Geldersche volks-almanak voor het jaar 1886
(1886)– [tijdschrift] Geldersche volks-almanak–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 167]
| |
Hoe de snijer aon de vrouw heur metworsse, en ik der achterkwiem, wurrum s'aoves de lochte s'maols zoo rood hebbe gezien.
| |
[pagina 168]
| |
Nouw, daor maok'k dan ok mar staot op, en um ouw mideen te doen begriepe hoe bij mien de herrik op 't mement ien de steel zit, mo'k ouw zegge, dat mien vrouw, die zich van der eige Jenneke Meizuet schrieft, en zuster hed, die Dirrikje hiet en mit innen Klirmaoker, die in Zutfent wont, is getrouwd. Die Klirmaoker, diewwe waeges ziin afficie kortwig Jaopik de Snijer neume, werrikt daor mit vier of vijf knechts 't hille jaor deur, hed bestig zien brood, en kumt ien niks te kort. Dat wieste we wel, mar toch hawwe niit veul mit um aon de pet, umdat ie toesjoers deur zoo buugerig, zoo striekkerig en zoo koppelementechtig is, dadde der aokelig van wordt. Bij laegere lui, geliek mien vrouw en ik bunne, al zittewe net zoo goed ien ons gedoeite as hij, zuekt ie 't dan ok niit veul, daor ie gewend is um mit hooge heere um te gaon en bij de groote simeleplee te speule. Nao de brulleft hawwe den mins ien gin jaore op 't derp gezien, toe ie daor ennigte waeke, naodagge mienen brief aover de rooije aovendlochte ien den allemenak had laote drukke, op ins uut de wolleke kwiem valle. Kwellik had ie mien en Jenneke goeije merrege gezeit en de groetenisse van Dirrikje gedaon, of ie begost ons te verhaole, dat ie ien 't Allegemeine | |
[pagina 169]
| |
Appeletensie bladGa naar voetnoot1) gelaeze had wat'k aon ouw geschreve had, en umdat ie daor gerren is mit mien aover praote en mideen van de vrouw heur metworsse smulle wouw, - zeeij ie, - wassie nouw maor is komme kieke hoewwe 't makte. Jenneke, die drekt aon heur zuster docht, - 't bloed kruupt altied daor 't niit gaon kan, - en er en hille boel nao te vraoge had, was daonig blij dasse hum zag. Nouw, - zooasser geschreven steet, went daor motte we ons toch maor aon houwwe, - 'k was bleij mit heur meei, en 'k zeij toe 'k hum de hand gegeve had, ziedde, zeij 'k, daor doedde goed aon Jaopik, dagge ons endelik is op bunt komme zueke, en mit ouw reseniere wik ok wel, maor van de vrouw der metworsse bliefde af tot dadde ons uut de maolderij hed gehollepe, en ons uutvundig hed gemakt wat er onder op de ruk van de vrollie aon 't greuije is gegaon. Maor Piet, - lachte ie mien uut, - is dat nouw toch echt meines van ollie gewest, en zitte daor nog al aover ien de dikkedensie. Awwe der niit mir aover ien de dikkedensie | |
[pagina 170]
| |
zatte, zo'k er ouw niit nao gevraogd hebbe; dat kunde ummers wel begriepe Jaopik, - antwordde 'k hum. En hoe komde der aon, dawwe 't niit gemeind zouwwe hebbe? Ik merrik wel, gij lacht er ons um uut, maor 't is werempelink gin dink um er de gek meei te scheere, went kiek, - hier he'k 't op en prentje, da'k vleeije waek meei uut de stad hep gebrogt, waor 't ievers bij ēn naeisster veur de glaoze hong, - ze worre hoe langer hoe hogger van achtere, en as 't zoo vort mot blieve gaon, dan kumpt de aokelikheid er merrege of overmerrege al uut, en zulde zien, dat de meister, toe ie zeij, da'k mien niit bang hoefde te maoke, 't er stik naeve had gedaon. Bunde niit wiezer, Piet, - kreeg'k toe al wir op mien brood. - De meister is lank zoo gek niit aste dinkt; neei hij niit, maor gij slaot de plank mis. Ummers as 't waor is, dagge ouw zuuver miseraobel makt aover de uutwassing van de vrollie, dan laot Jenneke asteblieft de metworsse maor ien de pot doen, went dat hille spul is niks anders as en nadoenderij van de mode van Parries, dasse en keuije neume. Lop nao de maon mit ouw keuije, - borst 'k daorop los, - of geleufde, da'k mien deur ouw op de mouw zal laote spelle, dat onze vrollie | |
[pagina 171]
| |
