De Gemeenschap. Jaargang 5

[p. 333]

V. Reinders:
Tessander

Tessander en de aarde.

Toen Tessander zijn kleine kamertje verlaten had, ging hij in den zonnigen Meimorgen naar buiten. Daar rook hij de vette geuren der zwarte, veiïge aarde en voelde een rillinkje, kort maar intens, tusschen zijn schouderbladen, en, even later, onder zijn neus. Tessander morde, omdat er weer verlangen in zijn hart begon te roeren en zijn bloedslag sneller deed zoemen naar zijn hoofd, achter zijn oogen.

Toen keek hij naar de lucht en niesde.

Dan ging Tessander voort en voelde in zijn zolen de verwarrende behaaglijkheid van sneller te willen loopen, terwijl hij toch, uit beleefdheid voor zijn schaduw, zijn schreden toomde tot matiger rhythme.

Wanneer hij dan boven op den heuvel alleen stond in de morgenstilte en klaarheid van heel die heldere hemel, hoorde hij het lieflijke luiden eener verre dorpsklok en wist in de koele schemer van het kleine kerkje, grijs in al dat licht, het groote Offer gaande, dat telken morgen de aarde, als met een strakken bliksem, verbond met heel die hooge, witte hemel.

Tessander nu werd getoermenteerd.

In zijn geest voelde hij een kleine klaarheid schemeren en hij zocht naar vredebrengende spreuken, waarvan hij er vele kende uit wijze, dikke boeken. Hij zei ze stil en nadenkelijk en voelde al reeds de blijde rust en onthechting zijn wezen doorlichten. Maar dan werd hij overmoe-

[p. 334]

dig en sprak luide zijn wijsheid in de witte morgenlucht.

Doch terzelvertijd werd zijn neus opnieuw wreedelijk gestreeld door de gekruide geuren van jonge aarde en warm-vochtig gras. Aan zijn linkerhand sprong een dartel kalf in ongebreidelden dans. Te rechter lag een zware koe, die behaaglijk herkauwde en snoof.

Weer murmelde Tessander eenige woorden, maar gematigder nu, schroomvalliger vanwege de aardsche geuren. En hij voelde zich, meende hij, gedragen als uit donkere dalen naar witte toppen van licht, waar hij de wereld aan zijn voeten liggen zag. Toen werd hij ijdel en waande zich verre der aarde ontstegen. Dit werd hem noodlottig.

Want wederom murmelde hij, thans veel driester reeds, eenige woorden. En zie, deez' woorden welden in rijm en maat, rhythmisch gerijd uit zijn hart.

Toen viel hij met een geluid, dat niet menschelijk meer was, plat ter aarde.

Tessander en de hemel.

Nadat Tessander van de aarde opgerezen was en zijn gelaat van enkele teere grassprietjes had ontdaan, ging hij, bijna onhoorbaar morrend, sneller dan op zijn heenweg, terug naar zijn kamer. Hij nam daar een schoon vel papier - oud-Hollandsch, met de hand geschept - en schreef vele regels, wonderschoon van vorm en nog schooner van ontroerende inhoud. Dan snoof hij de morgenlucht in, wel is waar eenigszins bezwangerd door geuren van zeep en slaapuitwaseming, hief zich op zijn teenen, bedachtzaam,

[p. 335]

wijl een zijner schoenen wat knelde, en blikte zoo, in de warm reeds trillende lucht van den Meischen morgen.

Toen begon de zware klok der kathedraal haar ronde, gouden galmen in wijde cirkels te drijven over de daken der ontwakende stad. En tal van lichtere klokken cirkelden hun geluiden in snellere kringen door de witte lucht. Tessander werd tot in zijn merg ontroerd. Hij schoor zich, met lange, soms ietwat te diepe halen en schreed alleen, zonder baard, ter Hoogmis.

Hoog boven de menigte, waarover blauwe slierten van wierook als morgennevels wegwolkten, zat Tessander op het zangkoor als 'n dikke bromvlieg verloren in de achter hem losbruisende vloed der orgelklanken. Zijn ziel opende zich en werd gevuld met een mystieke blijheid.

