De Gemeenschap. Jaargang 2

[p. 340]

Broeder Frans, Margherita en het Kerstkind

Er was één herinnering, die het kille hart van Margherita altoos verteederde, als zij er aan dacht in den morgen, wanneer tusschen de gordijnen het licht van den komenden dag scheen als een blanke streep, wit als de glimlach van een kind. Dan ontwaakte Margherita uit de verdooving der dagen en den afschuw der nachten, en zij staarde voor zich uit, zonder te letten op den ronkenden metgezel, die naar wijn rook, en in de stilte van den ochtend werd ook de stilte wakker van haar eigen jeugd. Dan moest zij denken aan den éénen dag in Mei, toen al de makkers mede waren gegaan naar het bosch, en zij gedanst hadden met bloeiende takken in de hand. Een was de uitgelatenste van allen: Francesco met zijn oogen, die de kleur hadden van hazelnoten, en dons op de wangen als op de schil van een vrucht. En met Francesco was ze dien dag verder getrokken door de bloesemende wereld, met de anderen achter hen aan als een hofstoet, en in de taveerne hadden ze gulden wijn gedronken, die een spiegeling van de zon geleek. En Francesco de overmoedige had een diepe kom vol wijn doen brengen, en daarin moest Margherita haar blonde vlechten doopen om te zien, of de wijn dan wel heur goud-blond haar 't meest geleek op de kleur van de zon ....

Dat was lang geleden, doch de dag heugde Margherita, omdat toen voor 't eerst zij haar hart voelde als een jong vogeltje, fladderend en met zang in de keel. Wanneer zij in hare herinnering terugzag, dan scheen het leven daarna als uitgebluscht, een lange duisternis met angstige vlammen, die gierden als duivels. Wat had haar zoover gebracht? Francesco had zij niet weergezien; in een zomernacht van warm en streelend fluweel was de ander gekomen met zijn blinkende tanden en zijn tastende hand als knisterende zij zoo zacht; toen de schande en het gebabbel bij de fontein, dat zweeg als zij naderbij kwam met allengs zwaarder tred; en haar verwoede vader had haar buitengeworpen in een nacht vol wreede sterren en een klagende wind om de hoeken der straten en in de portieken. Het kind was dood geboren in een herberg te Mantua, waar soldeniers huisden, waar de dobbelsteenen vlogen over de tafels, die in den avond dropen van wijn. En toen was Margherita weergekeerd naar haar vaderstad, waar zij nu met uitdagende oogen langs de straten liep, terwijl de vrouwen der rijke burgers minachtend het hoofd afwendden en haar kleederen bijeenschortten, wanneer Margherita voorbijkwam. Margherita woon-

[p. 341]

de nu in een luidruchtig huis; in kamers, waarin goudstukken zwierven, en waar haar breed bed met een sprei van brokaat, veil stond voor eenieder. Francesco had zij niet weergezien.

* _* *

Van Francesco had zij wel geruchten vernomen. Hij was niet meer de blijde jonker, die vroolijk sprong onder meietakken. Met schuwen eerbied hoorde zij wel eens gewagen van den broeder, die rondtrok, in een grauwe zak gehuld, en sliep op asch en steenen. Doch de gasten, die bij Margherita kwamen haalden de schouders op over den dwaas, en zij lachten, en zij keken met gretige oogen naar Margherita in haar kleed van zilver-brokaat, dat glinsterde als de schubben van een visch.... En toen kwam de dag, dat Margherita Francesco weerzag, maar nu als Broeder Frans.

Een warme dag was 't in Mei met een jongen wind, die over de pleinen rolde, en wiens adem naar bloesems rook. Margherita stond even op het balkon. In de kamer achter haar rumoerden twee jonkers, voor wie zij bij de luit gezongen had, en die, verhit en stoeiend, haar weer naar binnen wilden trekken. Doch zij wist los te komen, en terwijl een van beiden probeerde de luit te bespelen, en de ander met schorre stem een liedje zong, stond Margherita op het balkon met een bloem in de handen, en ze strooide peinzend de bloemblaadjes op den wind, die ze meevoerde als speelsche vlinders. En plotseling zag ze weer voor zich dien éénigen dag in Mei, toen haar blonde vlechten goud waren als de zon en zij danste met meitakken in de handen.... En op hetzelfde oogenblik zag zij Broeder Frans.

Hij kwam over het plein, waar het water opsprong in de fontein, en een vloeiend mozaïek leek in het zonlicht. Hij was gekleed in een grauwen zak en ging barrevoets, maar snappende kinderen stoeiden om hem heen en om de broeders, die hem volgden. En een klein meisje met goud-blonde vlechten hield de hand van Broeder Frans gevangen en drukte er haar wang tegen. Broeder Frans sloeg de nauwe straat in, waar Margherita op het balkon stond, en toen zij hem vlak bij zich zag, sloeg hij de oogen op. En keek haar aan met een droevigen, doch stralenden blik. En op hetzelfde oogenblik was 't Margherita, alsof zij in dien blik haar leven zag; een kerker, waarin zij naakt gekluisterd lag, terwijl padden over haar lichaam kropen .... Een oogenblik: toen lag weer het plein in den milden zonneschijn, en Broeder Frans was verdwenen aan het schemerige einde der nauwe straat ....

