De Gemeenschap. Jaargang 6

[p. 20]

Emile Erens:
Sinte Pelagia

Toen daalde de zon over de golvende vlakte van Antiochie, fel over de landen glansde het gele licht en de hooge stad in 't wijd schitterde als een brand tegen het donkere azuur.

Drie mannen naderden de stad: Nero, bisschop van Heliopolis, groot als een profeet, vol waardigheid, naast hem zijn twee diakens, de hoofden nederig gebogen. Doch alle drie de mannen wit bestoven van het lange gaan door de landen, waar slechts een arm gewas van boomen stond, lood-blauw geworden in den starren gloed der zon.

Naar alle kanten lagen de witte huizen tegen de hellingen eindeloos, tempels verhieven zich op heuvels hoog, marmeren zuilen glansden rondom en de zonnegloed fonkelde op het brons van groote godenbeelden. Zijwaarts van het poortgebouw en den ouden stadsmuur was groene koelte van tuinen, waar in den lommer sprongen de glinsterende fonteinen tot ver langs den oever van den wijd bogenden Orontes. En vele menschen in kleurenpraal van kleederen kwamen ze tegemoet; die daalden uit de hooge stad om verfrissching te zoeken in het groen, nu dat de zon nederlag in den kopergelen avond.

Gebogen in vermoeienis gingen de vrome mannen door het donkere gewelf der poort, ze liepen door de straten tusschen de menschen en keken niet op, als er waren die hen bespotten, omdat zij geen weelderige gewaden droegen, maar ruwe kleederen, als van monniken uit de woestijn. Weldra kwamen ze in de breede Singonstraat met woningen van grooten rijkdom, weelderige bloemen gloeiden op voorpleinen tegen donkere galerijen en er was daar veel beweging van menschen heen en weer in de laatste zonnestralen.

Toen hoorden ze plotseling het zoete spelen van fluiten en

[p. 21]

cytharen en naderende zagen ze een stoet van vrouwen in lichte gewaden en jonge mannen in glanzende chitonen. In 't midden, als een godin zoo heerlijk, ging Pelagia.

Een lichtgroen gaas omsluierde haar, talloos daarin vonkten diamanten en saphyren. Om den naakten hals bewogen de blonde haren in den zachten wind, haar oogen stonden stil turende, alsof er met den avond gekomen was een koel gedroom.

Geuren van hartstocht wolkten rond, als de stoet voorttrok door den zoelen avond en de schoonheid van Pelagia schitterde in de wazige kleuren vol zonnestraal zoo zeer dat zij de oogen blindde van de priesters, die ter zijde stonden in de schaduw van een muur. Doch de bisschop zag haar aan, zag haar oogen verwonderd gericht op hem en zijn gebogen priesters. Een diepe droefheid kwam over hem en tranen troebelden zijn blik. Want meer zorg had deze vrouw om aan haar minnaars te behagen, dan hij had om schoon te zijn voor God: hij zeide het tot zijn diakens en knielend boog hij het hoofd ter aarde, juist toen Pelagia voorbij trok. Medelijdend zag zij den grooten grijzen man vóór haar liggend in het stof.

En de mannen gingen verder door een straat, waar het stil was tusschen oude huizen in den avond. Een eenzame stem zong sleepend uit smalle vensters, vrouwen zaten neergehurkt voor donkere poortjes, mannen dobbelden op straat. En er waren vrouwen, die bogen met eerbied voor de donkere priesters.

Aan het einde der straat was een plein, waar hooge ceders en tamarisken stonden, stil ruischende in den wind: er schemerde de glinstering van een vijver, waarbij watervogels zaten slapend op hooge pooten. Daar stond verscholen het donkere kerkgebouw, waar de bisschop met zijn diakens binnenging. Een flakkerende lamn straalde zwakken schijn door de leege ruimte en ver in diepe absis schemerde de witte altaartafel waarop een gouden Kruis.

