De Gemeenschap. Jaargang 5

[p. 495]

Hagel

Les femmes savantes.

Anny Hulsmans staat deze maand te kijk. In het blok gesloten, te schande op de dagblad-markt. Wat een ellendig eind van een pas begonnen carrière. En ik, die de baan, door haar ster beschreven, had gevolgd van zijn opgang af, ik heb haar nu moeten volgen, verticaal naar-beneden, naar den ondergang. Het ging zoo aardig. Het was zoo'n ongezocht bewijs voor de stelling dat je best ‘katholieke jongere’ (hoera!) kunt zijn, zonder iets met De Gemeenschap te maken te hebben. Als je maar talent hebt. O, zoo.

U leest natuurlijk geen paedagogische tijdschriften. (U heeft kinderen en U slaat er op, of U heeft geen kinderen). Maar ik moet dat wel. Ik moet op de hoogte blijven van de continuïteit der litteratuur. En daarom ben ik gesticht, verstild, ontroerd, ja aan den grond genageld door de paedagogische schetsen van Anny Hulsmans. Oe-la-la, soms met Pater Cajemasus (of is het Damatenus) in één nummer van een R.K. Opvoedkundig tijdschrift. Pater Cajemasus voor de zachte dwang, (slaan, zalven) en Annie voor de-zoogezegde gelouterde blik op de kinderziel.

Ik kwam eens bij Herman de Man toen zijn zoon juist een wandaad had bedreven, en de vader hem met harde stem tot de orde riep.

‘Volgens systeem B van Montessori moest ik je eigenlijk de hersens klieven’, zei onze boeren-romancier. Ik heb hem dezelfde avond Anny Hulsmans' ‘“Opera Omnia”’, zoover in mijn bezit, toegezonden. Hij is een ander mensch geworden. Ouder, meer vervallen. Hij Gaat Moderner Met Zijn Kinderen Om.

En ik wachtte de dag af, die grooter werk zou brengen. De dag kwam. En nu lezen wij 's Zaterdagsavonds De Nieuwe Eeuw weer met spanning, om de roman: ‘Toen haar tijd gekomen was’, oorspronkelijke vrouwen-roman door Anny Hulsmans.

U ziet mijn ernstig gezicht over die roman. Ik, die zelf hier wel eens tracht korte karakteristieken te geven van

[p. 496]

vrouwen, zou geen makkelijk mee te slepen publiek zijn voor een hééle vrouwenroman.

En elke Zaterdagavond was ‘Haar Tijd (weer) Gekomen’. Elke week ‘oorspronkelijk’.

En nu? De roman breekt af. Met het laatste hoofdstuk: ‘Annie wat hebt gij gedaan?’ Onder het motto: ‘Laat de linkerhand niet weten wat de rechter doet’.

En laten we nu maar eens eventjes ernstig gaan worden hé? Het is een vervloekt schandaal dat, nu Coolen overtuigend aantoont, dat zijn roman: ‘Kinderen van ons volk’ is leeggeplunderd, leeggestolen, de redactie van ‘De Nieuwe Eeuw’ door het ‘Morgen’ zusje een paar kolommen onzin laat vertellen, met de bedoeling Anny Hulsmans ‘reputatie’ te sauveeren. Omdat de tante die daar de bijdragen beoordeelt, niet beter is gebleken dan de ‘Voor onze Jeugd’ oom van ‘Het Centrum’ die al jaren klakkeloos Gezelle-verzen opneemt, met Jantje Pieterse, oud 9 jaar eronder.

Ik heb de moeite genomen het prulverhaal van Anny Hulsmans (ik las dat natuurlijk nooit. Ik schrijf dat hier even omdat vrouwen zelden satyre verstaan en zij zich eens mocht verbeelden uit het eerste deel van dit stukje dat ik werkelijk dit rammelend geleuter had gelezen) eens te vergelijken met Coolen's roman. Het is evident gestolen, gewoonachterover-gedrukt.

Het antwoord van de Nieuwe Eeuw-redactie....

Maar de heeren weten zelf immers véél te goed dat dát larie is. En anders moet ik zeggen dat ze op de Zuid Koninginnewal nog meer van hun vroegere scherpzinnigheid hebben ingeboet dan ik dorst te veronderstellen.