Doch Margherita was van het balkon weggerend. Zij joeg met booze woorden de lallende jonkers weg, die bij haar komst krijschend de

[p. 342]

handen naar haar uitstrekten; zij brak de snaren der luit, die stuksprongen met een dorren snik. Dan lag zij heengebogen over het brokaten bed, de keel vol wilde snikken, met een verscheurd hart. En van dien dag was Margherita de deerne anders geworden....

Niemand kwam meer in haar huis; de drinkebroers stonden niet meer stil des avonds onder haar balkon, en de kapiteins van rondtrekkende troepen werden afgewezen aan haar deur. Niemand wist, wat geschiedde achter de neergelaten blinden van Margherita's huis. Nu en dan zag men haar eens, in een wijden en donkeren mantel gehuld, tegen het vallen van den avond door de straten snellen. Doch niemand zag meer van Margherita dan den zwarten mantel en om haar heen verstomden spoedig de praatjes en het verachtend misbaar....

* _* *

Toen werd het Kerstmis, en er begon in het stadje een gonzende blijdschap te heerschen. Want Broeder Frans had overal gevraagd, om in den avond van den vigiliedag te komen in het bosch, want daar zou op dien avond de Stal zijn en de Kribbe met het Kind. En toen op den vooravond van Kerstmis de sterren schenen aan een stillen hemel, liep heel de stad leeg. De deuren van de huizen liet men open, en er brandden kaarsen voor de vensters, want de blijdschap was groot nu: hemel en aarde werden een festijn en alle menschen waren gasten. En zoo keek niemand vreemd, toen ook Margherita in haar grooten, wijden mantel medetrok naar het bosch ....

Een bonte stoet trok blijde voort onder het gewirwar van takken, die glommen als zilver in het maanlicht, terwijl de sterren als glanzende vruchten schenen te hangen in de kruinen der boomen. Er waren edele vrouwen, en dorpers, en joelende kinderen liepen stoelend tusschen de boomen, en letten niet op het vage vermaan van magistraten met den zilveren ambtsketen omhangen. En zoo liepen allen, wel een uur lang, en allen kenden den weg, al wist niemand waarom. En zoo kwamen ze tenslotte aan een open plek, als een kom vol maan- en sterrelicht. En Broeder Frans was daar, met alle broeders om hem heen, en knielde voor een kribbe met stroo, waarop een beeld lag van Jesus den Zaligmaker als een mollig Kind, dat de armpjes uitstrekte. En Broeder Frans stond op en wenkte allen om naderbij te komen, en zijn gelaat was overtogen van de blijdschap der engelen, en hij nam twee stukken hout en deed er mede, alsof hij een vedel bespeelde, en hij danste in het rond, met zijn bruine pij zoo hoofsch als de mantel van een edelman. En toen werd alles om hem stil, zoo stil, alsof alleen nog engelen ademden in het rond, en Broeder Frans trad op de kribbe toe, en nam het Kind in zijne armen, en zie,

[p. 343]

het Kind leefde en streelde hem met de handjes de holle wangen. Broeder Frans boog het hoofd voorover en 't scheen, alsof het Goddelijk Kind hem iets toevertrouwde. Want met vasten tred schreed Broeder Frans door de rijen van het volk, en op Margherita toe, die bij de laatsten stond, met gebogen hoofd en als geheel verscholen in de plooien van haar mantel.

- Zuster Margherita’, zeide hij zacht. ‘Het Kindeke Jesus wil bij u komen en rusten in uw armen.’

Met een schreeuw was Margherita op de knieën gezonken, en zij strekte de handen afwerend uit.

- Neen .... neen’, riep zij. ‘Ik ben een groote zondares .... en ieder weet’....

- Het Kindeke Jesus is gekomen tot de zondaren’, zeide Broeder Frans zacht.

‘En Hij heeft uwe tranen gezien achter de blinden van uw huis. En Hij weet, dat gij haakt naar Hem en 't aan niemand durft te openbaren. Waarom zijt gij zóó lang weggebleven, zuster Margherita?’

Toen stond Margherita op en strekte de armen uit, en Broeder Frans legde het glimlachende Kind in hare teedere omhelzing. En alle bewoners van de stad zagen, hoe het Kind glimlachend opkeek naar de zondares. En 't was of in aller hart iets wegsmolt, en of aller borst vol was van hemelschen dauw, en allen knielden in een kring om Margherita, totdat deze langzaam verder schreed en het Kind wederom legde op het stroo van de kribbe: een aanminnig beeld nu, dat de kinderen nieuwsgierig kwamen bezien.

* _* *

Margherita is een der heiligste zusters geworden van Broeder Frans.

WILLEM NIEUWENHUIS