De Gemeenschap. Jaargang 6

[p. 561]

Details

Jan Gregoire schilderde in de Maastrichtsche raadskelder. Tot nu zocht de directie van deze eenigszins ridicule vermaaksinrichtingen zijn picturaal heil bij een zekere van Anrooy, die aan civiele prijs zijn volstrekte onkunde en smakeloosheid reeds in den Bosch, Utrecht en Maastricht demonstreerde. Overal heeft de magistratuur van de stad zijn sympathie met deze instellingen betoond en nergens heeft de schout of hebben de schepenen bewezen, dat er iets veranderd is in de laatste tien jaar: de overheid heeft overal verstand van, behalve van kunst. Echter duizend maal liever de zwakzinnigheid van Van Anrooy aan de wand, dan de B.Z.K.-kunst van Gregoire. Vroeger hebben wij deze heer reeds er op gewezen, dat hij verstandig zou doen van het artistieke tooneel te verdwijnen! Hij schijnt echter geen reden te verstaan. Om de twee jaar knijt hij een onbenullig vertelsel in elkaar en om de twee jaar bederft hij ergens een bouwwerk. Wie in 's Hemelsnaam de onverantwoordelijke daad beging, hem nu weer in Maastricht los te laten, is mij niet bekend. Hij schilderde er kleine idiote jongetjes, volledig platgeslagen oude mannen, afgestompte jonge mannen met A.N.W.B.-kaarten in de hand, vrouwen met horrelvoeten en olifantsbeenen synthetische voorstellingen van spuitwater en kaarsvet. Ongelooflijk leedijk in de verf, onbeholpen en dom. Ik kan, na een half uur lang bier te hebben gedronken aan de voet van deze klaagmuur nog niet vertellen wat er eigenlijk precies op staat. Ik heb flinke mannen, die in de kracht van hun leven binnenkwamen, strompelend en kuchend van ouderdom het gebouw zien verlaten nadat ze een oogenblik tegen deze schilderingen aan hadden gekeken. Daarom, de kunst er natuurlijk buiten gelaten als we over de heer Gregoire spreken, had de waard al iemand anders moeten zoeken, uit strikt zakelijk oogpunt. Sinds Gregoire het gebouw van de G.G.K, in Amsterdam schilderde is het aantal ongevallen tot op een vierde verminderd. Niemand wil de risico loopen, na onder de tram te zijn geraakt, ook nog dit allerergste mee te moeten maken. Maar bij een Raadskelder kan het toch niet de bedoeling zijn de klanten af te stooten. En nog gekker wordt deze tragi-comedie, als men bedenkt, dat in dezelfde tijd twee echte kunstenaars in Maastricht werkten, Eijck en Jonas, en dat men de man koos, die niet waard was hun penseelen te spoelen.

Het dagblad De Tijd is niet zoo geheel en al van de effectenbeurs afhankelijk als de Maasbode. Voor iemand, die de moeite wil nemen de rangorde te bepalen van twee dingen, die geen van beide goed zijn, is het niet moeilijk vast te stellen, dat de Tijd niet zoo beroerd is als de Maasbode. De Maasbode immers

[p. 562]

is een blad, dat zijn beste onthaal steeds mocht vinden bij beursspeculanten, wereldsche geestelijken en liberaal-katholieken. De Tijd schijnt echter zich niet safe te voelen bij haar betrekkelijke fatsoenlijke inhoud. De Redactie stond toe, dat Kees van Hoek meer dan een pagina lang de loftrompet stak over Sir Henry Deterding. Als het nog waar is, dat de geldzucht een duivelsche ondeugd is, is Henry Deterding een man, die in publieke zonde leeft. Een leugenachtige goochelaar die kronkelend en krinkelend door de ups en downs van de maatschappelijke constellatie overal het slijmerig spoor van zijn mammonistische geest achterlaat. Een man die één vaste waarde in zijn leven kent: petroleum, en een fluctueerende: dividend. Vertelt De Tijd ons een volgend maal soms iets naders van Deterdings audiëntie bij de Paus? Of worden binnenkort alle nog resteerende katholieke feestdagen afgeschaft, omdat iedere stagnatie in het cultureele oliebedrijf dient vermeden?

