Filmliga

Ir A. Boeken:
Beeldenreeksen uit de film ‘Moskou’ en ‘l'Invitation au voyage’

In het algemeen worden publicaties over films - ook dit tijdschrift - geïllustreerd 't zij door losse foto's van de hoofdpersonen of hoofdmomenten, 't zij door afdrukjes van een deel van de film - zes of acht opvolgende filmbeeldjes onder elkaar.

Beide manieren zijn zeer gebrekkig. De eerste manier is de feitelijke ontkenning van het wezen van de film en geeft nooit meer dan het fotografische element. De andere wijze is niet anders dan een gemakkelijk maniertje om op den onnoozele een gewichtigen indruk te maken. Meestal is op de verschillende beeldjes van zoo'n filmstukje van een beweging of opgang nauwelijks

germaine dulac INVITATION

iets te zien; in ieder geval geeft het zulk een klein détail, dat het niet meer waarde heeft dan een enkele foto. Evenwel zoo'n stukje afgedrukte film, vooral met de decoratieve perforatie ter weerszijden, 't staat echt filmtechnisch.

Om de proef iets meer te geven dan de foto of het willekeurige filmknipsel hebben wij hierbij twee korte reeksen beelden uit de film ‘Moskou’, die thans voor de Nederlandsche Liga draait en uit ‘L'Invitation an Voyage’ van Germaine Dulac gereproduceerd. De beelden zijn met opéénvolgende opnamen, maar geven elk een moment weer uit de beeldenreeksen, die te samen een min of meer afgeronde scène uit de film geven. Uit den aard der zaak ontbreekt in deze wijze van vastlegging zoowel het element beweging als dat der overgangen, maar het komt ons voor dat het aan de hand van zulk een serie momenten uit een scène gemakkelijk is het verloop van de film, zij het dan ook slechts van een enkel gedeelte, dat in weinige minuten is afgedraaid, in herinnering te brengen en voor te stellen. Met dit verloop van de film, bedoelen wij nu niet de geschiedenis, maar juist het specifiek ‘filmische’, die wonderlijke synthese van beweging en rust, zoowel in het louter visueele als in het psychologisch-mimische.

Het is gevaarlijk bij deze beeldenreeksen te gaan theoretiseeren, maar zonder veel zwaarwichtigheid lijkt het ons mogelijk op deze wijze iets vast te leggen van de groei en wisseling der beelden, van de overgangen der opeenvolgende

[p. 207]

[5]

UIT: MOSKOU

momenten, 't zij dat deze een vloeiende is, waarin de beweging van het voorgaande als het ware wordt opgevangen en voortgezet door die van het volgende, 't zij dat deze een bruuske is waarbij een felle tegenstelling optreedt, 't zij dat een felle visueele beweging ineens tot rust komt en omgeslagen in het atmosferische of psychologische, nauw zichtbaar voortgaat - kortom iets vast te leggen, waarmee men zich het rythme van de film weer voor den geest kan halen. De beide series beeldjes, die op goed geluk gekozen zijn uit de films van deze en van de vorige matinee behoeven niet veel toelichtingen.

De scene uit de film ‘Moskou’ geeft een beeld uit een kinderinrichting. Wij hebben deze reeks gekozen als voorbeeld van een fragment, - van een milieu-beschrijving - zonder doorgaande beweging, dat toch juist door de tegenstellingen één geheel is. De enkelvoudige draaiende beweging van de beide etende kinderen wordt afgewisseld door de rust van de baby in het ledikant, waarvan de houten stijltjes de rust nog versterken. Daarna plotseling 't beeld op kleine schaal van de kinderen ordelijk rondom de tafel, waarna weer het speelsche gerij over den grond van de kinderen op de potjes in drie afwisselende groepeeringen, welk door elkaar geschuifel wordt afgesloten door den elementaire buisvorm van de kranen, die weer het begin vormt van de volgende scene, de scene van het gespartel onder de douches. Het gedeelte uit de ‘Invitation’ is de dansscène, waarbij het voor de hand gelegen heeft het bewegingselement tot zijn recht te doen komen. De eerste dier beelaen, onderling zoowel wat vorm als beweging betreft verschillend, maakt de stemming, dan volgt een stuk dans, waartusschen de viool weer optreedt, niet alleen om de stemming te handhaven, maar ook om door de elementaire horizontale en verticale stand en beweging de indruk van de dansbeweging nog sterker te doen uitkomen, iets wat nog duidelijker wordt als even later de strijkstok en snaren door het dansende paar wordt afgedrukt. Het concrete beeld der dansers gaat over in een wilde warreling van kleeren en beenen voortdurend naar rechts, welke meer en meer vervaagt, tot de beweging stopt en het paar, dat de dans heeft beëindigt weer zichtbaar wordt.

Deze fragmenten mogen achteraf zeer eenvoudig van opzet lijken. Toch is het goed zich den bouw van zulk een scène te realiseeren. Wij hebben in het algemeen heel weinig filmgeheugen. Elk volgende beeld slaat het voorgaande uit onze voorstelling. Het is juist de opeenvolging van beelden, de gang van het film ‘proza’ - proza in den besten zin van het woord, die de filmkunst als zelfstandige kunstvorm haar grootste beteekenis geeft.