Faro. Tijdschrift over Cultureel Erfgoed. Jaargang 2

[p. 86]

web.recensie

Persée: Portail de revues en sciences humaines et sociales
www.persee.fr

Als u per se niet wil negeren welke interessante wetenschappelijke artikelen er in het Frans verschijnen of de voorbije eeuw verschenen zijn...

Persée is een belangrijke portaalsite om artikelen niet alleen te zoeken, maar ook direct gratis als pdf af te drukken of af te halen (download). Het wordt u zo gemakkelijk gemaakt dat u eigenlijk geen legitieme reden meer hebt om die schatkamer of stroom van wetenschappelijke productie links te laten liggen. Het gaat hier om tijdschriften in de mens- en de sociale wetenschappen in Frankrijk en bij uitbreiding de francofonie (Québec, Franssprekend België, Zwitserland,...). Naast het, vaak met een decalage van twee jaar (om de tijdschriften een commerciële kans te laten), aanbieden van recente productie, worden de oudere jaargangen ook systematisch gedigitaliseerd en aangeboden. Een tot de verbeelding sprekend voorbeeld dat in de geschiedschrijving in België decennialang een significante invloed heeft gehad, is hier te vinden, meerbepaald Annales. Histoire, Sciences sociales. Het tijdschrift werd door Marc Bloch en Lucien Febvre gesticht in 1929 onder de naam Annales. Economies, Sociétés, Civilisations en gaf aanleiding tot het spreken in termen van ‘de Annales’-school (‘-scholen’ eigenlijk). Zowel op theoretisch, methodologisch als thematisch vlak, maar ook omdat er diverse baanbrekende artikelen over de Lage Landen in verschenen zijn, is het onmisbaar. Vanaf 1929 vindt u momenteel alle artikelen in alle jaargangen tot en met 2002; alleen de meest recente jaargangen worden aangeboden via www.cairn.info (daarom raad ik hier aan drie à vier sites te combineren) en via de uitgeverssite www.editions.ehess.fr/revues/annales-histoire-sciences-sociales. Ook een heemkundige of een niet aan een universiteit florerende onderzoeker of erfgoedwerker heeft voortaan geen excuus meer om er de sleutelwoorden van het eigen onderzoek niet als jachthonden door te drijven. Universitair ingebedde academici a fortiori.

De dragers van het, door de Franse overheid ondersteunde, project zijn een interuniversitair samenwerkingsverband rond Université Lumière Lyon 2. Zoals het tegenwoordig hoort, is heel het platform gebouwd volgens Open Source. Het is niet alleen een waardevol bibliografisch instrument dat toelaat op titels te zoeken en bibliografieën te genereren. U kan ook zoeken op trefwoorden in de gescande teksten zelf. Door de intern gerichte dynamiek van de Franse citeer- en onderzoeksgemeenschappen kan u de debatten vrij vlot volgen. Het is een heel krachtige stimulans om enig weerwerk te bieden tegen de oprukkende monsterspin van de Web of Science, waaraan de academische wereld (in de Lage en hogere landen) als een Faust zijn polyglotte ziel lijkt te verkopen (zie ook de inleiding op deze tekst hiervoor).

[p. 87]

