De Gemeenschap. Jaargang 10

[p. 167]

Emile Erens
De Pastoor van Ars

(Vervolg)

In het onbeperkte vertrouwen van den stichter moest de Voorzienigheid alle materieele zorgen van het kinderhuis dragen. Wanneer arme kinderen in volle overgave samen tot God bidden om hun onderhoud, meende de pastoor in zijn groot geloof, kan dat niet geweigerd worden. Niet zelden echter brachten de behoeften van zooveel kinderen hem in moeilijkheden. De boeren, zelf ook onbemiddeld, deden weinig, een rondgang door het dorp leverde slechts twee zakken aardappelen op en de familie van het kasteel kon ook niet alles alleen doen. Dan kwam er aan het gebed van den eenzamen pastoor geen einde, gaf hij zich de discipline en vastte nog veel erger dan gewoonlijk, dan liep hij met den dikken wandelstok in de eene en den rozenkrans in de andere hand door velden en bosschen ‘et cassait la tête à ces bons saints’.

Onverwachts kwam er soms redding. Toen er eens een groote graanlevering betaald moest worden, liep hij weer onrustig door het veld en ontmoette daar een gewoon gekleede vrouw.

‘Zijt gij de pastoor van Ars?’ - ‘Ja!’ - ‘Hier is geld, dat ik u moet brengen’. - ‘Zijn het missen?’ - ‘Neen! men beveelt zich alleen aan in uwe gebeden’. En toen ging de onbekende weer door.

Een ander keer klaagde hij in grooten nood aan zijn missionnaris Tailhades, dat hij wel drie duizend francs schuld had. ‘Wees gerust, zeide de abbé, God zal helpen.’ Den volgenden dag ontmoette hij hem van zijn catechismus terugkomend. Opgewekt maakte de pastoor een kort praatje, dan, met een glimlach: ‘maar ik moet u verlaten, want ik ga mijn geld tellen’. Even later weer terug, riep hij uit: ‘wij hebben geld, heel veel

[p. 168]

geld! Vanmorgen was ik opgepropt met goud, mijn zakken bengelden zwaar, ik moest ze met mijn twee handen ondersteunen’. - ‘Waar hebt u dat alles gevonden?’ - ‘O, ik heb het wel ergens gevonden’. Meer zeide hij niet. Zoo ging het gewoonlijk, de gevers kende hij dikwijls zelf niet.

Vermoedelijk in 1829, een zeer slecht oogstjaar, was de nood zoo hoog gestegen, dat de pastoor meende de kinderen naar huis te moeten sturen. Op den graanzolder der Providence, die in de pastorie was, lag hier en daar verspreid nog maar een handvol graan en nergens kon hij meer om hulp vragen. Angstig en verslagen zat de pastoor op zijn stil kamertje in eindeloos gebed en gepeins. Hoe kon dan die man in diepste nederigheid om een wonder vragen, een echt groot wonder, ... als er nooit te voren in zijn leven iets buitengewoons gebeurd was, zij het dan een paar opzienbarende genezingen, op zijn voorspraak verkregen? Dan moest er toch wel éénmaal iets gebeurd zijn als een wonder, wat hij streng verborgen hield. Juist over het onderhoud van zijn talrijke kinderfamilie had hij zich wel eens een geheimzinnig woord laten ontvallen tegenover Cathérine. En in zijn jeugd was er iets vreemds voorgevallen: ‘ik had een zwaar verdriet in mijn studietijd ... (vermoedelijk toen hij aanzegging kreeg om zich terug te trekken uit het seminarie als ongeschikt voor de studie) en ik wist geen raad, maar nog zie ik de plaats, het was bij het huis van vrouw Biboste, toen werd mij gezegd, alsof iemand mij plotseling in het oor fluisterde: ‘wees gerust, éénmaal zult ge priester zijn!’ En later nog eens, toen ik in groote onrust en zorgen zat, hoorde ik weer dezelfde stem: ‘waaraan ben je ooit te kort gekomen tot nu?’

Vianney was reeds lang een vereerder van den heiligen François Regis, den vurigen vriend der armen en lijdenden te la Louvesc in het bergland Vivarais omstreeks 1600. In de wanhopige moeilijkheden van zijn

[p. 169]

studie had hij te voet de honderd kilometers geloopen ter bedevaart naar het hooge bergdorp, bedelend zijn onderhoud heen en terug, vooral om het bedelen een zware lijdenstocht. Maar hij had een kleine relikwie verworven van zijn vriend, een kostbaar bezit. En nu, in den uitersten nood nog hulp zoekend bij zijn vertrouwde heiligen, herinnerde hij zich hoe François Regis wonderen deed om al zijn armen te voeden en te helpen. Dan plots de relikwie nemend ging hij naar den zolder, veegde het weinige graan samen tot een hoopje, stak daarin het nietige overblijfsel van den wonderdoener en liet de kinderen in de Providence bidden voor hun dagelijksch brood. Van wat hij zelf verder deed, van zelfkastijding of vasten sprak hij nooit.

