Forum der Letteren. Jaargang 1986

[p. 295]

Rectificatie

In het artikel van Aaldrik Koops over ‘Gebruiksgevallen van de “onvoltooid” tegenwoordig tijd’ (FdL 27 (1986) 2 (juni), 122-128) staat een storende zetfout. In paragraaf 3 (p. 128) is een gedeelte van de tekst weggevallen. De volledige tekst van deze paragraaf moet zijn:

3.

Het is de gewone praktijk om de betekenis van de o.t.t.-vorm in termen van de tijdstrap heden te stellen. Dit blijkt een minder gelukkige strategie: er zijn nogal wat gebruiksgevallen van de o.t.t. die maar moeilijk of zelfs helemaal niet te begrijpen zijn in termen van de tijdstrap heden. Het gebruik van de o.t.t. in ‘Een willekeurig Koersweekeinde’ vormt hiervan een voorbeeld. Zo ontstond twijfel aan de bruikbaarheid van de traditionele karakterisering van de categorie onvoltooid tegenwoordige tijd (en de tijdlogische representaties daarvan).

Tegenover deze minder bruikbare betekenis in termen van de tijdstrap heden is hier, uitgaande van een pragmatische visie op taal, een betekenis gesteld, die het gebruik van de o.t.t. adequater karakteriseert. Het is in dit stuk op basis van die betekenis duidelijk geworden wat er opmerkelijk is aan het gebruik van de o.t.t. in het verhaal ‘Een willekeurig Koersweekeinde’. Het bleek dat de manier waarop de o.t.t. in dit verhaal gebruikt werd impliciet het thema van het verhaal aandraagt.

Terloops is duidelijk geworden dat in de pragmatische visie een welbepaalde verhouding tussen taal en werkelijkheid bestaat. De taalvormen, bijvoorbeeld de o.t.t., structureren en de werkelijkheid krijgt een vorm doordat een bepaalde taalvorm gebruikt wordt. Het ligt dan niet voor de hand dat de werkelijkheid bepaalde onafhankelijke eigenschappen bezit waar de taalvormen naar verwijzen. Het is dan ook niet goed meer mogelijk om bijvoorbeeld te stellen dat de o.t.t. verwijst naar de tijdstrap heden. De tijdstrappen zijn verschijnselen die met de taal op verschillende manieren kunnen worden neergezet, onder andere met de o.t.t.