Gard Sivik. Jaargang 3

[p. 9]

cornelis bastiaan vaandrager / kou

Plotseling was de kou binnengevallen in de stad. Zo plotseling dat geen enkele inwoner zich er tegen had kunnen wapenen.

Ook Lichaam niet. Deze plotselinge ommekeer was ook voor hem iets onverwachts, een verrassing. En als zelfs de daartoe bestemde instituten voor een groot raadsel zaten, hoe zou Lichaam dan deze weerkundige omwenteling hebben kunnen voorspellen?

Hij bond de strijd moedig aan. Hij knoopte zijn jas om de hals strak dicht. Mouwen en broekspijpen knelde hij vast tegen de ledematen, zodat er geen speling meer was en stapte toen op zijn fiets. Op de eerste hoek werd hij al tegen de grond geblazen. Hij vloekte en stapte rillend weer op. Zijn zadel leek al van ijs. Naarmate hij de tunnel naderde, die de beide stadsdelen met elkaar verbindt, nam de kou in hevigheid toe. Lichaam trapte door, maar het ging steeds moeilijker. Af en toe joeg er een fijne motregen door de straten die als ijs neersloeg. De weinige oliën en vetten in het mechanisme van Lichaams rijwiel werden ontzield door de ijzige aanslag en maakten van Lichaams trappen een sisyphusarbeid.

Als ik de tunnel maar haal, dacht Lichaam, onder water zal de kou wel wat minder zijn.

Maar al spoedig moest hij zijn fiets aan de kant gooien. De trappers bleven in vertikale stand staan, hoe Lichaam ook vloekte en trapte. Hij viel weer op de grond. Hij rinkelde als een brekende ruit, want er hadden zich ijskorsten op zijn jas vastgezet die knapten bij de val.

Moeizaam stond hij op en vervolgde met kleine voorzichtige passen zijn tocht. Van een bovenmenselijke wil bleek hij bezeten. Hij was de enige die nog voortging door de bevroren stad. Overal zag hij standbeelden van bevroren mensen. In de cafetaria's had men zich zo ver mogelijk naar binnen samengeschoold, want ook bij de deuren en voor de ramen was de kou nauwelijks te verdragen.

Soms verbrak Lichaam de ijskorst om zijn hals om links of rechts te kijken. Dan zag hij de mensen met grote schrikogen naar hem staren, naar de vermetele Lichaam die de kou trotseerde. Dat gaf hem dan weer even moed om verder te gaan, maar meer dan honderd meter gaf hij zichzelf niet meer.

Zal mijn leven dan hier, midden in de stad eindigen? dacht hij treurig, ik had het graag anders gewild.

Hij strompelde verder, ijzige automaat. Hij botste tegen een paard op dat versteend leek. Hij sloeg het ijs voor de ogen kapot. Ze rolden

[p. 10]

even verbaasd, maar Lichaam had ze blind geslagen door de ijsscherven die zich naar binnen drongen.

De blinde paardenogen traanden en vroren weer dicht. De bevroren mensen die Lichaam passeerde, liet hij staan of liggen. Daar was geen beginnen aan. Trouwens, ze lieten hem koud.

Maar toen hij daarentegen twee honden zag staan, die al parend vastgevroren waren, kwamen hem de tranen in de ogen. Nauwelijks waren ze in zijn ogen, of ze bevroren al. Door zijn ogen dicht te knijpen, kon hij de tranen als glanzende knikkers op de stenen laten stuiten. Het waren edelstenen, maar niemand kon ze bemachtigen en Lichaam zag er niet naar om. Hij trok de ceintuur uit zijn jas en bevestigde die aan de halsband van de onderste hond. Hij tikte de poten los van de straat en trok de parende honden met zich mee. Hij was de honderd meter die hij zichzelf gegeven had, al voorbij. De daad van warmte had de kou even verdrongen en stelde hem in staat verder te leven en te lopen.

