld heeft! Laat haar dan op andere manier het schrijven van pakkende, overtuigende, katholieke en aesthetisch verantwoorde tooneelstukken bevorderen. Want het is belachelijk, dat men op de publieke markt voor een tooneelstuk, dat ingeschakeld moet worden in de actie voor God, de prijzen beschikbaar stelt die C. en A. uitlooft voor den besten naam van een japonnetje.

Toch zitten in de stichting professor doctor J. Schmutzer, meester Jan Derks, doctor J. Verlinden, die ook de jury zijn, met de bevoegdheid bovendien nog, om geen enkelen prijs toe te kennen en de drie briefjes voor de oogen der reikhalzende, waarachtige en pakkende auteurs weer in 't zuinige laadje te doen. Als de zaak doorgaat en er komen werkelijk manuscripten, dan moet de jury met de plechtigheid der prijsuitreiking of der niet-toekenning naar de banken van ergens een gepavoiseerde, gezellige roomsche bewaarschool gaan!

Volkeren-pacifisme.

In ‘Het Schild’ wordt reeds eenige afleveringen achtereen, geschreven over ‘Katholicisme en Volkenbond’. Onherroepelijk moest dit uitloopen op een bespreking van het vredes-vraagstuk. De schrijver behoort tot den geestelijken stand, doch dit kan voor ons geen reden zijn, om in te stemmen met zijn conclusies aangaande het pacifisme. Minder omdat wij een herziening van zijn oordeel ten deze mogelijk achten, dan wel omdat er misschien toch nog katholieken zijn, die van een ruimer oordeel meer heil verwachten, dan men van het onderhavige in de verste verte kan tegemoet zien.

De schrijver besluit in zijn vierde vervolg-artikel o.a. tot het volgende (na speciaal geconstateerd te hebben, dat het onrecht ook tusschen Staten van natuurwege niet ongestraft mag blijven): ‘Krachtens deze derde stelling verwerpen we:

1e. Het absoluut pacifisme (beknopte motiveering: de voorstanders hiervan hebben een verkeerd begrip over den vrede, die niet eenvoudig rust is (tranquillitas) maar rust der orde (transquillitas ordinis);

2e. Het revolutionnaire pacifisme der Marxisten (beknopte motiveering: ondanks edelmoedigheid en goede trouw in deze beweging en haar leiders, bedriegen zij in alle geval het volk en mogelijk ook zichzelve);

3e. Het individualistisch pacifisme, dat door dienstweigering zijn doel wil bereiken (beknopte motiveering: in zijn consequenties is het klaarblijkelijk tegen de deugd der gehoorzaamheid en tegen de wettige rechtvaardigheid);

4e. Het juridisch pacifisme (beknopte motiveering: het is gevaarlijk, omdat het een schijn van zekerheid geeft, die niet altijd aan de werkelijkheid beantwoordt)’.

Deze vier vormen van pacifisme acht de schrijver in ‘Het Schild’ verwerpelijk met het oog op de bestraffing van 't onrecht tusschen de Staten onderling, voor welke bestraffing hij klaarblijkelijk gerust de uitroeiing der volkeren onderling over heeft.

Want zoo vervuld is deze schrijver van de Staten, dat hij de volkeren blijkbaar niet meer ziet, die deze staten vormen. Vandaar ook dat hij een vijfde soort van het ‘verwerpelijk pacifisme’ over 't hoofd ziet: het pacifisme, geboren in den geest der volkeren zelf. Bleef hem

deze soort onbekend, voor vele anderen is zij een realiteit, waarop hun hoop voor de toekomst is gevestigd. Dit volkskrachtig pacifisme, dat gewekt en onderhouden door de levende krachten der geestelijke weerbaarheid, aan de tien- en honderdduizenden, wier oogen open gaan voor de misdadige voorbereiding tot een nieuwen krijg door bankiers en kanonnen-makers, het besef zal schenken van andere mogelijkheden tot bestraffing van onrecht tusschen de Staten onderling, dan die der huidige gruwelijke en anti-christelijke bloed- en brandstraffen - door welke niet de schuldigen, doch weerlooze vrouwen en onnoozele kinderen getroffen worden en de grondslagen der cultuur zoowel bij wreker als gestrafte verbrijzeld.