Raadpleeg dan ook
Cairn.info | chercher, repérer, avancer
www.cairn.info

Een aanverwante en in combinatie te gebruiken website is opgestart door vier uitgeverijen in België en Frankrijk: Belin, De Boeck, La Découverte en Erès. Verder zijn er in het kader van publiek-private samenwerking diverse partners betrokken, waarbij vooral een spin-off van de universiteit van Luik, Gesval, opvalt. Oudere of in persée.fr nog ontbrekende jaargangen kunnen worden doorzocht en geconsulteerd; nieuwe bijdragen uit de voorbije twee jaren worden gesignaleerd. Handig is de mogelijkheid om al surfend een bibliografie aan te maken, die kan worden geprint, bewaard of verzonden. Verder zijn ook talloze artikelen gewoon te bewaren: de Annales met een decalage van vier jaar bijvoorbeeld, net als bijvoorbeeld Ethnologie française of Génèses (met drie jaar vertraging: u kan de lopende jaargangen van deze tijdschriften overigens ook in de FARO-bibliotheek raadplegen). Het is, als we even de Fanse focus verbreden, steeds nuttig om bij websites van academische en andere uitgeverijen de favoriete tijdschriften te identificeren en die te volgen. Een goede ingang bij de zoektocht naar artikelen (tenzij u Web of Science of andere Sesam-open-u-toegangen heeft) op de grootste sites van uitgeverijen - vooral voor Engelstalige tijdschriften - is momenteel, anno 2009, www.ojose.com. En uiteraard www.books.google.com en scholar.google.be.

Érudit | promouvoir et diffuser la recherche
www.erudit.org

Bijzonder interessant in een aanverwante site is de ontsluiting van de bloeiende productie in Québec, die ook om taalpolitieke redenen, en met de Amerikaanse academische en Engelstalige netwerken nog meer in hun nek, bijzondere inspanningen leveren. Gelukkig opteert men ook daar voor het zoveel mogelijk delen van kennis en niet voor het tot koopwaar maken of tot universitair uitsluitingssysteem maken van deze kennisinstrumenten. Érudit is een interuniversitair samenwerkingsverband tussen de Université de Montréal, de Universiteit Laval (in de stad Québec) en de Université du Québec te... Montréal. Al meer dan zestig tijdschriften worden in 2009 online aangeboden. Helemaal mooi is dat er tegenwoordig een brug is gemaakt met Persée, zodanig dat u in uw zoektochten in beide databanken tegelijkertijd aan het zoeken bent. Verder lijkt dit platform in Canada ook te kunnen worden uitgebouwd tot een soort repository of e-depot, een plek om verhandelingen aan te bieden en ook enkele recente wetenschappelijke bundels online te brengen.

Gallica
http://gallica.bnf.fr

En neem uiteraard altijd het huis van vertrouwen mee in uw heuristische demarches, voor oudere (vooral 19^e-eeuwse en oudere) periodieke publicaties en andere Franse literatuur, het onvolprezen http://gallica.bnf.fr. De website is een poging om de oude fondsen uit het Ancien Régime, de 19^e (en steeds meer ook de 20^e en zelfs 21^e) eeuw van de Bibliothèque nationale digitaal beschikbaar te stellen voor iedereen. Wierook, bravosalvo's en loftrompretten zijn hier van toepassing. Deze website gaat natuurlijk véél, véél ruimer dan alleen maar tijdschriften, maar als aanvulling op de hierboven aangehaalde werkinstrumenten is het voor elke onderzoeker of erfgoedwerker die de erudiete deugden ook in het Frans wil cultiveren, een absolute aanrader. Ook hier kan men zoeken per trefwoord in de pdfs en kan men hele boeken, reeksen jaargangen van oude kranten of tijdschriften afhalen, afdrukken of consulteren. Ook deze site is een must voor wie in Vlaanderen, België en elders met (kunst-)historisch, volkskundig en ander onderzoek bezig is. Ik kan alleen maar aanraden om er uw zoektermen op los te laten: u zal (hopelijk) verbaasd zijn van wat er ondertussen al online beschikbaar is: meer dan 850.000 boeken en tijdschriften als pdf, waarvan bijna 250.000 ook in tekstvorm. Ook al allemaal gratis. Probeer ook eens het woord ‘patrimoine culturel’ uit: dan komt u zowel uit op tientallen volumes van het 17^e-eeuwse Le journal des sçavans waar het woord patrimoine in voorkomt als op een prachtige reeks recente publicaties over cultureel-erfgoedbeleid in Frankrijk via La documentation française.

L'empire ‘strikes back’ en wij kunnen er, als u de binnenwegen leert kennen, van profiteren. Doen! Bonne chance!

RECENSIES: MARC JACOBS