in de Nederlandse boekkunst: op de Nederlandse romantieke titelpagina.
Ziet men, hoe verbazend nuchter en liefdeloos de meest bekoorlijke werken b.v. der Duitse romantiek aan het lezerspubliek werden aangeboden en hoe sober Byron's eerste drukken er uitzien, dan is het des te verwonderlijker, dat tegelijkertijd in Nederland aan veel minder belangrijke boeken zoveel smaak, stijlgevoel en toewijding werd besteed. Mogelijk is aan deze bijzondere bibliophiele zorg het feit niet vreemd, dat de dichters zelf wel eens belangstelling voor boekverzorging hadden (ook in deze eeuw kan men dit vaststellen: de ‘Zilverdistel’ werd door de drie dichters Greshoff, Bloem en Van Eyck opgericht). Bilderdijk en Staring namen zelf actief deel aan de versiering van hun werken. Bilderdijk was een niet onverdienstelijk etser, die vignetten voor verschillende van zijn werken maakte, en Staring ontwierp meerdere titelbladen voor zijn boeken. Daarnaast zal de invloed der Franse 18de eeuw ertoe geleid hebben, dat men niet graag met een zuiver typographische titel volstond, maar er een min of meer illustratief vignet aan toevoegde. Hieruit ontwikkelde zich - vermoedelijk meer om practisch druktechnische dan om aesthetische redenen - de geheel gegraveerde titelpagina.
In het begin overheerst nog de graveertechniek der 18de eeuw: de kopergravure. Na 1830 maakt zich echter meer en meer de ‘moderne’ techniek, de lithographie, van de titelpagina meester. De kunstenaars, die zich hier te lande op het ontwerpen en het uitvoeren van titelpagina's toelegden, zijn talrijk. Het is niet de bedoeling hier ook slechts een begin te maken met een bibliographie. Het is de vraag, of een dergelijke onderneming de moeite zou lonen. Wij vermelden alleen, dat er zich onder de namen, die men telkens weer ontmoet, enige bevinden, die niet tot de onbelangrijkste kunstenaars van deze periode behoren, b.v. Johannes Christiaan Bendorp (1766-1849), Jacob Ernst Marcus (1774-1826), Noach van der Meer Jr. (1741-1822), Elisabeth Barbara Schmetterling (1804-1882).
Het doel van deze regels is alleen, de aandacht der Nederlandse verzamelaars op een zeer specifiek Nederlands stuk boekkunst te vestigen. Of het deze aandacht verdient, mag de lezer naar de bijgevoegde willekeurig gekozen afbeeldingen beoordelen.
G.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