Ik moet wat doen. Ik moet denken aan warme dingen, hete dingen, want zodra de kou mijn binnenste aantast, is alles voorbij.

Hij pijnigde zijn hersenen onder zijn vizier van ijs en dacht aan liefde, toen aan hartstocht, bepaalde vrouwen, aan een recente coïtus. Zijn lid reageerde niet, bevangen door de koude, maar de schamele hartstocht hield hem staande, hield hem in leven.

Zo, eenzijdig gericht in zijn denken, bereikte hij de tunnel. Hij had niet kunnen voorkomen dat zijn pinken afgeknapt waren. Hij had ze wel bewaard en voorzichtig in zijn zak gedaan. Zijn gelaat kon hij niet bewegen. Zijn mond was een spleet waaruit af en toe sissend stoom ontsnapte. De honden hobbelden als obscene speelgoeddieren achter hem aan. Een wonder behoedde hen voor afbrokkeling. Hoe het hem ook aan het hart ging, meer dieren kon Lichaam niet meenemen. De tocht viel hem zó al te zwaar.

Zo sleepte hij zich uren voort. De avond werd door de stad ongebruikt gelaten. Slechts in enkele huizen, de grootste, en dan nog in het inwendige van die huizen, waar men de kachels roodgloeiend had gestookt, ging het leven verder. Men maakte testamenten. Mannen en vrouwen vergrepen zich wanhopig aan elkaar. Misschien zou het de laatste maal zijn. Laten we dit aardse nog genieten, dachten ze, maar hun harten waren al kil.

Twee uur 's nachts bereikte Lichaam de tunnel. De wachters zaten verstard in hun glazen uitkijkposten. Een van hen was gegrepen midden in een telefoongesprek. Zijn mond lag halfgeopend aan de spreekholte. De roltrappen funktioneerden niet meer.

Het was de drukte van zes uur 's middags die de nachtelijke tunnel vulde. Lichaam stootte de verstarde mensen opzij. De een stootte de ander weg en zo verder. Als kegels vielen zij tegen de grond.

[p. 11]

Soms brak er een arm of been af, zonder te bloeden. Toen hij met enkele schoppen de roltrap van mensen gezuiverd had, kon Lichaam eindelijk afdalen.

Hij nam de hondentweeling onder zijn arm, bang dat ze zouden breken, als ze de trap zouden afhobbelen.

In de rijwieltunnel waren de mensen tegen de grond geslagen. Ze leken zich te dekken voor een onzichtbare vijand. Lichaam ging moedeloos de eindeloze buis in.

Aanvankelijk liep hij om de mensen en de rijwielen heen. Maar dat vermoeide hem tenslotte zo dat hij in een rechte baan bleef lopen, over fietsen, buiken, ruggen, hoofden, die knapten als hij er op trapte. Uit verveling schopte hij soms een hoofd van een romp en gebruikte het een eind als voetbal, zoals men het wel met een steentje doet, achteloos in het voorbijgaan.

Als een hoofd hem verveelde of uit elkaar getrapt was, nam hij een ander, bijna nooit een kinderhoofdje en verstrooide zich even met de langzame destruktie.

Naarmate hij het midden van de tunnel naderde, werden de mensen minder talrijk.

Het laagste punt van de tunnelbuis kon hij niet met zekerheid vaststellen. Anders bepaalde hij het aan het water, dat pas rust heeft als het het laagste punt bereikt heeft. Nu was het al halverwege bevroren.

(Zo ook de liefde, dacht Lichaam, nog voor zij tot het diepste punt is doorgedrongen, bevriest zij. Rust wordt nimmer gevonden). Een kleine verademing voor Lichaam was de kom van de tunnel en dat gedeelte waar de tunnel begon te hellen. Ook van de andere kant was er water binnengelopen. Maar de kou had het de pas afgesneden zodat ook hier een vrij begaanbaar stuk was overgebleven.

