Evangelien vanden spinrocke

¶ Dit euangelium ghelesen bi vrouwe Transselyne der croeck opten disendach

¶ Hier volget tveruolch vanden euangelien ghelesen bi vrou Transselinen de croec disendaechs

DEs dysendaechs tsauents omtrent vijf vren

[p. 16]

begonsten hem daer te vergaderen dye vrouwen out ende ionc van allen canten. want sy haddent alreede bereyt tghene dat des maenendaghes gedaen was ende datmen des dizendaechs wedere doen soude by vrou transeline dye wel vernaemt was want si was edelachtich out lx. iaeren lanc ende mager Si hadde in haer ioncheyt gewoent met eender edelder vrouwen dye eens deels nigromancie wiste ende waer seggen daer bi si veel wijchlingen leerde daer si nader hant bi verheuen was. Maer om deswil datsi eens mit venus gespot had opten ketel van der minnen so en hielt si nie sinderdt op venus te dienen met haren ondersaten Ende in haer oude dagen had si haer geslagen aen den prochiaen vanden dorpe die nacht ende dach haer biechte hoorde. ende daer om hadden die gebueren haer in groter waerden

Vrou Transselijn gecomen sijnde vraechde si mij oft ic bereet was om te scriuen ende begonst aldus

¶ Het eerste capittele

Hoort mijn goede gebueren ende gesellen Ic bid v dat ghi swigen wilt also waer als deuangeli segic v als een vrou wil wesen wel gemint van haren man oft lieue datsi hem teten geue catten cruyt. Glose. Dat is waer seide berthe de brune want dat dedic minen man ende ick maecter hem een salaet af maer die liefde en duerde mer vi. weken ende also meyn ic dattet dicwil vernieut moet sijn

¶ Het ij. capittel

Ic seg v die gecrighen konde warachtich mandragora ende leyt in een wit cleet ende boet hem seluen twe weruen daechs teten ende te drincken al ist dat hijs niet

[p. 17]

[fol. Biiij]

en etet noch en drinct die soude in corten tiden rijck worden (Glose) Voerwaer seide ianne wasteluere men seit dat alexius vanden houe also rijc werden is Ic seg v voerwaer als dewangelie als een op sinen wech gemoet eenen hase dat is een quaet teiken ende om dat perikel te scuwen so sal hem een driewerf om keren van daer hi comt ende dan is hi vten perikel (Glose. Mits dien so hief haer op maroie brante ende seide dattet waer was want hair stiefvader brac zijn been van eenen paerde na dat hi eenen hase gemoete Mer die een wolf of een hert oft beer gemoet dat is een goet teiken

¶ Het vierde capittel

Noyt wijs man en sat op eenen esel ter eeren van onsen heere dier op sadt want alsmen vanden esel valt soe seit hi berst mer die vanden paerde valt so seitet stant op (Glose) Op dat artikel arguerden si want ons vrouwe op eenen esel sadt. doen si in egipten vloet nochtan so en ghebuerde haer gheen quaet. Daer op antwoerde vrou sibille vander graft. datter ons lieue here noch niet op geseten en hadde. Daer op so repliceerde een oude quene geheeten perette dontrou datse onsen here hadde op haren scoot Hierom gherees groot gescille onder die ghene die daer saten also dat deene haer hielt aenden text vander euangelien ende dander aen die glose. Ende so lude riepen si datmen en hoerde noch en sach noch en verstont So stont op vrou ysegrine ende dede so vele dat sise stilde

¶ Het v. capittel

Maer om alle twist te vellen so seg ick v die synen roester opt vier set sonder yet daer op te leggen dat die out wert ende verrompen (Glose) Seyde een vander

[p. 18]

spinnersen gheheeten piate metten langen noese die gaet slapen. ende sinen stoel niet en versedt. daer hi hem op ontcoust heeft. die is in sorgen datten dien nacht die mare riden sal

¶ Het vi. capittel.

Die tsauons sinen stoel oft treeft metten voeten laet opwaert staen also langhe sidt die duuel scardelinghe opt huys (Glose) Ysoree temperine seyde dat haer grote moeder seyde datter soe veel gheelder duuelen op elcken voet sitten als daer voeten sijn

¶ Het seuenste capittel.