Onze vriend Kropholler heeft een stadhuisje gebouwd. Een alleraardigst landelijk gebouwtje, waarin hij gelukkig weer eens gelegenheid vond zijn fijne smaak voor verhoudingen en atmosfeer te demonstreeren.

Er zijn alleen ellendige dingen gebeurd bij de opening. Toen om half drie in de namiddag de smeedijzeren sleutel op een lange Jan was gebracht en de twee sterke mannen, welke de architect had gezonden om bij het opentrekken van de waarachtige twaalfduims eikenhouten deuren behulpzaam te zijn, de schutting hadden opgeruimd, bleek het gansche gebouw ‘door de war’ te zijn geraakt. Een noodlottige verwisseling van de voor- en zij-aanzichtaquarellen was oorzaak geworden van een afschuwelijke vergissing. Het kleine pleeraampje, dat door de architect zoo juist was aangevoeld in de achtergevel, was terecht gekomen op de plaats van de groote voordeur, terwijl een niet thuis te brengen stuk metselwerk van natuurlijk handgevormde steen vlak naast dit raampje uit de muur puilde. De burgemeester van de gelukkige stad, die aanvankelijk meende met een der gedurfde uitingen van 's bouwmeesters moderniteit te doen te hebben, begon te twijfelen toen ook van de achterzijde het bericht kwam van een ontzettende verwarring. Daar toch was een steunbeer, welke in de eigen werkplaatsen van de architect geheel en al was gereed gemaakt voor een klein transformatorenhuisje in de binnenstad op onverklaarbare wijze en onderstboven tegen de stadhuismuur bevestigd. De kloeke burgemeester liet het pleeraam openstooten, en waagde zich met de gemeente veldwachter, zonder op eigen lijfsgevaar acht te slaan, en alleen denkend aan het heil van zijn gemeentenaren, door de kleine opening. Hun sloeg zoodanig een lucht van levend gemaakte traditie en vaderlandsche bouwkunst tegemoet, dat zij zich beiden onmiddellijk weder voor de opening verdrongen, en riepen dat men de brandweder waarschuwen zou.

Intusschen speelde zich, in de door een juiste plaatsing der vensters stik-

[p. 563]

donker gehouden ruimte een luguber schouwspel af. De veldwachter had op een hoop zaagsel en krullen een waanzinnige gedaante gevonden, welke met kleine houten blokjes telkens weer de woorden traditie en atmosfeer trachtte te spellen op de versche grenenhouten en fijn aangevoelde vloer. Later bleek het de waanzinnig geworden opzichter te zijn, en werd de ongelukkige naar een paviljoen voor zwakzinnigen overgebracht. De vele van her en der gekomen gasten keerden onverrichterzake huiswaarts, terwijl de gemeente het stadhuis onbewoonbaar deed verklaren en aan de Rijkscommissie voor Monumentenzorg inschrijving op de lijst van belangrijke ruïnes verzocht.

Lodewijk Schelfhout beheert sinds geruimen tijd een kunsthandel aan het Rokin. Hij en zijn onwaardeerbare levensgezellin hebben het altijd uitnemend verstaan reclame te maken voor de onderneming. En dat zij tenslotte hun toevlucht namen tot een heele eigen aparte speciale bijzondere kunsthandel, vind ik werkelijk een staaltje van aanpakken. Het zou echter niet belangrijk genoeg zijn om hier te vermelden, als ik niet met vreugde had ontdekt, dat hij zijn geniale gaven niet alleen tot de bewoners van het Museumkwartier uitstrekt, maar ook de man van de straat er in doet deelen. In de etalage stond een reproductie, en daarbij een reclame voor lijsten ‘naar adviezen van Lodewijk Schelfhout’. O, deze adviezen. Hoe moet hij dikwijls radeloos langs de woest glooiende oevers van het Rokin hebben gewandeld, alvorens met zich zelf tot klaarheid te zijn gekomen over de adembenemende vraag: moet er een zwarte of een beige lijst om? Mag ik een grijs passe-partout nemen? Ben ik daarmede voor mijn geweten verantwoord? Hoe dikwijls zullen de angstige golven van het Rokinwater zijn schreien hebben overstemd, als hij daags tevoren had misgetast, en de pot met elzenkatjes van freule Tiereliere in een lijst had gezet, waarvan hij thans inzag dat ze een ietsepietsie donkerder had moeten zijn. Arme Lodewijk. Het is niet makkelijk....

KUYLE.