Lichaam keek al niet meer. Het schoppen verveelde hem. Het langzaam dunnende slagveld van mensen was niet meer interessant.

Hij liep verblind door, recht toe, recht aan. Kadavers kraakten onder hem als wafels.

Toen hij bemerkte dat zijn tocht lichter werd, opende hij de ogen. Hij vond zichzelf terug op een met ijs bedekt stuk beton. Hij leunde tegen de zijwand en zette het hondenpaar voorzichtig neer. Hij trachtte wat lagen ijs van zijn gezicht te breken, maar hij trok vlees en vel mee, zodat hij er maar mee ophield, bevreesd voor een algehele, weliswaar voor dat ogenblik pijnloze verminking.

Lichaam maakte enkele akrobatische bewegingen voor zover de ijskorsten dat toelieten, en wist zich op deze wijze inderdaad enigszins vrijer in zijn bewegingen te maken. Nu pas voelde hij goed hoezeer de tocht hem vermoeid had. De koude had hem tot dusver zijn

[p. 12]

moeheid doen vergeten, maar nu deden beide zich met onverminderde kracht gelden. Toch zette hij door.

Ik moet tenminste de honden redden, dacht hij, zij zijn bezig nieuw leven te maken. Niemand, niets mag ingrijpen in dit proces. Hij nam de honden weer onder zijn arm en ging verder. Zijn schoenen had hij uitgedaan, met de veters aan elkaar gebonden en om zijn nek gehangen. Op kousenvoeten begon hij te klimmen. Onder zijn arm hoorde hij een dubbele hartslag. De honden leefden nog.

Lichaam huilde van blijdschap. Het gaf hem nieuwe kracht. Hij had nog slechts een uur nodig om uit de tunnel te komen.

Ook in het zuidelijk stadsdeel was de chaos volkomen. Als Noach na de zondvloed zette Lichaam de tocht naar huis voort.

De snijdende wind was enigszins afgenomen. Ook de elementen raken vermoeid en leggen het eens af. Lichaam vatte weer moed. Hij wilde en durfde weer leven.

Maar niemand van de op straat overvallenen keerde nog tot het leven terug. Lichaam hoopte op de dood van velen. Voor de dieren zond hij slechts een smeekbede uit. Voor de vogels in de bomen, voor enkele paarden.

Tegen zonsopgang bereikte Lichaam volkomen uitgeput zijn huis. De wind was geheel gaan liggen. Hier en daar hoorde hij al het lekken van water dat de gevaarlijke dooi aankondigde. Enkele malen kreeg hij een ijspegel op zijn hoofd die zich losgemaakt had van een boom of lantarenpaal. Maar hij was gevoelloos geworden.

Toen hij de deur achter zich sloot, stroomde er al met oorverdovend lawaai water van de muren. Het zocht zich een weg naar de riolen. Hij zag niet meer hoe sommige mensen toch tot leven kwamen, hoe vele anderen, kadavers, meegesleept werden door de wassende stroom en de riolen verstopten.

Lichaam verbaasde zich nergens meer over, dacht er nog slechts aan hoe de honden te redden, die langzaam nat werden onder zijn arm. Hij liep druipend naar het hoogste gedeelte van het huis.

Boven aangekomen zette hij de honden heel behoedzaam overeind. Het paar wankelde enigzins want hij had niet kunnen beletten dat een deel van de linkerachterpoot van de onderste hond was afgebroken. Hij wreef de dieren droog. Ze gingen terstond door met datgene waar ze voor de kou mee begonnen waren. Toen viel hij bewusteloos neer. Niemand had hij nodig gehad. Hij had twee dieren gered. Hij had de tocht volbracht. Hij hoorde prachtige muziek en verlangde harp te kunnen spelen. Want harpisten komen altijd in de hemel. De honden kwamen al spoedig klaar en likten hem dankbaar.