De Gemeenschap. Jaargang 5

[p. 302]

Kees Meekel:
Naamloos

Het is najaar; het stormt. In weken heeft de barometer niet onder zooveel atmosferen druk gestaan - zeg ik dat wel goed? - en de kranten voorspellen in hun meteorologiese berichten een waaiende beweging over heel Europa, tot het hoge IJsland toe.

Barometers en kranten, ze hebben het vandaag bij het goeie eind.

Het is waaiend kletsend weer en de hemel heeft een kleur van zwaar antiek lood.

De zwarte takken der bomen zwiepen en zoeven - hun bundelende wind-geslagen kruinen zien er uit als boenders... ze maken beweging of ze de vuile hemel ragen

En ze ragen goed die boom-kruinen, zou je zeggen, want opeens wijken de vale wolken flodderig vaneen, er breekt wat blauw, zonnig blauw en een straaltje zon bundelt zoek-lichtend op een klein plekje van de wereld, zuinig, zo zuinig en even maar, want de hemel trekt weer dicht - de bomen kunnen het raag-werk niet af.

Het is zoals mijn kleine jongen, die voor het raam naar de harde storm staat te kijken, zegt: ‘wat verschrikkelik jammer voor die zon, dat er zo'n hoop wind is!’

Hoog in de vale loden hemel vliegen een paar blinkende meeuwen - vliegen doen ze eigenlik niet, ze worden gevlogen - ze houden de vleugels stil en zeilen wat rond - het zijn de enigste dingen, die zich rustig en ongestoord houden bij zoveel ongure wolken en wilde takken...

Daar word ik opeens uit m'n uitkijk-op-de-stormwind gehaald door de post: een pakje brieven.

[p. 303]

Verduiveld, daar is er één bij, die m'n hart raakt!

‘- - - - -

Ik kwam U vragen: wil U niet eens de Naamlooze Vennootschap nemen voor onderwerp van een roman? De N.V. is de plaag van den tegenwoordigen tijd, de ruïne van den kleinen, eenvoudigen spaarder van een potje voor den ouden dag; ze is het middel voor kapitalisten en handige beunhazen om den kleinen man onder schoon-schijnende voorspiegelingen geld uit den zak te halen, buiten schot te blijven als de zaak failliet gaat en met het grootste gedeelte der winst te gaan strijken als de zaak goed gaat. Toen de X., bank, die in '24 is failliet gegaan (veel kleine renteniers ruïneerende) al met verlies werkte, kregen de commissarissen toch nog tantième. Enz. Enz.

In een andere N.V. met een viertal directeuren, die van acht tot vijftien mille salaris hebben, krijgen de aandeelhouders sedert jaren geen dividend, maar is een zoon of naaste verwante van een directeur te dom voor een ander baantje, dan wordt hij maar bij genomen in de zaak als directeur. Bij de menschen aan het roer stoot men gedurig op een commissaris van een of meer N.V., als een ongelukkige, wanhopige aandeelhouder hulp vraagt tegen wantoestanden in de N.V., waarvan hij, op goed vertrouwen in de deftige heeren, die commissaris zijn, aandeelen heeft genomen en nu geen dividend krijgt of lang niet het dividend, dat hem werd voorgespiegeld...’

Verdraaid! Wie die een penhouder in de hand houdt, zal dat langs zijn koue kleren laten neerdruipen? Welke jager, die met een geweer loopt, maakt niet een onwillekeurige beweging met z'n jachtwapen, wanneer hij de pluimende staart

[p. 304]

van een haas voor zich ziet wegzweven - al is de vlug-poot dan ook buiten schot?

N.V.?

Zit de wereld niet vol N.V.'s, zwaar en lodig als de wolken aan de hemel, deze dag?

Zal ik met m'n pen een figuur gaan maken van een van die zwaaiende bezemende boom-kruinen voor mijn venster en wegvagen dat alles, wegragen alle N.V.'s, alle N.V.'s waar een luchtje aan zit...?

Hoe zei m'n kleine jongen ook weer? Verschrikkelik jammer voor de zon dat er zoo'n hoop wind is...?

- - - -

Nu loop ik op een zwart sintelpaadje bij dikke boomstammen, langs een laan, die de volle open storm heeft van de dag.

Alle water ziet er gekroesd uit, alle water staat laag in de sloot, waar het sintelpaadje langs loopt, het ziet er uit of de storm zo sterk is, dat hij het water voor zich uitdrijft - de verte in, de vlakke polder in.

Aan de horizont ligt de stad, blauw zijn alle torens en koepels.. in donkere gordel liggen de huizen langs de vlakte.

De storm staat er op, evenals op de bomen waar ik ga... zo sterk is die storm dat ik telkens, als ik een boom passeer, een schok krijg, een stomp, omdat ik uit de luwte van de boom in de volle storm kom.