Tessander nu werd wederom getoermenteerd. Hij zag beneden zich de fijne lijnen van vrouwen- en meisjesbeenen in zijden glansen, bij tientallen gerijd in lichtende gelijkvormigheid. Hij vestigde dan wel is waar zijn oogen op het altaar, waar goudbrokaat en rood gloeide in de blauw en groene schittering der zondoorlichte hel-gekleurde ramen, maar toch, op dien verren tocht naar het verre altaar, bleef er immer een glimp dier zijden glanzing in zijn gezichtsveld onoverkoombaar. Tessander murmelde een zoete verwensching en dook beneden de borstwering van het oksaal, zoodat hij niets anders zien kon dan zijn eigen beenen, aan het eind waarvan een zijner schoenen knelde. Hierover morrende wist hij niet dat zijn geluid volkomen harmoniseerde met het gebrom van het orgel in zijn dalingen en rijzingen, zoodat de koorzangers dit hoorende in hem een aandachtig

[p. 336]

medezanger meenden gevonden te hebben. Toen zweeg het orgel, en, even te laat, ook Tessander, waarna het stil werd in heel die hooge ruimte.

Er was nu niets meer dan het witte klinken der zilveren schel, dat de wierook-blauwe lucht doorrilde. Nu zag Tessander slechts die ééne, kleine, witte Cirkel, en stilte was er in zijn zinnen en in zijn geest.

De witte blijheid van de onzichtbare hemel was de eenige werkelijkheid, die hij nu beleefde.

Zoo gleden Tessanders dagen tusschen Aarde en Hemel ter eeuwigheid heen.

Tessander en de Dahlia.

Toen Tessander dien zomermaand, in den schemerstillen tuin, de schuimig-gouden wolken beschouwd en om hun ijlheid geprezen had, wilde hij in zijn rustige kamer zich vermeien gaan in de wondere schoonheid van Hemerkens Imitatio. Edoch, op zijn weg langs de schemerige paden ontmoette hij de dahlia. Deze nu, stond daar roerloos en Tessander wilde welhaast dichterlijk worden en getuigen dat de plant diepzinnig mijmerde. Maar hij vermande zich en sprak de sprakelooze bloem in welgekozen woorden toe.

- Gij leeft ongetwijfeld, want sinds vanmorgen zijt gij wederom gegroeid. Ik weet dit met volkomen zekerheid, want toén reiktet gij slechts tot mijn baardelooze kin en nu staat gij oog in oog met mij, mij aan te zien. Dit is een wonder, want, hoe kunt gij, onwetende dahlia, de vele vochten uit de vuile, schoon veiïge aarde omvormen tot lichtende, kleurige bloemblaadjes?

[p. 337]

Dit is het wonder der stille avonduren en der zoele zomernachten. Want zie: rondom worden sappen en dampen verdicht tot fonkelende kleuren en zacht-smaragden bladeren, helaas wel eenigszins ontsierd door al te dartele duizendpooten of zeer wijsgeerige slakken. -

Na deze wijze woorden, waarop geen antwoord volgde, snoof Tessander hoorbaar de koele avondlucht op en dit schijnbaar luidruchtiger wijl de stilte slechts lichtelijk verstoord werd door een melancholische fonograaf, uitbundig in zijn smart om zijn in Heidelberg verloren hart. Toen herinnerde Tessander zich de Imitatio en zijn verlangen naar verhevener wijsheid. Hij richtte zijn schreden verder den tuin door en had bijna zijn huis bereikt, toen hij met snellen zwaai zich omkeerend, nogmaals ter dahlia schreed, stilhield voor de bloem en, daar staande, besloot opnieuw terug te keeren.

Dan werden zijn schreden àl zwaarder van ernst en de eenzaamheid voelde hij als een violetten mantel om zijn schouders, waarop zijn hoofd lichtelijk bewoog van links naar rechts en soms terug, als in den tijd toen hij wiegeliedjes dichtte voor getoermenteerde zielen. Toen liep hij met zijn voorhoofd tegen de openstaande verandahdeur en voelde hoe een buil begon te groeien, mateloos. -