De Gemeenschap. Jaargang 12

[p. 428]

Hagel

Het Roomsche wierookvat.

Uit de Maasbode hebben wij kunnen vernemen, dat de hoofdredacteur van dat blad, bij gelegenheid van zijn zilveren priesterfeest, van de zusterkes bij wie hij inwoont, als geschenk op zijn feestdag alleen maar een gezamenlijke novene wenschte. Achteraf zal de jubilaris misschien bedacht hebben, dat hij had kunnen laten bidden om een beetje distinctie bij hen, die in verband met zijn feestdag over hem zouden schrijven. Die distinctie is onder de onzen dikwijls zoek en vooral als 't ‘priesterjubilarissen’ geldt, kent men geen maat. Langen tijd zijn de dithyramben gemeengoed geweest, waarin een priester en een engel gezamenlijk uit wandelen werden gezonden, om de parochianen voor het sensationeele dilemma te plaatsen, wien ze in dat geval bij het passeeren het eerst moesten groeten. De aardigheid van dit rhetorische grapje was dan, dat dat niet de engel was, en het miste alleen zijn verrassend effect, omdat de beminde geloovigen het te dikwijls hadden gehoord. Maar de feesteling zelf zal in menig geval verlegen zijn geworden bij dezen voorkeur. Zooals dr. Witlox verlegen zal zijn geworden bij de zes kolommen, die de pater van zijn redactie aan hem wijdde.

Dr. Witlox leidt een zeer ingetogen leven, maar zelden vertoont hij zich in het openbare leven, alleen als de uiterste noodzaak dit vereischt,

schrijft deze welversneden stylist. Dit aannemende kan men voor zichzelf uitmaken, hoe aangenaam het den jubilaris moet zijn geweest, het volgende in het openbaar den Maasbodelezers te zien voorgezet:

Accuratesse is een van de sterke eigenschappen van dr. Witlox, die alle natuurlijke deugden bijna ten volle bezit. Elken morgen klokkeslag half acht is de doctor in de sacristie biddend en mediteerend zich voorbereidend voor de H. Mis, waarvoor hij precies klokkeslag acht de trappen van het altaar betreedt. Geen godsdienstoefening in de kapel zal hij ooit verzuimen.
En als hij tegen den middag tegen drie uur, half vier van het drukke ‘Maasbode’-bureau huiswaarts keert, dan is, hoe vermoeid vaak ook, zijn eerste gang weer naar de kapel om adoratie te houden bij het Allerheiligst Sacrament.
Wij weten van den eersten tijd, van zijn werkzaamheid aan ‘de Maasbode’ af, dat dr. Witlox op den eersten Vrijdag van de maand niet op het bureau verschijnt, omdat hij zich dezen dag altijd reserveert voor zijn geestelijke recollectie.
De gejaagde bezigheden en de altijd weer nieuwe en verrassende beslommeringen van het journalistiek bedrijf hebben zijn priesterlijk gebedsleven nooit in het gedrang kunnen brengen.
Dr. Witlox, man van gebed.
Teekenend onder dit opzicht is een getuigenis van den chauffeur van zijn vader zaliger. Dr. Witlox had zich de eerste jaren tot gewoonte gemaakt zijn vrije dagen en jaarlijksche vacantie altijd door te

[p. 429]

brengen op Mariahoeve bij zijn vader, wetende, dat dezen niet vele jaren levens meer zouden toevallen. ‘Mijnheer Jan’, heeft toen de chauffeur eens tegen derden uitgelaten, ‘doet niets dan bidden in z'n vacantie.’
Toen zijn vader enkele jaren geleden gestorven is, was dr. Witlox' eerste vacantie na den dood zijns vaders een bedevaart naar Lisieux en Lourdes.

Indien mijnheer Jan inderdaad, zooals de pater in deze canonisatie mededeelt, alle natuurlijke deugden bijna ten volle bezit, dan kan men er zich alleen maar over verwonderen, hoe de vroolijke Hors d'oeuvre- en Beroemde Vrouwenpater, die zoo dicht bij die deugden zit, ze zich niet ten voorbeeld stelt, om tenminste er een beetje discretie en goeden smaak van over te nemen.

R.D.G.

Erasmus hoort er niet bij.

