De Gemeenschap. Jaargang 5

[p. 349]

Hagel

Maak recht wat krom is.

Men is zoo vrij geweest mij te vragen naar wat ik dacht over ‘de veranderde methode van Boekenschouw’.

Ik weet geen beter antwoord, dan de volgende aanhaling uit mijn lievelingsschrijver Alfred Jarry:

‘De la dispute du signe Plus et du signe Moins, le R.P. Ubu, de la Cie de Jésus, ancien roi de Pologne, a fait un grand livre qui a pour titre:

César Antechrist, où se trouve la seule démonstration pratique, par l'engin mécanique dit bâton à physique, de l'identité des contraires’.

Jarry wist het wel!

A.H.

Les femmes savantes.

Toen ik een vorige maal hier sprak over Ellen Russe en haar ridicule bemoeizucht inzake litteratuur, iets waar ze juist zooveel te maken heeft, als ik met luiers, dacht ik niet alweer zoo snel de gast te zullen zijn van de vrouwenclub.

Het zijn thans Phemia en Johanna die ik ten dans geleid. Ellen had iets dweeperigs, iets sentimenteels, iets roerends, iets tragisch over zich. Ze stond midden in de strijd, sprak Fransch, Duitsch en Engelsch, en schreef in Boekenschouw.

Maar ditmaal zijn het de struische Phemia en de pientere Johanna, waartusschen ik wandel als de geknepen cent. Ze schrijven allebei, maar dat is dan ook het eenigste wat ze met Ellen gemeen hebben. Ze hebben verder niets van Ellen's slappedanigheid; en daarbij spreekt Ellen in haar werk soms over haar man, iets, wat Phemia en Johanna nooit zouden doen.

Phemia is betrekkelijk bekend. En ze heeft een onwaarschijnlijk aantal broers die betrekkelijk bekend zijn. Verder? Ze moet niet aardig zijn in de omgang, maar ja, dat zeggen ze van mij ook.

Ik kende haar al jaren als dichteres:

muschjes weten jullie al,
ik ga uit logeeren ....

enz., en als ontwerpster van kinderspeelgoed en kalenders. Verder schreef ze eens jeugdherinneringen in ‘Jong Leven’,

[p. 350]

waaruit ik me alleen herinner dat ze, nog heel jong, al trampaard wilde worden. Een wensch die haar ongetwijfeld een nuttige en volstrekt afgebakende loop-baan gegeven zou hebben. Nu ze echter nimmer die kans heeft gekregen om te draven, krijgt ze toch de kolder en slaat op hol. En de Katholieke Vrouw geeft haar gelegenheid van de leidsels te schuimen. En tegen welke hindernis denkt U nu dat Phemia zal gaan stormen? Het is niet te gelooven! Nu gaat ze niet tegen Helman of Kuyle te keer, en schrijft iets in de geest van: ‘ik las de laatste Gemeenschap en geef Helman en Kuyle langs dezen weg nog een keer te kennen dat het schurken en ploerten zijn.’ Neen, nu gaat ze (God, mijn pen trilt van verontwaardiging!) een seksegenoot, een toekomstig lid van ‘de vrije vrouw’, een bloemzoet, mooi, lief, braaf, kerksch en sober meisje als Mien Proost te lijf. De eene wrou tegen de andere wrou! Stel je voor dat ik nu bijv. van Wijnbergen zoo wilde be-schrijven. Ik zou toch op het laatste oogenblik de man en de ridder nog in hem zien, en zou het niet doen.

Maar in Phemia is deze zachtheid, deze teere, innige, fijn besnaarde ontvankelijkheid gedood. Wat heeft mej. Proost voor kwaad gedaan? Dat zij zoo intelligent is? Dat zij liever verzen schrijft dan zich op jonge Vrouwenbond sociaal te laten koejonneeren? Of dat zij beter schrijft dan Phemia? Dan kan deze ook wel tegen de minste onzer beschermelingen te keer gaan.

En dan die toon! Phemia Molkenboer voor Jeruzalem, met grieksch vuur en donderbussen gewapend.... Ze is al aan het tweede vervolg en we wachten op de rest. Ik ben blij dat mej. Proost in de bergen is en ze niet hoeft te lezen hoe Phemia zich vergat... Foei! Ik zou heusch nog eens met de Leidensche paardentram gaan onderhandelen.