Vooral die ‘reputatie’ van Anny Hulsmans waar de redactie het over heeft. Schrijfsters-reputatie? Anny Hulsmans?

Geen andere reputatie dan die van een schriftelijke leuterkous. En zoolang ze deze affaire met Antoon Coolen niet in het reine brengt, hangt haar lady-schap in de lommerd...

KUYLE.

P.S.

In ‘De Maasbode’ wijst mevrouw Wolffenbuttel-van Rooyen op nog een fraai staaltje van plagiaat, door dezelfde beklaagde. Wij zeggen met Woodhouse, ‘wedden dat haar vriendinnen de boeken wegsluiten als ze een bezoek aankondigt, en de politie opbellen om een paar mannetjes die toezien dat ze de voordeur niet moert’.

K.

[p. 497]

De jongeren in de politiek.

Men is mij komen vragen of ik de litteratuur vaarwel ging zeggen. Ik heb daar nooit aan gedacht. Ik denk wel eens dat het noodig wordt a Dieu te roepen tegen de litteratuur. Dat is heel iets anders.

‘Waarom?’, heb ik gevraagd. ‘Maar je gaat toch naar het Partijbureau?’ vroeg mijn vereerder verbaasd.

‘Naar het Partijbureau?’, vroeg ik. Ik werkte juist aan de biografie van den heer Adjutorium Nostrum, die ik in de komende jaargang van De Gemeenschap wil publiceeren. Hij is een onzer voormannen, dus ik hoefde niet over te schakelen naar een andere atmosfeer.

‘Ja, naar het Partijbureau; je weet toch wel wat er op de laatste vergadering is afgesproken over de jongeren en de politiek?’

Ik wist dat niet. Ik weet massa's dingen niet. Maar ik ben in die dingen als een pastoor: ik wil dat niet erkennen. Ik heb daarom het bekende schalksche gezicht van de in alles ingewijde gezet, dat ik heb afgekeken van een kamerlid in de trein. En daarom ben ik mijn licht gaan opsteken. Heeft U wel eens Uw licht opgestoken? Wij steken dikwijls ons licht op. Ik ken een bekend redenaar die alles wat hij de eene avond af-zet, de avond tevoren gaat op-steken. Het lukte mij volkomen. Ik ben in-gelicht.

Er is weer eens een vergadering gehouden van de R.K. Staatspartij. Wij waren daar niet. Er was niemand onder de veertig jaar. Die zijn visschen of ze hebben andere dingen te doen. Zij zijn er alleen aanwezig onder de verzamelnaam ‘de kwestie’. Wij zijn een ‘kwestie’. En er zijn menschenredders die die willen oplossen.

Zij wilden het. Het is nu niet meer noodig. Men heeft ten leste de juiste weg gevolgd, om ons te interesseeren voor wat men Katholieke Politiek noemt. Redevoeringen hielpen niet. Artikelen hielpen niet. De wenschen van het Doorluchtig Episcopaat zelfs werden wat men noemt in de wind geslagen. Toen heeft men de koppen bij elkaar gestoken. (Wij steken ook dikwijls de koppen bij elkaar).

‘Het zijn materialisten’, zei de voorzitter, ‘daarin ligt onze kans’.

‘Zij zijn geen haar beter dan wij’, zei de secretaris, ‘wij moeten open kaart spelen’. ‘Het zijn armoedzaaiers’, zei die eene liberaal-katholiek die nog is blijven leven ten spijt van de strenge commentaren bij Rerum Novarum door onze officieele politici, ‘geef die lui een baantje, en ze zijn als was’. ‘Heeren, het is onmogelijk hen in de kamer te brengen’, waarschuwde de voorzitter. ‘Dat

[p. 498]

gaat niet. Niet dat er veel kans op is, maar stel je voor dat ze consequent zijn. Die kans mogen wij niet loopen. God is God en Nolens is Zijn profeet. En iedereen weet dat die jongelui....’

‘Het partij-bureau’, riep de secretaris uit. En die uitroep was het verlossende woord.