Ic verseker v wanneer die extren scateren op huys voer die noen ende mense van voer siet dat is een teiken van goeder niemaren toecomende mer alst nader noen ghebuert ende mense van achter siet daer volcht altijt quaet na mer ist datter die musscen op garren oft haer nesten maken dats een teiken van goeden weder (Glose) Geertrut dobbel seide als een oyuaer sine nest maect op yemans schorsteen dat is een teiken dat die meester vanden huse lange leuen sal ende rijc worden

¶ Het viij capittel

Als een sijn oren tuten soe weet voer waer ist die rechter oer so sellent goede dinghen sijn mer ist de slincker dat beteikent quade dingen (Glose) Ysabel vander rooder kammen seide daer op als eene sijn nase iuecket dat is een teiken van rode wijn te drinken oft geuesten te rieken

¶ Het ix. capittel.

Wanneer die erweten of wermoes siedet alst vanden vier geset is soe weet voerwaer dat in dat huys geen touerie en is (Glose) Perette saen gecleet seide dat die maren geen dinc meer en ontsien in een huys. dan een pot die vanden viere siedt

¶ Het x. capittel.

Nu hoort alle ende verstaet wel dit capittel. die sorghe

[p. 19]

[fol. Ci]

heuet dat die mare tsinen bedde comen sal die sal nemen een eyken berdeken ende leggent voer dat vier yst dat si daer comt ende op yement sidt si en sal van daer niet kounen gheraken ten sal schoen dach wesen ende dat is gheproeft (Glose Jannette saen ghereet seide dat si dat eens vergat maer als si slapen was so taste si wattet wesen mochte ende bauant dattet was een rou dinc met saechten hare

¶ Het xi. capittel

Die des saterdaechs laet te volspinnene tvlas dat opten spinroc is den draet die smaendaechs daer afgesponnen is en sal nemmermeer goet zijn noch bleiken Glose. Maroye de blau seide om dat die vrouwen in duytslant tvlas op haren spinroc laten so en is haer laken nemmermeer wit ende dat blijct aen die hemden die de mans van daer brengen

¶ Het .xij. capittele.

Die hem wacht sinen aers te veegen met crude oft bladeren of ander groen opter aerden gewassen en sal nemmermeer pijn hebben in zijn lenden of lancken Glose. Piate de groue seide daer op die dat onderhout en sal nemmermeer den hoeftsweer hebben mer sal in die stede van dien het hemde verguldt dicwils hebben

¶ Het xiij. capittel.

Die niet en werpt noch en laet werpen de beenren int vier alst vleesch afgegeten is. en sal nemmermeer tansweer hebben ter eeren van sinte laureis. Glose Marotte swartgat seide dat in die stede van dien de honden daer om vechten

¶ Het xiiij capittel

Die geen ghelt in sijn borse en heeft wacht hem dat hi die niewe mane niet en besiet. oft anders soe en sal hi geen gelt hebben also lange als die mane sal dueren Glose Robinette swartsnede seide op dat capit\tel

[p. 20]

die de niewe maen ghewaer wort als si wasset. met volder borsen die sal die mane groeten. ende oetmoedelick toe neighen soe sal sijn ghelt dat maenscijn wassen ende vermeerderen

¶ Het xv. capittel.

Die een clauerbat met vier bladers vint die salt met waerden houden. ende hi sal zijn leuen lanc geluckich ende rijc wesen (Glose) Sybille de roye seide hier op. Ist dat een man treet bloots voets op een cleuerblat met vier bladers die en sal niet missen hi en sel de witte cortse hebben ende ist een vrou so sal haer man achter wt slaen

¶ Het xvi. capittel.

Als een op sinen tabbaert vint een copspinne, dats een teiken dat hi dien dach geluckich wesen sal. Des ghelijcs die vint een hoefyser oft een stuc daer af die sal goede auentuer hebben (Glose). Doen hief haer op Franskine saechthoot alsmen smergens voerden inbite vint gelt op de aerde dats ongeluc op datter geen hout onder en is

¶ Het xvij. capittel.