zich deur de mode van Parries zulle laote opschikke as jonge verrekes? Neei, Jaopik, neei, um mien dát wies te maoke, hadde en boel vrogger op motte staon. Maor wie praot er van verrekes? Dat doedde gij Jaopik, of, is en keuije gin verreke mir? Op die vraog schoot de Snijer zoo onmundig ien de lach, da'k meinde, dat ie er en bult van kriege zou. Endelik bedaorde ie wir en bietje, en brogt ie 't sowiet, dat ie uutbringe kost: Nouw kan 'k irst heure, dagge hier op 't derp allinnig umgank mit de boere hed, en dagge durrum nog gin spierikke verstand hed opgedaon van 't gins er bij de groote op 't appelepoo wordt gebrogt. Ge mot dinke, umdat de mode uut Parries kumt, neume de hooge lui, mit wie ik conveleseer, de dinge veul op ziin Fransch, en gij nimt se ien 't Hollandsch op. Abuus Piet; ien de taol van de mode is en keuije gin verreke, maor en start ...... En gij wilt mien bedueije, dat 't gin start is! T' is ok gin start. Dat verasterier 'k ouw. T' is waor, 't liekt er wel wat op, maor ien der daod is 't niks anders as en opvulsel van watte en beleine. T' steet heel lillik, dat zie 'k ok wel, | |
[pagina 172]
| |
maor asse nouw van achtere wat meer mans wille lieke asse bunne, of asse gerren wat hebbe, daor ze swiet meei slaon en draeije kunne, dan zig 'k tege mien eige: laot se doen wasse wille. Aan die dingsigheid verdien 'k en aorig stuksle brood, en al wouw der een den hillen Bokkenberg op heur ge wit wel hebbe, 'k zouw der heur gank laote gaon, en dinke: Simeleplee madam. Uut dat Koeterwaolsch nouw most 'k opmaoke, mienheer de Riddikteur, dat en keuije gin kueije, en ēn start gin start is. K' had 't endelik gevat, maor umda'k toesjoers deur zo'n daonige haekel aon dat duvekaotersche Fransch praote hep gehad, kreeg 'k den kwaije tege Jaopik ien 't lief, en zeij'k: Jaopik, zéij'k, as te niit de man van Jennekes eige zuster waort, en 'k liet 't um Dirrikje niit, dan zo'k ouw mit dat ongeperremittierde simeleplee wel is simelepleeie wille. Foei, foei, wat hedde mien daor veralteresierd. 'T is um der kiepevel van te kriege, went knnne se al, - o, mins! de griezel geet er mien van aover de ruk, - uut kracht van die neije kostmegostische dampkrink, gin aope worre, de vrollie, zigde, wille der dan toch op gaon lieke. Hoe kan't meugelik ziin? Jonges, Jonges nog toe, gij meint van neei, ik zig ouw van jao, de meister hed zich nog veul | |
[pagina 173]
| |
erreger verabbesierd as 'k docht. Neei, de waereld geet niit veuruut maor achteruut. Durrum, laote ze dat Pallies bij ollie ien de stad, waor ze hier van daon de gekke nao toe stuure, veur mien part gerust honderdmaol grotter maoke as 't is, went as alles toegeet zoo aste mien hed gezeijd, dan meschiert mittertied de heele sjante betiek, zoo hard as en pard drave kan, nao 't dolhuus toe. Daor kunde staot op maoke! Kom Piet, - gieng ie mien toe susse, - makt ouw maor niit so dik aover en dink, dat so veul is as niks. Zoo errig as gij 't ouw ienbeeld zal 't wel niit worre. Neei, maor 't zal wel wir aoverwaeije krek as vrogger mit de kerreliens! Doch um op mien appelepoo te blieve, ge wit er nouw alles van, en al bunde nog zoo sterrik uut 't memeur gerakt, aste veur de waorheid uut kompt, dan zulde motte risseleviere da'k de metworsse eerelik hep verdiend. Toe, laot Jenneke ze maor uut de schorsteen of van den balleker haole, en we kunne, onderwiel se ze kokt, is aover wat anders beginne aste mien nog en hortje te woord wilt blieve staon. Hoe gieng 't hier, um maor is wat te neume, mit de leste verkiezings veur de Kaomers van de Staote generaol? A'k mien niit verabbesier, hadde ok recht um meei te stimme | |
[pagina 174]
| |
net zooveul as ik, en zal de meister, die nao de beschrieving, die de van hum hed gegeve ien den Allemenak, lank gin domkop waeze mot, er ok wel druk meei ien de waer zien gewest. Dat zulde raoije Jaopik, zeij'k, naoda'k mien 't zweit van de kop had gevaegd en onder ziin gepraot wat gekallemierd was geworre, dat kunde dinke. Nog van mien laeve he'k um niit soo deur 't derp zien draeije as toe dat spul aon de geng zouw gaon. Op straot hiel ie ielkeen, die ie tegekwiem, staonde. Ok bij mien stapte ie de winkel is wir ien, kwanshuus mit de bodschap of 'k um 't mes is aon zette wouw, maor ienderdaod um mien uut te heure of 'k mien briefke al klaor had gemakt. Ien 't irst deei 'k net asof 'k um niit verston, en begost 'k zoowat te smiespele van den brief, die 'k nao den Allemenakkenschriever had gestuurd. Toe 'k alaevel zeij, da'k die al en lange tied geleeije op de post had gedaon, maor der nog niks van had geheurd, borst ie tege mien los en dikklemierde ie as of ie met ennen doove had te doen: Maar Botterblom, hoe kunt gij toch zoo onverantwoordelijk onverschillig zijn over eene zaak, waarin gij zoozeer betrokken zijt. Man, het heele land is er vol van op het oogenblik ..... | |