Wat ligt die stad laag vandaag, wat ligt hij plat in het land - geen fabriekspijp stuwt zijn rook omhoog, de huizen zijn blauw en vaal, de rook slaat laag neer - de torens zijn grauw en verdwijnen in doffe, hangende hemel.

Daar vliegen alweer een paar meeuwen - even

[p. 305]

rustig als die anderen, ze zien er uit als duiven - kalmer zelfs, geen duif zou zo zorgeloos kunnen zwieren in de storm. Ik kan mijn ogen niet van ze afhouden.

Hoe is het ook weer: ‘vliegt-de-blauwvoet-storm op zee’, horen die vogels niet thuis op de grote oceaan en maken ze met hun snavel-van-arenden-gier, met hun kraal-ogen en grijp-klauwen geen deel uit van het vlakke land? Zijn ze verhuisdierd en komen wonen in de stad, op de lome grachten? Hebben ze de wilde aard niet afgelegd en voeden ze zich niet met een korst brood en het allertamste voedsel...?

En varen ze er niet wel bij?

Wel verduiveld! Waarom moet ik nu ineens denken aan die domme brief van vanmorgen met een NV. N.V.

Wat heb ik er mee uit te staan?

De storm doet me juist wat ik hebben moet; de storm stompt op m'n longen en ik hef me recht als een marmer beeld, ik zet m'n borst tegen de verdrukking in - het doet me goed, het doet me goed - weg met alle lucht van boeken en papier, uit m'n longen!

Verduiveld! N.V. N.V.

Waarom moet ik nu alweer denken aan die brief en de naamloosheid en onuitzegbaarheid van dat N.V.? Daar hebben toch zeker die verhuisdierde meeuwen niets mee uit te staan.

Er zit een idee-fixe in m'n hoofd...!

Lopen, lopen, rechtop tegen de storm in!

Daar stoot ik opeens, al duwend tegen de felle wind, op twee hengelaars...

Ze staan midden op het sintelpaadje met hun hengels en hun vis-bennetjes; een rood jambusje met gaatjes in het deksel om de aas-visch-

[p. 306]

jes lucht te geven. Zo'n busje van appelstroop - je kent het ding, je ziet ze bij dozijnen in de volksbuurt - appelstroop-jam van een of andere firma, een of andere N.V. N.V.

Maar God zal mij bewaren! Op welke wand staat het dan geschreven, dat ik vandaag niets anders zal zien dan dat naamloos N.V.? Op welke loodzware lucht bij deze stormwind moet ik dàt lezen?

Weg met dat alles. Laat ik letten op mijn hengelaars; zij zijn bezig bij hun busje. Ze hebben de hengel in de hand, ze staren op het kroesend storm-geslagen water, waar hun dobbers duiken en dobberen als lichte, ongeladen scheepjes in sterke branding.

Af en toe haalt een der mannen op en verlegt zijn aas: een levend spartelend visje, in de rug aan een haak geslagen - het bekende visje, waarvan de wijsheid van het spreekwoord zegt, dat het dienen moet om de grote vis te verschalken.

Verduiveld-nog-en-toe! Niet alleen de lucht waar de storm raast en de witte meeuwen roofvogel-achtig drijven zit er vol van, maar ook dit bewogen water en deze storm-geklede stormsterke kerels - hebben ze geen waterlaarzen aan en dikke bonkers en hoeden, die tegen een buitje regen kunnen?...

Ik wil er niet meer aan denken, ik wil niets meer zien, ik wil van niets meer weten!

Laat die kerels een snoek vangen - wat kan mij het schelen? - Snoek is maar roofdier, scherpe tanden heeft-ie, een bek als een zaag. Wat hij in z'n haaie-muil slokt verdient-ie! Voor mijn part de scherpste gemeenste weerhaak-ste hoek die er is.

Verduiveld!

[p. 307]

Maar dat kleine visje, dat lokvisje, dàt is het, dàt, dat...! Kijk het kleine ding rukken aan de dobbers, het trekt ze weg, het zwemt er mee ... dat kleine visje aan de haak!

En dat kleine visje met z'n rug aan de haak is op zoek - op zoek natuurlijk van de snoek. En als de kleine lok-voren het even gemakkeliker wil hebben - misschien wat uitblaast, bek-af - dat kan je merken wanneer de dobbers rustiger worden, ik zou bijna zeggen minder-wanhopig, dan tilt de visserman zijn hengel op en verlegt snoer en dobbers en al.

Het is een vriendelik verzoek van de visser aan het visje om zijn best te doen, z'n uiterste best om te zorgen binnen geslokt te worden, zo al niet helemaal dan toch voor een groot gedeelte! Wel allemachtig! Ik zoek het niet, ik heb helemaal geen achteraffe bedoeling deze middag - ik wandel maar zo wat, om m'n longen lucht te geven en daar is het alweer ...

De wereld is er vol van... naamloos vol,