Die een exteroge wrijft op sint ians auont met vlierbladeren ende steect de bladeren int aerde. so veer als die rotten so verre sal die exteroge verdrogen. Glose. Ysabeel vanden couter seide daer op dattet betere ware die exteroge gewreuen met eenen crude dat melc in heeft

¶ Het xviij. capittel

Als een man vint opt sine een swarm byen in sijn boomen dat is een quaet teiken ten si dat hijse hantghift met een stuc ghelts. Glose. Vrou gorghette seide dair op een die de bien anders nae hem naeme en souden hem nemmermeer goet doen

¶ Het xix. capittele

Die op sinte vincents dach die boemen van sinen houe bint met eenen stroobant sal dat iaer veel co\rens

[p. 21]

[fol. Cij]

hebben. Glose. Emmeken de becladde seide daer op die sinen boem opten groten vastenauont snoeyde die en sullen binnen iaers geen rupzemen oft wormen hebben

¶ Het xx. capittel.

(Die sijn vrijster hantgift opten iarsdach mit messen die minne sal vercouwen (Glose. Colette vanden kerue seide dair op die sijn vrijtster hantgift met spellen mit groten hoefden de minne wordes te heeter ende te gheduerigher

¶ Het xxi. capittele

Die vrij riden mach negenwerf eenen beer. sonder op houwen die is versekert van ix. paer siecten (Glose) Daer op seide een oude tandelose dat si dat wel geloefde maer si meende vander siecten daermen achterwaert af valt opten rugge

¶ Het xxij. capittel.

Wanneer als ghi siet een katte sitten opter vensteren in die sonne die den eers lect ende haren poet ouer hair ooren niet en strijct sonder twifele dien dach en sal niet liden sonder reghene (Glose) Mits dien hief haer op vrou calotte ende seide dat aen dat geen faute en was. want noch lagen haer clederen in die weyckuyp ende en dorste niet wasscen om dat haer catte niet op en hielt haren aers te lecken

¶ Het xxiij. capittel

Die metten vinger oft met enen stoc in dasscen scrijft oft metten vier speelt dat is een teyken dat hi in sijn bedde ghepist heeft of pissen sal (Glose). Peronne die onstekene seide die sinen wiue dat vier siet decken voer sijn scenen sal alle die nacht ronken. ende ist een ionc meissen noch te huwen so en salsi van dien iare noch geene man crigen

¶ Het xxiiij. capittel.

Die anxt heeft dat sijn hont van eenen verwoeden honden gebeten mochte worden. die doe sinen hont eten ende drincken doer eenen treeft so is hi dien dach daer af

[p. 22]

behoed (Glose. Willemijne metten bult seide daer op die zijn catte of hinne thuys behouden wilt dat si niet wt en lopen die drayse drie weruen om den hale ende wriue haren aers daer tegens dien muer vander scouwen so bliuet si eweliken thuys

¶ Het slot van denser dachuaert

Om deser euangelien wille begonsten si al te lachen dat si haer spinnen lieten ende presen vrou transelinen seer vanden beleide van harer euangelien ende dancten mede dander doctoressen ende vroede vrouwen die den text gegloseert hadden Ic die bi na moede was ende gedacht te slapen begonste mi te heffen mer noch woude ick ierst sien wie des anderdaechs lesen soude ende so kosen si alle ghemeine vrou abonde vanden ouene.

[p. 23]

[fol. Ciij]

¶ Het veruolch vander euangelien des woensdaghes tsauons ghelesen bi vrou abonde

DEs woensdaechs auons ter gewoenliker vren. so vergaderden die vrouwen alle so si plagen. ende daer na quam vrou abonde ende begonst hair euangelien wt te leggen mer ten eersten is te weten hoe dese vrou abonde in haren iongen dagen de goede gesellen gheriefde met eenen tsmaels mer daer nae hielt si herberge te brugge voer die coepluden int gros. den wijn ende die goede morselen die si dicwil gegeten had haddense gemaect so vet datsi bi na so ront was als lanc ende metten cortsten geseit si hadde in haer een groot deel vanden vij. consten. want si had te parijs ter scolen gelegen vij. iaer van daer si menige diepe konst gebracht hadde. Als si dan geseten was ende stille doen sitten begonste si haer theme aldus in deser manieren

¶ Het eerste capittel.