Toen Jeanne-Marie Chanay, de bekende werkster, tevens broodbakster der Providence, bij hem kwam om te vernemen wat er gebeuren moest, zeide hij: ‘ga het graan wat er nog op zolder is, klaar zetten’. De werkster gaat naar boven, met moeite kan ze de deur op een kier openen en uit de spleet vloeit een lange dikke stroom graan voor hare voeten. Bijna verschrikt rent ze weer terug: ‘mais votre grenier est plein!’ - ‘Comment, il est plein!’ - ‘Oui, il regorge!’ Toen gingen ze samen naar boven. ‘Et ils remarquèrent que ce blé nouveau avait une coloration différente de l'ancien’. Over de vrome ontroering van den heiligen man wordt niets gezegd.

Aldus het wonderverhaal, opgenomen in de processtukken der zaligverklaring, die ook vermelden hoe de pastoor zelf dit overbracht aan zijn hulppriester Toccanier: ‘Ik had veel kinderen te voeden en op zolder lag nog maar een nietig hoopje graan Ik dacht dat de heilige François Regis, die bij zijn leven de armen op wonderdadige wijze voedde, dit ook nog wel zou doen na zijn dood. Ik had een relikwie van den heilige, die heb ik in het hoopje graan gestoken: de kleinen hebben gebeden en het zolder lag hoog vol.’

[p. 170]

Onmiddellijk ging de pastoor nu naar det Kinderhuis maar als een schaduw schoot er over zijn vreugde een plotselinge scrupule om al de geleden angsten, zijn gebrek aan vertrouwen, zijn verwijdering van de goddelijke liefde: ‘mijn arme kinderen, zei hij daar, ik had gewanhoopt aan de Voorzienigheid en ik wilde u naar huis sturen, God heeft mij wel gestraft,’ aldus in nederig berouw over zijn vermeend tekort heel de schittering van het wonder vergetend.

Maar het zolder lag zoo hoog vol graan, dat men zich verwonderde, hoe de oude balken den last konden dragen, het heele dorp kwam in beweging, iedereen wilde zien en luidruchtig en opgewonden drong de menigte langs het nauwe trapje in de pastorie naar boven en vulde het anders zoo stille huis van den man, die nog kort geleden zelfs door parochianen zwaar werd belasterd.

In 1834 vernielde een langdurige droogte met brandende zon den graanoogst. De landbevolking leed groot gebrek en in het Kinderhuis raakte het meel op, nog slechts voor twee of drie brooden lag er in den mengbak. Nu weifelde de pastoor niet, toen de bakster dit kwam melden; ook was er geen sprake van het gebed der kinderen: ‘doe uw gist in het weinige wat er nog is, sluit den mengbak “et demain faites comme si de rien n'était”. Den volgenden morgen, vertelt Jeanne-Marie Chanay, onder het kneden en mengen steeg de deeg al hooger en hooger onder mijn handen: ik hield niet op met water bij te voegen, maar hoe meer ik bij goot, hoe meer de deeg dikker en stijver opzwol, zoodat op een oogenblik de mengbak vol was tot aan den rand. Als naar gewoonte kwamen er tien dikke brooden van die handvol meel alsof men een heelen zak gebruikt had’. Catherine verhaalt in haar dagboek ook deze gebeurtenis op haar eenvoudige manier, met de namen der ooggetuigen, waartoe zij ook zelf behoorde. In dat dagboek worden nog twee andere wonderen vermeld van ge-

[p. 171]

lijken aard, beide weer in de Providence, waar het brandpunt zijner spiritueele liefde stond, nooit gebeurden zij op andere plaatsen.

Vele lezers zullen door deze verhalen herinnerd worden aan de oude legenda aurea. Maar het is opmerkelijk, dat wonderdadige voedselvermeerdering tot voeding van armen en noodlijdenden in vele heiligenlevens voorkomen, ook van de latere eeuwen. Zoo van de heilige Chantal, nog tijdens haar leven in de wereld. En van den armen Benoît Labre, toen nog heel jong, wordt verteld, dat hij te Moulins op Witten Donderdag aan twaalf miserabele bedelaars veel meer erwtensoep uitdeelde, dan hij in zijn pot had.

Wie godsdienstig geloovend is, kan ook gelooven aan deze wonderen; wie niet, zal ze verwerpen. Zoo was het in alle tijden. Verklaringen van ooggetuigen veranderen er niets aan.

Monnin haalt hier aan: Johannes XIV. 12, de woorden van Christus over de kracht van het geloof: dat was ook de kracht van den pastoor van Ars. Iemand vroeg hem eens: ‘qu'est ce donc que la foi?’ En hij antwoordde: ‘la foi, c'est quand on parle à Dieu comme à un homme!’ Bij al zijn minachting van aardsche glorie en genot was er in den heilige gegroeid een zacht gevoel van natuurlijke gehechtheid aan zijn Kinderhuis. In zijn onophoudelijken drang naar eenzaamheid zag hij daar de koele oase van gebed, den afgesloten tuin der liefde, waar hij zou kunnen vluchten uit het gewoel der menschen, dat al maar door duurde om hem rond in kerk en biechtstoel, van uit den diepen nacht tot in den nieuwen avond. In het Kinderhuis een kamertje en een kapel. En in de kapel een eeuwigdurende aanbidding, ‘si telle était la volonté de Dieu!’

Het was een liefelijke droom, die door het zware leven met hem meeging tot in zijn ouderdom. Toen begreep hij, dat ook dit offer van hem gevraagd werd voor de volkomenheid der overgave van alles wat zijn eigen was.