[pagina 175]
| |
Wat zegde meister, van mienen brief? - viel 'k ien. - Neen! - gieng ie vort, - niet van dat vod, maar van het hoogste staatsbelang. Dat toch is eene zaak, die ieder redelijk denkend schepsel raakt, waarvoor het hart van elken vrijheidlievenden Nederlander als in vuur moet staan, doch die u helaas! koud laat als ijs. Zie, het gaat er op of er onder met de machtige elementen, aan welke wij onze eer, onzen roem, onze grootheid hebben te danken, en gij, die mede in het gelid behoort te staan dergenen, die om haar te verdedigen ten strijde worden geroepen, gij gevoelt niets van de zware verantwoording, welke er als kiezer op u rust. Wel meister, - antwordde ik, - nouw begin 'k irst te begriepe wurrum ofte hier gekomme bunt. Onderwiel 'k 't ouw mes deei, woudde gij mien is wat opscherrepe veur de verkiezings. Nouw daor doedde gin kwaod aon, mo'k ouw zegge, went aon die kant bun 'k errig bot. Durrum zulde mien genuege doen aste mien is uut wilt dueije waffere dinge der meei op en ondergaon. Nao mien dom verstand zo'k meine, de zon en de maon zullen 't wel niit ziin, of zittem dat s'maols ok al mit die rooijigheid aan de locht, daor we 't onderlest oaver hadde, ien mekaor? | |
[pagina 176]
| |
In het allerminste niet! - zeij ie toe wir tege mien. - Hoe komt dat onbekookte denkbeeld in uwe dwaze hersenen op? Neen, maar wat er met de hedendaagsche verkiezingen op en ondergaat, dat zijn, zooals ik u duidelijkheidshalve in het Hollandsch wil vertolken, onze beginselen, en daar schuilt niets minder in dan de welvaart, de bloei, de vrijheid, om kort te gaan, de glorie van ons volksbestaan. Dat is iets, waar iedere natie zich voor dood vechten zou, waar de Engelschman lijf en ziel voor over heeft, waar de Pruis, die aan de oevers van den Rijn...... Za'k verzuupe meister, - kost 'k mien niit langer ien houwe, - daor ha'k um ouw de waorheid te zigge, nog niks van geheurd..... Wat ister toch te doen? - riep Jenneke, die op mien geschrauw uut de keuke kwiem schiete, waor hedde gillie zo'n laeve oaver? Daor - vuegde 'k heur ien mien verbouwerasie toe, - vertelt de meister mien, dat de Pruusse al op de grenze bunne, en dat de Ingelsche, die ze keere wille, er alles aon waoge. Gaauw, toe gaauw vrouw, went 't zal der nouw op aon komme, hal daodelik mien gewaer, mien saobel, en mien pestool, dan...... Maar kerel, ben je dol, - hiel toe de meister | |
[pagina 177]
| |
mien wir tege, - en versta je dan van daag in het geheel geen Hollandsch meer? Neen, niet met sabel, pistool en geweer, maar met je stembillet moet je er op los. Met de Pruissen toch hebben wij vooreerst nog niets te maken, en de Engelschen, die de handen vol genoeg hebben in Egypte, zullen hen vooreerst wel laten rusten. Wij moeten echter strijden tegen den vijand in ons eigen land. Kiest gij namelijk den liberaal, dan redt gij de vrijheid. Stemt gij daarentegen voor den Clerikaal, Roomsch of Gereformeerd, dat komt op hetzelfde neêr, dan bevordert gij de slavernij. As 't er op aongekomme was, dan zo'k mien goed gehouwe hebbe, en zouw Jenneke, al was 't mit traone ien de ooge, mien wijers sonder lammentasie naor den oorlog hebben zien trikke, jao, dat zouw ze, daor kunde staot op maoke, Jaopik. Maor toe 't niit hoefde, waore we allebei daonig ien de schik, en viel ons, zoo aste dinke kunt, en zwaor pak van 't hart. Den meister, die niet recht wiest, hoe ie 't mit ons had, beleufde 'k dat 't aon mien niit zouw mekiere; 'k gaf um ziin mes, da'k onder de hand is ferrem aover de riem gehald had, wirrum, en 'k maokte maor gouw, dat ie de deur uutkwiem, went, ge wit wel, ik heb en haekel aon den minsch ziin pirremedantigheid. | |