De Völkische Beobachter drukte op 12 Juli j.l. een bekend Erasmus-portret van Hans Holbein af, en vermeldde daaronder, als eenige bijdrage van de officieele Nazi-pers aan de internationale Erasmus-viering:

Heute vor 400 Jahren starb der zu seiner Zeit europäischen Rufe genieszende niederländische Humanist Erasmus von Rotterdam. Er verbrachte einen groszen Teil seines Lebens in England und in der Schweiz, wo ihm Holbein nahetrat und kann als Träger des vertieft forschenden nordischen Humanismus im Gegensatz zum mehr formalästhetischen romanischen gelten. Er lāszt sich weder zu den Helden noch den Kündren jenes groszen Jahrhunderts nordischer Wiedergeburt zählen, doch ein starker, kämpferischer Zug laszt sich ihm nicht absprechen. Durch seine epochemachende antischolastischen und antiklerikalen Schriften (darunter ‘Das Lob der Torheit’) half er mittelbar den Boden der Reformation bereiten. Die kritische Bearbeitung des Neuen Testaments durch Erasmus diente Luther als Grundlage seiner Uebersetzung. Seine langer währende Beziehung zu Luther erlitt einen unheilbaren Bruch, als er nach dem zwischen ihm und Hutten ausgebrochen Streit, aus Mangel an Tatkraft unfähig blieb, sich endgültig zur Reformation zu bekennen.

De tekst is belangwekkend, omdat hij hij den onverbreekbaren samenhang van nationaal-socialisme en protestantisme zoo duidelijk doet voelen. Het is deze samenhang, waarvan prof. Vollgraff, de zoon der Hervorming, zich min of meer bewust was, toen hij te Utrecht ‘volksgeest en wetenschap’ identiek verklaarde met de aanvaarding van de Reformatie, niet alleen als historisch feit, doch als leidend beginsel. Erasmus hoort er niet bij. Dit is de grootste lof, die hem op zijn eeuwfeest kon worden gebracht.

D.

Vrij naar Vondel.

De Broederschap van den Werelddienst, van welke wij kortgeleden het frappante en voortvarende streven signaleerden om den zesden Mei van dit jaar reeds den vijfden te doen ingaan,heeft in eennieuwe brochure wederom een zoo merkwaar

[p. 430]

dige en phantastische ‘daad-gesteld’ zooals dit ten onrechte heet, dat ze alweder historisch mag worden.

De weg naar den wereld-vrede is ditmaal het onderwerp, waaraan de Broederschap haar werelddienst-krachten wijdt - en hoel Niet de wapenindustrie met derzelver agenten wordt (waar het zou kunnen gaan: werelddienst tegen werelddienst!) bij de duivelsche horens gevat in deze brochure, doch zij tracht zeer zoetelijk en gansch nutteloos te werken op het gemoed van de christenheid, ten behoeve van de eenheid der geloovigen. Zij doet daarbij een beroep op de Overheid, om een initiatief te steunen, dat zou leiden tot het stichten van één kerk voor alle volgelingen van Christus. De dienaren van Gods Kerk op aarde en allen die de zaak van God dienen, krijgen van de Broederschap de instructie, om nu hun geloof ook eens daadwerkelijk in het vuur te brengen. Dit alles is, zooals gezegd, nutteloos, omdat het van een verkeerde vooropstelling uitgaat en het is vooral nutteloos, omdat het den oorlog niet uit de wereld helpt - te minder, zoolang enkele weinige misdadige lieden met de hen steunende aandeelhouders er met veel reëelere middelen op uit zijn, om den goê-christenen het zand van rechtshandhaving - door - middel - van - moord in de oogen te strooien. Doch dit alles is niet zoo merkwaardig en phantastisch, dat het de belachelijkheid waard is, die wij gaarne verzamelen voor het slot der brochure. De Werelddienaar, die ze schreef, heeft daar namelijk het spuiten van zijn dichtader niet kunnen belemmeren, dus dichtte hij! Hij dichtte een vers, een rijm. Niet zoomaar, doch naar het voorbeeld van een der grooten, der allergrootsten: hij dichtte zijn rijm vrij naar Vondel, zooals hij er triomfantelijk onder schreef. Deze Vondel heeft eenmaal den Gijsbreght geschreven en in dit spel een Rei der Maeghden. De Maeghden besluiten hun Rei zingende:

't Is tijd de kercken te stoffeeren,
Te danssen en te bancketteeren,

En met een' uitgelaeten geest

Dees blijschap aen de vreughd te huwen,
Die vrolijcke englen ons vernuwen

Met zang, op Gods geboortefeest.

Treck in, o Aemstel, treck nu binnen,
Die zonder slagh kunt overwinnen.

Treck in, o braeve burgery,

Die u zo moedigh hebt gequeten.
Geen eeuw en zal uw eer vergeten.