Dames en Heeren, ik zal het U nu verder ordelijk vertellen. De deputatie is nog geen half uur weg. Ik heb het aangenomen. Ik zeg de litteratuur vaarwel. De heeren hebben mij overtuigd. Wat koopt men voor die kunst? Men koopt er niets voor. Wat bereikt men met De Gemeenschap? Men bereikt er niets mee. Is die Hagel niet liefdeloos? Die Hagel is liefdeloos. Het moest uit zijn, zeiden de heeren.

Ik heb geknikt. Het was de wensch van het Doorluchtig Episcopaat, dat wij meededen aan de politiek. Ik heb een kruis geslagen. Hoor ik niet pas van die man in Kalklari dat zijn pastoor hem gelastte zijn adem in te houden? Het is de wensch van het Doorluchtig Episcopaat zei de pastoor. De man was een lijk. En toch blijkt die pastoor achteraf voorbarig te zijn geweest. Zouden wij dan achterblijven? Neen, riep ik uit. Zal Nolens nog langer lichtend als de kolom der uittocht de katholieke kiezers voorafgaan, en wij in bed liggen? Neen, Nolens zal lichtend als de kolom der uittocht de katholieke kiezers voorafgaan, en wij zullen in bed liggen.

Alles is nog slechts in voorbereiding, maar ik droom nu reeds van de heerlijke successen die we ieder individueel en allen tesamen zullen boeken in dienst van de Katholieke politiek, van de Katholieke Cultuur, van de Katholieke Vrijmaking.

Ik hoor Helman voor de KRO een gloeiende rede houden: ‘Waarom ben ik voor de Coalitie?’, en dan historisch de gedachte ontwikkelen van christendom en geloofsverbreiding die aan onze vaderen als J. Pz. Coen en aan de Spaansche trekkers in de West de kracht gaf niet op een detail te struis kelen, waar het ging om de groote zaak van het Heilig Geloof. Ik zie Engelman voor de schaarsche katholieken van Wierumerbeek opbranden op de katheder, als hij aantoont dat alleen de heilige sacramenten en een rotsvast geloof aan Huib Luns en Dorus Hermsen en Herman Moerkerk de inspiratie gaf welke zij in hun meesterwerken daarstelden. En hoe die kunstwerken rechtstreeks in verband kunnen worden gebracht met de Katholieke candidatenlijst. Ik sta in Amsterdom aan de zijde van Close Up, die hijgend en ten doode ontroerd, zijn explicateursberoep bij het Heldendicht der Room-

[p. 499]

sche daad, deel II, de gebouwen van binnen, vervult.

Ik zie Anton van Duinkerken, op het podium van Musis Sacrum, zij aan zij met Sterck, Vondels ‘Heerlijckheid der Kerke’ reciteeren, en verklaren hoe wij hierin duidelijk een profetie over dit tijdperk hebben te lezen en hoe Vondel's hoogepriesters nergens iets anders dan een voorafbeelding van Nolens zijn geweest. Ik zie mij zelf, voortgesleept van strijdwagen (Heilsleger) naar strijdwagen, vallend op de knieën met luider stemme afzwerend wat ik eens aanbad, getuigend, altijd getuigend dat wat ik verguisde heerlijk, dat wat ik heerlijk vond, waardeloos was. En aan het eind van iedere rede het uit mijn boezem rukken van een Gemeenschapsjaargang en het verscheuren en vertrappen daarvan. En des avonds in mijn vrije tijd als boterproever van de Vincentius vereeniging, rondgaand bij de gelovig-bedeelden om te constateeren of niet de uitkeering werd omgezet in natuurboter, in stede van daarvoor nederigemenschen margarine van Katho lieke oorsprong te koopen. En het solfège-spel!

Wij allen in een kring, reidansend rond het borstbeeld van Van Wijnbergen, wierook brandend voor Aalberse, balladen zingend over het schoon weleer der Hanzebank, gekleed in broeken van Maasbodepapier en jassen van geel en witte wimpelstof.

En aan het eind van de campagne, het tellen der duiten en stemmen en een pic-nic aan de voeten van Schaepman's standbeeld, zonder de vroegere zorgen, verklaard en eerlijk van gemoed, als alle andere katholieke politici, wiens heerlijke taak wij zoo laat eerst deelen konden....

KUYLE.