[pagina 178]
| |
En - vraogde Jaopik, toe 'k hum die dingsigheid had verhald, - wat hedde gedaon? Dat za'k ouw zigge, - gieng 'k weijers, - 's anderen daogs 's merreges, 't viel krek op en merktdag, bun 'k nao de stad gegaon. Wat moste daor uutvuere? Wa'k daor uutvuere most? Dat wi'k ouw wel is uut mekaore zette, - praotte 'k deur. - Veurirst ha'k de bodschappe veur de vrouw, dan ennigte beneujigheeje veur de schaerwinkel, en endelik wouw 'k er is kieke nao den kleerekaol en den lieberschraolGa naar voetnoot1), went ziedde, zeij'k tege Jenneke, kat ien de zak koope doei 'k niit. Daor hadde groot geliek ien, - most Jaopik mien toegeve, en a'k hier gewest was, was 'k mit ouw meei gegaon. Maor wat is ouw beveinding gewest? A'k daorop zwetste, zo'k liege man, - betuugde 'k um mit de hand op mien hart, - de kleerekaol was niks kaol op de kleere, en de lieberschraol, die en buuk had as en burgemeister was zo vet as en sunte mertes gans. 'K vond ze princies lood um oud iezer, went ze loge allebei aeve hard en toe 'k thuus kwiem, niem 'k mien | |
[pagina 179]
| |
briefke en hep er den baord van Hannes, de lapper, die kasjeweel al wel en half uur op mien zat te wachte, um gebarrebierd te worde, op afgevaegd. 'T was docht mien 't beste, da'k er meei doen kost. Um goeije vrinde mit den Snijer te blieve, ha'k dat niit motte zigge, mienheer de Riddikteur, went hij schudde alderiesselikst mit de kop, haolde mien ongeperremtierd deur de nold, en pretendierde, da'k en groote dwarsdriever was, die nievers gin benulligheid van had. Deur die resenaotie, zoo aste dinke kunt, rakte ie mien daonig ien mien ponteneur, maor umda'k gereselevierd was, da'k niit kwaod mir worre zouw, hiel 'k mien kerstand en zeij 'k: Jaopik, zeij 'k, strak makte ik mien vuel op ouw, en nouw maekte gij ouw vuel op mien. Da's lillik van ons allebei. Maor um dat geliek te laote blieve, wi'k 't toch niit apprebiere aste sousteniert, da'k nievers gin benulligheid van hep, went ien mien afficie gaoi 't veur niemes uut de weg, net zoo min as gij 't zult doen ien de ouwe. Ok laot 'k mien niit deur ouw veur de voete smiete, zonder da'k daortege protestier, da'k en dwarsdriever waeze zouw. Ummers gin schepsel he'k nog de verkeerde wig opgedreeve, en ge mot mien niet | |
[pagina 180]
| |
kwellik neme, da'k er eiges niit opgedreeve wil worre. Neei, - begost Jaopik toe wir, - dat neem 'k ouw ok niet kwellik Piet, maor ziedde, en dat he'k ok mar wille zigge, van dat lieberschraole, zooaste zekt, en van dat kleerekaole verstodde niks. Niet? - meinde ik te durreve vraoge. Neei, - gieng Jaopik vort, - went dat zit um niit ien de kaoligheid van de kleere, of ien de schraoligheid van 't lief, maor dat zit um hierien, dat de kleerekaole wille, dat de kirrik, en de liebberaole, die gij de lieberschraole neumt, pretendiere, dat 't vollik regiere mot. Maor Jaopik, - gieng 'k daortegen ien, - as dat waor is, dan bun 'k twimmaol blij, da'k thuus gebleve bun, went toew, ien grotvaoders tied, 't vollik den baos spulde, haolde 't de Fransse ien 't land, die er alles verdistrewierde, en toe lank veur dien tied de kirrik commandierde, maokte se 't hier zoo Spansch, dat gin mins 't uuthouwe kost. Dat kunde allemaol ien 't geschiedbuekske laeze, dawwe op de schol bij meister Kaub hebbe geleerd, en aste dat goed onthouwe hed, hoe kunde er dan aon meei doen, dat een van beije wir ien 't gestuelt wordt gezet! Neei, niit 't vollik en niit de kirrik, maor de keunning mot regiere, en assie | |
[pagina 181]
| |
ongelukkig kumt te sterreve aeve as de leste Prins uut ons Oranjehuus, - waor, 't wil 't ouw wel influustere maor ge meugt 't aon niemes zigge, 'k um gegriend heb as en kiend, - 't jaor gesturreve is; ziedde jong, dan riemt 't toch nog net zoo schon op 't kleine Princeske as 't vrogger op en klein Prinske riemde: ‘Al is ons Princeske nog zoo klein,
Alaevel zal ze Keunninginne zijn.’