De bisschop knielde op het leege priesterkoor en boog het

[p. 22]

hoofd in gebed; doch als een stoornis, die hij dacht van den boozen geest, schitterde voor zijn gesloten oogen telkens opnieuw het visioen der wereldsche vrouw, zooals hij haar gezien had als in een weefsel van zonnelicht en groen, terwijl om haar stonden mannen en vrouwen in een wuft gewarrel. En weer blonken haar oogen vol verwondering hem tegen uit al het licht. Dan kwam de angst in hem op en het duizelde hem in zijn moeheid, dat zoo klein was zijn verlangen naar God. Totdat eindelijk een week medelijden zich spreidde over het beeld der vrouw en in zijn gemoed openbrak een gebed voor Pelagia: ‘O God, die haar zoo groote schoonheid schonk, geef haar ook uw heilige liefde!’ Telkens kwam dezelfde roep weer terug en als hij 't zeide, zag hij haar schooner in een klaar gezicht.

Toen, in vermoeienis neergezonken op den vloer, viel de vrome in diepen slaap en droomde:

Daar was een basiliek van blank marmer, waarin een laan van zuilen onder wijd gespannen bogen. Uit diepe ramen sloegen de morgenstralen over den witten vloer. Wierook wolkte door den lichtschijn om het gouden kruis op den altaarsteen, blauwde langs gewelven, zonk als een teederheid van gebed over het knielende volk in de Kerk.

Voor het altaar stond hij zelf gekleed als opperpriester en over het koor bewoog een groote schaar van diakens en catechumenen in witte kleeding. Steeds door klonk eentonig een zacht gezang van litanieën, terwijl hij de ritueele gebeden las in stilte. Doch toen hij opzag van het papyrusblad, zweefde op vlakken vleugel om zijn hoofd een zwarte duif, die een reuk van walging spreidde door de kerk. Toornig om de stoornis in heilige handeling, beval hij den boozen vogel te verjagen.

Toen de bisschop van het altaar terugkwam op het koor, zag hij schrikkend weer den duisteren vogel neerstrijken voor zijn voet, het hoofd gedoken. Maar nu nam hij den vogel op en droeg hem voorzichtig op zijn open handen, langzaam stappend over den blanken vloer, tot waar een

[p. 23]

helder water glansde in albasten bekken. En hij dompelde de duif in het water, dat het rondspatte in de zon. Toen dreven zoete geuren rond en de vogel zweefde omhoog, doch nu schitterend wit geworden en als doortrokken van licht: hij zweefde al hooger en hooger in een ruime opening, waar de gewelven waren opengebroken. Het volk was toegestroomd, kringend om hem rond en zij allen staarden den lichtvogel na, die steeds hooger steeg, totdat hij eindelijk verdween in een verblindenden gloed.

Zoo droomde de vrome en ontwaakte in de donkere Kerk.

II.

In koele kamer zat Pelagia: buiten was het stil in heete middagzon. Groen licht als onder boomen viel uit diepe vensternis: in den schemertoon fonkelden purperroode weefsels langs de wanden, bloemkelken spreidden bedwelmende geuren, water druppelde uit marmeren fontein als parelende koelte.

Op een lagen divan zat Pelagia in witte kleeding, de blonde haren hingen los over de naaktheid van hals en schouders. Vóór haar op den vloer zat een donker meisje, het smalle hoofd gebogen over een ontrold papyrusblad, Eusebia, het slavenkind.

Ze zwegen.... Pelagia staarde voor zich uit in strak gepeins. Voor de pracht van haar lichaam had zij zien neervallen den man, die gekomen was tot verspreiding der nieuwe leer van het lijden om een geheimzinnige liefde, om een onbegrijpelijk geluk. Zij had willen kennen het geheim wat zoeter was dan het genot der alles overheerschende aardsche liefde. In de rust van haar meest verborgen kamer had Eusebia, het Christen-meisje, uit de heilige schrifturen gelezen. En zij had gezegd wat men haar geleerd had over het hoogste geluk, de liefde tot God en de goddelijke liefde tot den mensch.

(Wordt voortgezet)