De hemel sta u eeuwigh by!

Wat doet de Broeder, die hier geen
Peter heet, doch zijn brochure naamloos
de wereld in zond met een vers ‘vrij
naar Vondel’? Hij doet er zeer vrij mee:
hij overtreft Vondel. Men leze:

't Is tijd, de kerken te vereênen,
En allen die het eerlijk meenen,

Zij volgen den Verlosser stil. -

Zóó vormen zij één groote schare,
Elkander voerend tot het ware,

Want naastenliefde is Gods Wil!

Schrijdt voort als kind'ren van één Vader,
Trekt velen mede, komt Hem nader,

Uw groote doel steeds éénheid zij. -

Het licht der liefde moge schijnen
Tot eigenliefde zal verdwijnen,

GODS LIEFDE STA U EEUWIG BIJ!

Dat men dergelijke piasserie schrijft voor het goede doel is reeds verwerpelijk.

[p. 431]

Dat men er den naam Gods toch weinig minder dan in misbruikt is kwaad, doch tenslotte vergefelijk. Dat men er dan nog den naam van een dichter bij haalt, met wiens werk zulke prullerij ‘vrij of niet vrij’ niets te maken heeft, mag een beleediging van elken goeden smaak genoemd worden, ernstig genoeg om verachtelijk te heeten, en slechts verschoonbaar wegens zooveel domheid als maar met de ruimste maat van een snel en hevig hoongelach weggevaagd kan worden!

A.J.D.

Blijdschap en ergernis.

Er is Roomsche blijdschap geweest op de ‘Marnix van St. Aldegonde’. Pater Hyacinth Hermans, u weet wel, die bekende priester, die naar eigen zeggen zich nooit op den preekstoel thuis heeft gevoeld en daarom maar het beroep van journalist koos, heeft het in roerende bewoordingen in ‘De Maasbode’ getuigd. Genoemd schip was uitverkoren voor het houden van een Roomsche Reis-Reunie’, waarbij een tocht naar Kopenhagen werd gemaakt.

De voordeelen van een dergelijke reis zijn legio. De pater somt ze alle op en ouders van huwbare dochters, leest vooral dit ‘jongelieden, die anders nooit gelegenheid vinden om elkaar te ontmoeten, komen nu dagen achtereen vriendschappelijk bijeen, leeren elkaar kennen en waardeeren, als in één grooten familie-kring’.

En gezellig dat het er was. Nadat een gemeenschappelijk avondgebed was gehouden, is er des avonds vroolijk gezongen, muziek gemaakt en gedanst. U schrikt al zorgzame vader en moeder en meent, dat uw jongen of dochter daar niet bij behoorde.

U vergist zich dan deerlijk, want elk verscholen hoekje is nauwkeurig bewaakt en een oude pastoor is als een politie-hond rondgegaan om te kijken, of niemand zich aan minnekozerij overgaf.

Deze eerbiedwaardigaard scheen nu juist eens te zijn meegegaan, om zich eens heerlijk te ergeren, maar hij is diep teleurgesteld.

Luister maar, hoe geestig volgens den pater, die zich uitstekend vermaakt schijnt te hebben, de feestredenaar, kapelaan Drost, dat 's Zondags zei: ‘ik ontmoette een ouden pastoor aan boord, die overal op dekken en in salons had loopen zoeken, of hij zich niet aan iets ergeren kon, maar hij erkende 't eerlijk, hij had nergens kans gekregen’. Arme stakkerd. Nu had hij zoo'n mooie gelegenheid om eens stof op te doen voor een donderende predikatie, want, niet-waar, waar zooveel Roomschen van beider kunne op een boot te zamen zijn, mag je toch wel verwachten, dat er tenminste iets gebeurt, wat niet in den haak is. Foei, eerwaarde, om zoo het kwaad te zoeken. U hebt ons Roomsche volk weer aardig beleedigd door als een bijzonderheid te vertellen, dat u niets hebt kunnen vinden. Voor het bestuur van de Roomsche Reisvereeniging, dat zoo zijn best doet de menschen netjes Roomsch te doen reizen, lijkt me uw getuigenis evenmin een compliment. Natuurlijk hebt u zich nu geërgerd, omdat u zich niet ergeren kon. Een volgende maal moet u beslist het spelletje ‘Mensch erger je niet’, mee aan boord nemen en vraag dan Hyacinth als speelgenoot. Ik ken een ander middel om ergernis te verdrijven, maar dat is voor u niet goed.

A.-i.