De ‘Nieuwe Rotterdammer’, juister: de redactie van de ‘Nieuwe Rotterdammer’, heeft een zwak voor vrouwen. Een zwak dat zij, bijvoorbeeld, met de redactie van ‘De Gemeenschap’ deelt. Maar de Nieuwe Rotterdammer laat zich door deze uitgesproken sympathie voor het teedere deel dezer wereld verleiden tot rare dingen Zoo zijn daar bijvoorbeeld de vrouwen en de kunst. Zoo lang deze connectie geen andere gevolgen heeft dan een five o'clock essay over mystiek in modern glaswerk en de eeuwige waarden in een Quellinus-batik, soit! Maar men moet toch niet zoomaar een vrouw op de kunst loslaten. Een paar weken geleden gaf de redactie vijftig regels ruimte

[p. 351]

cadeau aan Jo(hanna) Zwartendijk. En wat zien wij gebeuren? Wat gaat Johanna doen? Hoe zal zij de wereld verbaasd doen staan en de roep door Holland jagen: Johanna Z. heeft gesproken, de Rotterdammer is niet meer van gisteren? Zal Johanna gaan schrijven over de col pointu, over biberette-revers en duchessesvoering? Zal zij onder de bescheiden naam van rozesmarijn de lezers van de ‘Nieuwe Rotterdammer Crt.’ vertellen dat vlekken in een licht tafelkleed, wanneer niet verouderd, kunnen worden verwijderd met z.g. sterk water en een lichte zoutzuuroplossing? Neen! Maar wat zien wij dan gebeuren? Johanna neemt haar pen ter hand en schenkt zich faam door 't gansche land. Zij neemt Wendingen en staart met vurige interesse naar de omslag. Het is haar niet duidelijk. (Ons ook niet). Dan .... Op dit moment had ze nog weg kunnen snellen naar een lunchroom om daar voor haar vijftig regels de nieuwste recepten van de Sodasfountain te vragen. Maar ziet... zij slaat Wendingen open. Zij ziet vormen en afbeeldingen. Het is haar niet duidelijk. Het is haar onduidelijk. Het is van Ossip Zadkine. Dat moet een communist zijn. Zij ziet de poging tot revolutie er achter. Bij haar thuis hadden ze aan de eene kant een Sevressherderin op de schoorsteen, en aan de andere kant een ‘bronzen beeld, voorstellende de arbeid, in de persoon van een smid met hamer en aambeeld’. Het was Johannas artistieken zin die maakte dat er geen twee bronzen beelden en geen twee herderinnen waren. Haar moeder liet dat oogluikend toe. Haar vader vond het artistieke kunsten. Nu luikt Johanna de oogen over Wendingen en heeft kunsten zonder artistiek te zijn. Zij heeft een vriendin in Pulchri Studio en leest de Werkende Vrouw. Deze vreemde rus, Zadkine, moet een bedrieger zijn.

Johanna is het met zich zelf eens. Zij neemt twee vellen Uilenpost en vult haar vijftig regels. Die gaan naar de Nieuwe Rotterdammer. Ziezoo. Dat is dat. Nu nog het caramel-recept voor mevrouw Stommerik overschrijven.

Met dit al doet de kunstredactie van de Nieuwe Rotterdammer Courant wijzer zich niet meer de risé te maken van haar lezers. Zadkine, die een wereldreputatie geniet en de bewondering van een paar werelddeelen in ontvangst neemt, door deze juffrouw aan te laten blaffen als ware hij een gevaarlijke en onbekende dolle hond. Dat die juffrouw nooit vroeger een van de dertig boeken zag, welke over Zadkine verschenen is haar eigen stommiteit. Dat ze niet eerder van deze plastiek

[p. 352]

hoorde ... Och laten we er niet verder over praten. Met dat al blijft het een rare geschiedenis ... Beelden zijn geen caramels. En plastiek is geen vlekkenwater.

KUYLE.

De volgende maal zal ik nog een tuiltje van deze nederige viooltjes met wortel en tak uitrukken. Repelaer van Driel, Rietje zus en Miesje zoo .....

K.