Ick verseker v voer mijn eerste capittel so wie dat pisset tusscen twe huysen of tegens die sonne dat die daer af criget die twerne op die oge of roye ogen. (Glose) Beatrijs flabaude seide daer op dat si meijnde dat die siecten quamen van te vele hebben ghedroncken wt der fonteynen der minnen

¶ Het tweede capittel

Die tfledercijn scuwen wil in sijn hoeft ende in die lenden die wacht hem van catten hoefden oft vleesch teten ende van beren (Glose). Beerte corthiele seide ter stont daer op dat daer tegens goet waer te slapen opten rugge den vrouwen ende den man anders.

¶ Tderde capittel

Die tegens eenen kercmuer pist oft opt kerchof

[p. 24]

tes wonder dat hi vander popelcien niet gheraeket en wort eer hi sterft ten minsten sal hi tgraueel crighen Glose) Voerwaer seide Jacomine galoyse die den prochiaen lange gedient had Die opt kerchof pist oft sijn gheuoech doet het wiwater dat hy des sondaghes neemt en sal hem die weke gheen stade doen tegens den donder

¶ Het iiij. capittel

Vernaem een vrou eene wolf haer volghende soe soude si ter stont haer gordel late slepen ende segghen Wacht v wolf dat v die moeder gods niet en slae ende terstont sal hi wech lopen als veruaert (Glose) Janne die wilde seide daer op waert dat een den wolf saeghe eer hi hem saghe. soe en dorste dye mensche daer af niet gruwelen of veruaret wesen dat hem eenich quaet van dien seluen wolf ghescieden sal.

¶ Het v. capittel

Als een raue comt roepen opten scoersteen oft opt huys daer die meestere of vrou sieck leit dat es een teiken dat die siecke van dier siecten steruen sal (Glose. Mechtel tsweuers seide daer op als daer op comen scateren die exteren dats een teiken dat die sieke ghenesen sal

¶ Het vi. capittel

Als die wint is noert zuden so souden dye wise vrouwen afsniden een eyndeken van haren iongen caluer rechter oore ende werpen dat tegen den wint. op dattet calf wassen ende dijen mocht (Glose) maroie die verbrande seyde ick meen voerwaer. die sinte bertelmeeusen geloefde sijn rechter oere dattet oec dien soude

¶ Het vij. capittel

Gebueren ic wil v nv seggen dat meeste secreet dat ick nv in sauoyen leerde. als een tempeest rijst in die

[p. 25]

lucht so suldi een vier ter stont maken van vier eycken stocken cruyswijs onder de wint ende makender een cruys op ende het onwed sal ter stont ter siden keeren. ende v goet niet geraken (Glose) Baudine kaennoese seide dat in sauoyen met alle wijse vrouwen sijn want om scoen oft leelic weder te maken. daer af sijnse groote meesterssen

¶ Het viij. capittel

Als die enden het onweder in die lucht gheuoelen ist datse quelen ende vliegen opt water dats een teiken dattet regenen sal tempeest mer swigen si so duchten si donder (Glose. Mabelie die genuechlike seide hier op. Als die swanen oft gansen hem seluen bayen of wasschen int water so sal dienseluen dach reghenen

¶ Het ix. capittel

Alsmen die honden hoert hulen soe behoortmen de ooren te stoppen want si bringen quade tijnge maer die paerden behoortmen te horen neyen ende roepen Glose). Marion berquette seyde daer op. Alsmen die woluen hoert hulen. so soude een hem seluen stellen in goeden stade want het is een teiken van groter pestilencien toecomende bi orloge oft dieren tijt

¶ Het x. capittel

Als die woluen haer aes comen halen bi die steden of inden dorpen dats een teiken van dieren tide (Glose. Janne bagette seide daer op wanneer herten hinden oft enden comen weyen bi de dorpen of husen dat is een teiken van vollen iare

¶ Het xi. capittel.

Ick segge v voerwaer dat die gene dye als hi dobbelt ende metten rugge ter manen sit en sal sonder verlies niet op staen. Glose. Vrouwe metken metter bul\te

[p. 26]

seide daer op Die ghene die des daechs winnen wil met taerlingen die moet die contrarie doen.

