Filter. Tijdschrift over Vertalen. Jaargang 15

[p. 62]

[Recensie]

Iris Schrijver
Eindelijk

Stella Linn & Miel Slager, Vertalen uit het Spaans. Tekst en uitleg. Bussum: Coutinho, 256 p. isbn 978 90 469 0050 5

In augustus 2007 verscheen bij uitgeverij Coutinho het boek Vertalen uit het Spaans. Tekst en uitleg van de hand van Stella Linn en Miel Slager. Eindelijk, is misschien wel een passende reactie. In tegenstelling tot andere talencombinaties bestond er voor de vertaling Spaans-Nederlands namelijk nog geen oefenboek waarin aan de hand van authentieke teksten concrete vertaalproblemen worden behandeld. Toegegeven, een uitzondering hierop is het degelijke handboek Valkuilen en valse vrienden, leidraad voor het vertalen Spaans-Nederlands van eerdergenoemde Miel Slager, maar hierin werd de oplossing van de meest voorkomende vertaalproblemen aan de hand van afzonderlijke zinnen uitgelegd en geoefend. Nu wordt de beginnende vertaler in een realistischer vertaalomgeving (tekstverband én vertaalopdracht) met de problematische aspecten van het vertalen uit het Spaans in het Nederlands geconfronteerd. Ook de doelstelling van het boek van Linn en Slager getuigt van realiteitszin: het is geen handleiding om vertaler te worden, maar er wordt geprobeerd om aan de hand van authentieke teksten de algemene taalvaardigheid in het Nederlands van enigszins gevorderde studenten Spaans te verbeteren.

Vertalen uit het Spaans. Tekst en uitleg combineert theorie en praktijk. In het eerste deel krijgt de vertaler 43 teksten voorgeschoteld die tot verschillende teksttypen behoren en opgebouwd zijn rond acht thema's (cultuur, toerisme, jeugd, milieu, literatuur, gezondheidszorg, economie, recht & politiek). Zo is er onder meer een krantenartikel over Spaanse cantautores, een advertentie voor een geneesmiddel, een interview met een expert in watermanagement over het waterbeleid in Spanje en een stappenplan voor het afsluiten van een hypotheek in Chili. Deze voorbeelden geven al aan dat het boek naast algemene teksten ook teksten bevat waarin het taalgebruik iets gespecialiseerder is, waardoor de vertaler toch al een kijkje in de keuken van gespecialiseerd vertalen krijgt. Alle teksten zijn bovendien voorzien van een realistische vertaalopdracht, waarin de vertaler duidelijk op de functie en het doelpubliek van de vertaling wordt gewezen. In de uitwerkingen worden verschillende vertaaloplossingen aangereikt en wordt er, indien nodig, ook verwezen naar de vertaalgrammatica, die in het tweede deel van het boek is opgenomen. Deze vertaalgrammatica behandelt concrete vertaalproblemen (waaronder lexicale kwesties, voornaamwoorden, terugwijzen & vooruitwijzen, verbindingselementen) en is qua structuur en inhoud geïnspireerd op het klassieke handboek van Miel Slager. Het boek bevat daarnaast nog een korte uitleg over de kenmerken van de verscheidene teksttypen en een stappenplan voor het vertaalproces, zodat de gebruiker in principe alle theoretische basiselementen krijgt aangereikt om de oefenteksten te kunnen vertalen.

Een ‘gat in de markt’ adequaat opvullen is niet gemakkelijk, maar Linn en Slager zijn goed in hun opdracht geslaagd. Het boek is niet alleen overzichtelijk en doordacht opgezet, maar is ook prettig in gebruik. De diversiteit aan thema's en de variatie in functie en doelpubliek van de vertalingen stimuleren de vertaler om aan de volgende tekst te beginnen. De mix van oefenteksten,

[p. 63]

vertaalgrammatica én uitwerkingen met daarin meerdere vertaalvarianten en vertaalcommentaar zou kunnen leiden tot een onoverzichtelijk geheel waar de vertaler door de bomen het bos niet meer ziet. Dat is hier niet het geval. In de uitwerkingen wordt met behulp van verschillend kleurgebruik duidelijk onderscheid gemaakt tussen vertaalvarianten (zwart) en vertaalcommentaar (blauw). In dit vertaalcommentaar wordt specifiek verwezen naar de vertaalgrammatica en vice versa, waardoor een helder verband ontstaat tussen de twee delen van het boek, en dat komt de gebruiksvriendelijkheid zeker ten goede. Er is daarnaast in elk hoofdstuk een duidelijke opbouw in complexiteit van de teksten en de bijbehorende vertaalproblemen. De beginnende vertaler wordt zodoende niet meteen overdonderd door enorm ingewikkelde zinnen en krijgt stukje bij beetje inzicht in de oplossing van een brede waaier van vertaalmoeilijkheden. De oefenteksten zijn authentieke (soms ingekorte) teksten, waarbij een goede balans is gevonden tussen bronnen uit Spanje en Latijns-Amerika. De auteurs vermelden in de inleiding dat in deze bronteksten aperte fouten zijn gecorrigeerd voor zover ze vertaalkundig irrelevant waren. Na enig speurwerk komen we helaas maar weinig voorbeelden van gebrekkige brontekstredactie tegen die voor de vertaler interessant zijn. Als we dan toch een punt van kritiek moeten geven, dan is het dit: het was wellicht interessant geweest om meer teksten op te nemen waaraan iets ‘mankeert’. Kwalitatief slechte bronteksten vormen immers een realiteit waarmee professionele vertalers steeds meer geconfronteerd worden en bij beginnende vertalers ontbreekt vaak juist de instelling om de redactie van de brontekst kritisch te bekijken. Het is belangrijk dat vertalers al in de beginfase van hun training bewust worden gemaakt van de noodzaak hiervan.

Vertalen uit het Spaans. Tekst en uitleg kan zowel in lesverband als voor zelfstudie gebruikt worden. Het boek is dan ook een aanrader voor vertaaldocenten: in plaats van tijd te ‘verliezen’ aan de volledige bespreking van een vertaling kunnen ze op basis van de uitwerkingen in hun les vooral focussen op concrete aspecten van de brontekst en de bijbehorende vertaalproblemen. Linn en Slager geven ter ondersteuning van de docent hier en daar ideeën om de vertaalopdracht meer uit te diepen, zoals het veranderen van doelgroep, napluizen van interculturele verschillen, opstellen van terminologielijsten. Ook voor studenten is de aanschaf van dit boek zeker een goede investering: voor een schappelijke prijs (€ 27) krijgen ze goed onderbouwd oefenmateriaal waarmee ze (eventueel naast hun reguliere studie) stapsgewijs hun vertaalvaardigheid kunnen uitbreiden. Eindelijk.