De Gemeenschap. Jaargang 4

[p. 389]

Anton van Duinkerken:
Een tweespraak van de liefde en de dood

De liefde:

Weet gij waarom de grenzen van het land Amoenis onbegroeid het opgaan van de nieuwe zon verwachten en zaagt gij waar de morgenwind zijn oorsprong nam?

De dood:

Veel dingen zijn er, die wij nimmer rieden in het rijk, dat wij beheersen moeten, maar toch strekt ieder mens zich languit neer, ergens waar hij niet had gedacht zich neer te zullen strekken, en zijn vingers plukken voor het laatst de bloemen van het leven op de vale boorden van een sleets geworden kleed. Lach niet om mij, te kleine knaap en veel te schichtig voor mijn stil bedrijf, gij weet zo wel als ik waar feesten zijn of eenzaamheden. Antwoord dus zo ge kunt, waarom geen bloemen en geen bomen groeien op de grens van een zo vruchtbaar land?

De liefde:

Hebt gij niet zelf gezegd, dat aan de rand des levens alle ding vervaalt? Hier plukken ónze handen, wat zij, armen, zoeken op het boordsel van hun kleed als gij hun zin verbijsterd hebt. Doch uit diezelfde stilte waait de morgenwind telkens opnieuw het leven wakker in een andre dag.

De dood:

Is dit de cirkelgang van jeugd en ouderdom, dat 's morgens als de zon de heuveltoppen zoekt waarbij wij rusten, uit de schraalte van dit laatst bestaan de frisheid wordt geboren van der mensen eeuwig nieuw geluk?

[p. 390]

De liefde:

Mij dunkt, dat gij de schone waarheid zegt.

De dood:

Dan moet als mens te leven heerlik zijn.

De liefde:

Te goed ken ik uw valse grimmigheid dan dat ik dit beamen wil, en tóch lijkt mij dat gij begrijpen moet, waarnaar uw grijsaards stervend tasten op hun borst, wanneer die van uw koelen adem hijgt.

De dood:

Kent gij de laatste bloem die deze stervers plukken?

De liefde:

Spraakt gij niet van een cirkelgang? Hun jeugd is steeds de teerspijs van hun ouderdom.

De dood:

Tot wedervragen geeft uw antwoord lust, mensengeliefde knaap. Zeg mij waarnaar hun vingers krampen op hun kleeds-boord, wanneer mijn pijl hun huid getroffen heeft.

De liefde:

Zij zoeken naar de wonde van de mijne, in hun hart.

De dood:

Uw kleine pijl doet minder vreugd dan deze grote leed. Ik dacht dus liever, dat de mensen zochten in een laatste wering alle smarten uit te rukken die ik geven mag. Nooit is dit één gelukt...

De liefde:

En toch is meer dan een van hier gegaan, de handen wit en stil op 't hart dat niet meer klopt, en om de mond een glimlach, die slechts ik herken.

De dood:

Zij stierven graag wellicht.

De liefde:

Of zochten eeuwigheid voor wat ik gaf.

De dood:

Gij meent, dat gij alleen 't heelal beweegt en hebt in uwe vingers zelfs de

[p. 391]

kracht niet om de boog te spannen, waarmee ik haar lot beslis.

De liefde:

Gij kent alleen den ademtocht die men verliest en denkt niet aan de zoetere, die men verloren geeft.

De dood:

Ik heb gezien hoe mensen schreien als een mens vertrekt. Mijn wreedheid, Amor, is de wreedste niet, het is de uwe, die haar wreder maakt.

De liefde:

Dit is een bitter woord en maar gesproken door wiens hart versteende tot een harteloze taak. Ik wilde dat ik u kon treffen met mijn pijl.

De dood:

Twister, ik wilde dat ik u mocht treffen met mijn pijl.

De liefde:

Nooit heeft een mens uw schamper schot verlangd. Maar ziet hoe kinderen de borst ontbloten voor het mijne. Wat kent gij weinig van het leven, dat gij neemt!