¶ Het xij. capittel

Ic segghe v mijn ghebueren alsmen wit laken leit in een bedde soe rust den enghel daer op. tottertijt toe datmer op vijst of anders doet. (Glose) Maroye vuylgat seyde daer op. also saen als dye ynghel van daer sceydt so comter die duuel in die dicwil groote tempeest maect tusscen man ende wijf.

¶ Het xiij. capittel

Die des sondaechs onder die hoechmisse dwiwater neemt van dier weken en mach hem die duuel niet tempteren noch op vij. voeten na ghenaken. (Glose) Beerte die onghemaecte seide daer op die des sondaechs twiwater niet en neemt dien mach de duuel nacht ende dach ontsienlick op die scouderen sitten ende dies van des priesters hant niet en neemt. so en heuet cracht noch macht.

¶ Het xiiij. capittel.

Die gene die dicwil benedidet die sonne die mane. ende sterren sijn goet sal dubbeleren ende vermenichfuldigen (Glose) Jozine saen ghereet seide die tsynen slape gaen groet die visch sterre. die en sal geen kiekene verliesen ende si sullen vermenichfuldighen

¶ Het xv. capittel.

Die des merghens tsynen opstane voer hem een cruys maket ende sijn handen wasschet eer dat hy wt den huyse gaet so en sal hem die duuel van dien dage niet moghen scaden oft hinderen ende ist sake dat hijs oec niet en doet so en sal sinen arbeit niet dyen wat hi oec doet wantet waer beuonden is. (Glose) Daer op seyde geffrine Die sijn benedicite niet en

[p. 27]

seyt ouer sijn maeltijt daer sidt die duuel onsienlijc aen die tafel ende eet ende drinct

¶ Het xvi. capittel.

Wanneer een vrou enich dinc draecht ter mert wart heeft si den raet dat si tsmergens haren rechteren voet eerst scoeyt so sal si wel vercopen (Glose Vrou vroech rijp seide dattet haer dicwijl ghebuert was

Als een vrou smergens om haren stal gaet die koeyen melcken en seit si niet god hoedt v ende sinte brye. soe smiten coeyen garne achter wt of breken den pot of storten tmelc (Glose) mits dien hief haer op een oude quene ende seide. alst claf niet eten een wil noch metten vinger noch anders dats een teiken dat de styer diet wan geen liefde totter moeder en hadt

¶ Het xviij. capittel

Ist datmen de wolf sijn lam niet toe en scicket wt den groten houen daer veel scapen wt gaen nae dien dat die tiendelammers betaelt zijn so salt die wolf selue nemen hoe nauwe dat ment wacht (Glose Emmeken vanden stroo seide daer op ist datmen die wolf niet en biet een lam in die eere vanden lam gods so sullender binnen dien iare veel siec worden

¶ Het xix. capittel

Die saterdaechs naeder noenen wermoes pluct om tsondaechs teten die crijget gaerne die stupen daermen achter rugge af valt (Glose. Janne corthiele seide dattet haer eens gebuerde in haer ioncheit mer een ionc medicijn genasse daer af soetelic

¶ Het xx. capittel

Als een man bereet is te paerde te scriden soe en sa hi lijn swaert niet nemen van sijns wijfs hant noch geen ander harnas want had hijs te doen het soud hem hinderen. Glose. Engel groenader seide dattet haren man eens gebuerde want op eenen nacht daer hy

[p. 28]

reed sach hi wat quaets ende hi en konde zijn mes niet wt trecken

¶ Het xxi. capittel.

Die tegen die son pist die werdt graueelachtich. Glose. Aecht de roye seide ic meen dattet graueel coemt van onclaren wijn of anderen dranck te drincken ende alder meest van riden sonder zadele.

¶ Die conclusie van deser dachuaert

Met desen liet vrou abonde werc want si niet meer gespreken en konste vanden gerufte der spinsterssen Ende daer na als si gestilt waren dancten si vrou abonde van haren leeren ende gheloefdense wel tonthouwen Mer al eer si scheiden kosen si vrou sibille vanden marassche om tsanderdaechs ter gewoenliker vren te lesen. Die wyle datsi dus besich waren soe nam ick mijn reescap ende pijnde mi slapen.