Zoowiet waorre we gekomme, toen Jenneke ons riep. Ze had de pot al gaor en de toffel al gedekt. De gelaegenigheid um te reseniere was daormeei veurbij, went as de ketjes gaon muuze, dan maauwwe ze niit. Nouw al zig 'k 't eiges, de vrouw had 't deksels goed gemakt. De metworsse en de snijbonne smieke best, en Jaopik betuugde, dat ie ien gin jaore zoo lekker had gesmuld. Toewwe t' op hadde, most ie toeswiet nao de spoor. 'K zag wel, dat Jenneke der sjenieigheid ien had, en durrum zeij'k, dan zuwwe hum bringe. Dat deeije we dan ok, maor kwellik, waore we mit um op de straot offie begost al wir aover de verkiezings. 'K had er alaevel zat van gelust, en perremittierde mien te zigge: heur is Jaopik, awwe as goeije vrinde zulle scheije, dan motte daor nouw wijers van zwiege, went 't geet mien as ouw en ouw as mien, we | |
[pagina 182]
| |
bunne geen van beije op de hogte, zooasse zekt, van die opsteukerij. De raddraeijers, dat ziin de heere, die op 't kusse wille, of heur suppeliante, hitse de burregers tege mekaor op, laote aover en weer de braofste minse uutschelde veural wat lillik is, bringe stad en derp ien rip en roer, en awwe ze gebrogt hebbe, waor ze waeze wille, dan doen ze krek as de kwaoijonges die meetje overhaole hebbe gespuld, sliepe ze ons uut, lagche ze ien der vuust, en zigge ze tege heur korrenuute: ‘wat is dat vollik toch gek.’ Wilde wel geleuve, dat de hemel zich duks schamt oaver al dat dom gedoei, dat miseraobel gehaspel, en dat duvekaoterse geharrewar op de aerde; en dat - neei prebier 't mar niit, went 'k laot 't mien toch niit mir uut de kop praote, umda'k er nouw achtergekomme bun veur staoi vast, de locht daor veule aovende lank zoo rood van hed gezien! 'T is niit onmeugelik - antwordde de Snijer - dagge bij slot van raekening toch nog geliek hed Piet! Medeen gaf ie mien de hand, kustte ie Jenneke goeijen dag, wipte ie ien en waoge van de driede klas, en vloog ie wig as en piel uut en boog. Toewwe wir nao huus gienge, keek de vrouw wel en bietje zikkeneurig, en kost 'k merreke, dat | |
[pagina 183]
| |
zwaogerman heur hart gestoole had, toew ie aon toffel aover de metworsse en de snijbonne zwetste. Nouw, dat geet zoo mit de vrollie. Ze bunne mekkelik iengepakt. Ok most 'k heur gewonne geve, dat Jaopik mien en boel meei gevalle was en dadde erg goed mit um praote kost. Maor ziedde, mienheer de Riddikteur! mien brief, waorien 'k ouw verhaole wouw, hoe de Snijer aon de vrouw heur metworsse, en ik der achterkwiem, wurrum s' aoves de lochte s'maols zoo rood hebbe gezien, is al veuls te lank geworre. Durrum maok 'k er dan ok maor sebiet en endt aon, en neum 'k mien, met Jennekes groetenisse, aevenas de vurrige keer, altied klaor um ouw buuten mien eige schaoi van hullep te waeze
Ouw onderdaonige dienaor
|
|