Misschien ook heeft de schrijver dezen vorm van pacifisme niet over 't hoofd gezien, misschien bleef hij hem niet onbekend. Dan noemde hij hem niet onder de verwerpelijke vormen, omdat hij niet verwerpelijk is. Want waar een geheel volk van dit pacifistisch besef vervuld zou zijn, kan dit zijn Regeering tot de erkenning en concretiseering van dit besef uitnoodigen. Daardoor verwerft deze vorm dan zijn wettige rechtvaardigheid, en beantwoordt hij aan de realiteit van den volkswil, zoodat men door zijn medewerking er aan niet meer zondigt tegen de deugd der gehoorzaamheid en zichzelf niet meer bedriegt maar vaststaat in de meest hechte rust der orde. Hetgeen alle bezwaren van den eerwaarden schrijver principieel en practisch ontzenuwt en meteen zijn vraag: hoe kunnen we de vrede bestendigen? beantwoordt. Er is tegen het bewuste artikel nog wel een en ander in te brengen. Doch waar het door de aanvulling met dezen verzwegen vorm van 't pacifisme in de kern geraakt werd en er zijn, practisch tot verwarring aanleiding gevende, beteekenis verder door verliest, lijkt het ons zoo wel voldoende ‘rechtgezet’!

A.J.D.

De Roomsche Ehrenburgen

Ons volk is den flauwen kost der brave jaren van voor den oorlog moe, zegt een knetterend geschreven en met fotomontage versierd prospectus, dat de twaalf Thijmfondsuitgaven voor 1937 aankondigt. Het belooft daarmee dus een serie van den pittigen kost der ondeugende, naoorlogsche jaren.

Het prospectus is in zijn toon afgestemd op den tempomensch, op den filmischen mensch, op den na-oorlogschen mensch, op dat zonderlinge, oogenblikkelijke wezen, dat in den rechtstandigen, bruusken, kort en felbezwerenden stijl schijnt te moeten worden toegesproken en bij zijn keus moet worden geleid met de suggesties van den ‘boniseur’ op de estrade of van de filmannonces in de kranten.

‘Fabriek’. Een sociale roman! Daar is hij. Adolf Mensch schreef hem. ‘U vindt Ilja Ehrenburg een partijdig, communistisch schrijver met een groot beschrijvend talent en een geraffineerd combinatievermogen?’

De toehoorder op de markt trekt een beetje murw, schutterig en tastend aan zijn verlegen pijp en zwijgt. En de lezer van de filmadvertentie laat de siddering der trillende, gebalde vraag over zijn hoofd gaan. Dit is het verzwegen, groote, anonieme ‘ja’ op zoo'n vraag, waarop geen ander antwoord is.

Goed.

‘Dan moet u het boek van onzen jongen katholieken auteur eens lezen!’

Dat is, zoo moet de gevolgtrekking zijn, dus nòg partijdiger, met nog grooter beschrijvend talent en met nog geraffineerder combinatievermogen geschreven.

Het wekt intusschen het vermoeden, dat Ehrenburg in de bladzijden van dat boek nog wel eens om den hoek zal komen gluren. Daarom is het misschien verstandig, om hem bij voorbaat als den minder waardige weg te zenden. Ehrenburg legt het af en vlucht, en Adolf Mensch neemt op het verlaten voetstuk plaats waar hij voor den boniseur nog hooger oprijst dan Ehrenburgs gestalte was.

Er zijn genoeg groote namen bij de hand als achtergrond, om er onze jonge roomsche auteurs tegen te doen uitkomen. Ze hebben, naar de erkenning zelf van zulk een annonce, den naam van hun voorbeeld noodig om wat te lijken. De Gide's, de Conrad's, de Huxley's, de Lawrence's, de Malraux' waren er allemaal eerder en de kleine Ehrenburgen kwamen met velen na. Maar ze worden eerstens als de roomsche Ehrenburgen en de roomsche Dos Passossen op hun katholieke teenen gezet en dan wordt de groote oom, die ze brengen moest, als de mindere weggezonden.

U vindt Ehrenburg een groot schrijver? Dan moet u onzen roomschen Ehrenburg eens lezen!

Ook dat is een ‘kerstening’, maar ze ligt wel een beetje bezijden de Thijmsche traditie van den goeden smaak.

En eerder is het eigenlijk alleen ook maar een kinderachtigheid in het hanteeren der moderne filmische reclamespraak.

R.D.G.

(Lambert Simon)

Vorige Volgende