De dood:

En gij denkt veel van 't leven, dat gij geeft. Zie deze pijl, hoe scherp hij is. Zie hoe de pees trilt na de minste spanning, als mijn vingerkoot haar vrijheid geeft. Al uw bedrijf is nutteloos en daarom dubbel wreed.

De liefde:

Helaas, dat wij elkanders vijand zijn.

De dood:

Was ik ooit iemands vriend? De oude man, die mij geroepen had omdat de vracht der jaren op zijn schouders woog, zond mij, toen ik hem naderde, terug. Is het om u, dat hij het uitgemergeld vlees nog langer dragen wou?

De liefde:

Wel zijt gij een zeer sombere gezel en die u hebt gewend te spreken met de grijzen. Kendet gij de nabijheid van de jeugd...

[p. 392]

De dood:

Mij is de jeugd ontzegd. - Misschien benijd ik u.

De liefde:

Zo doet gij dit vergeefs. Ons beider ogenblik is eeuwigheid.

De dood:

En toch heb ik soms naar het lachen van een mens begeerd.

De liefde:

Bracht het u baat wanneer gij weet, wat gij gezien hebt: hoe de mensen schreien als een mens vertrekt?

De dood:

Onnozel kind, dat niet de smartwond uwer eigen pijlen kent.

De liefde:

Simpele dood, die niet begrijpt, wat gij vereeuwigt.

De liefde:

Hartenbeweger, die mijn stilstand voorbereidt!

De liefde:

Gewillig werktuig dat slechts levens cirkelgang herstelt!

De dood:

Ik wilde, dat ik zulk een woord begreep.

De liefde:

Alleen wie liefheeft heeft voor deze zaak een zin.

De dood:

Is het dan waar, dat gij voor ieder hart een eigen mildheid hebt in 't zilver van uw pijlenschacht?

De liefde:

Is het de waarheid, dat de wonden van de vreugd pijnliker zijn dan die van de laatste vertroosting?

De dood:

Ik zei slechts wat ik weet.

De liefde:

Ik gaf u maar te kennen wat ik dacht.

De dood:

Waarom bleef zo veel mij verborgen, dat ik weten wilde?

De liefde:

Geef mij uw pijlen, dood.

De dood:

En mij uw zilveren geschut.

De liefde:

Hier is de kleine boog. Hier zijn de pijlen, die de harten treffen.

(Zij geven elkander hun boog en hun pijlen)

[p. 393]

De dood:

Dit is een vreemde ruil.

De liefde:

Ik zal getroost zijn als ik alles weten zal.

De dood:

Ik wil de lach begrijpen om de lippen mijner offers.

De liefde:

Nu zullen zij, wier armen openstonden ter omhelzing, vallen.

De dood:

De late dagen der van ouderdom verziekten zullen vrolik worden.

De liefde:

De cirkel wendt zijn loop. Vreest gij niet het bedrijf van 't menselik geslacht voorgoed te storen?

De dood:

Ik heb te veel gezien. Alles wat ernstig is, is onverstoorbaar eeuwigheid.

De liefde:

Nu ga. Waar feesten zijn, vindt gij uw gunstigst uur. Vereenzaamde verlangen naar uw komst. Hoort gij het zoet geluid van fluiten en violen, zo zij dat u ten teken, dat men daar uw komst verwacht. Verstoor de bleke slaap van jonge knapen met uw vrolikheid.

De dood:

En gij wees stil, omdat gij wreed moet zijn.

De liefde:

O, al te harteloos bedrijf...

De dood:

O, wreedheid, der te grote vreugd.

De liefde:

Wees niet teleurgesteld voor gij begint, ik wens u vrolikheid en hartelik onthaal.

De dood:

En gij, zie toe hoe stervelingen heengaan, knaap, en wees den mensen mild.