Erts. Letterkundige almanak. Jaargang 2

[p. 49]

Elisabeth Zernike /
Spleen

Een oogenblik dwaalde zijn loome belangstelling naar een jongen man en vrouw, die dichtbij, op de hoek-sofa waren gaan zitten. De gedekte tafel voor hen prijkte met helder gewreven glas. Hij dacht: goed dat ik het maal niet meer hoef te beginnen -, het heeft heel lang geduurd vandaag.

Dit restaurant beviel hem niet; het was stil, maar niet intiem. Hij hield van menschen en het zien van veel bekende gezichten.

De kellner bracht met deinende bewegingen het fruit, lispelde: 'dame, m'sieur. Hierna nog dessert, koffie, likeur, cigaretten, dacht hij, en dan.... Een minachtende trek kwam om zijn mond, en hij liet zijn zware oogleden bijna geheel over zijn oogen vallen. Hij kende het alles te goed, hij wist hoe haar naakte armen waren, en haar hals, dik-vleezig, roze; - en zoo week om aan te voelen, schuimig haast, alsof je vingers aan den anderen kant er doorheen zouden steken, wanneer je ernaar greep. Hij keek naar haar, zag hoe ze juist haar oogen gevestigd hield op hem, haar lichte oogen, met de zwart-gepenseelde wenkbrauwen in scherp contrast daar boven.

- Als je slaap hebt, word je lichtelijk om van te walgen, zei ze.

Hij glimlachte spottend. - En jij, Jeanot, blijft altijd bekoorlijk, altijd, maar pas op voor te dik worden. - Ik? je daast. Knip wat druiven voor me, wil je? Zwijgend aten ze het fruit. Hij hoorde de stem van de vreemde jonge vrouw, een heldere, volle klank. Wat had ze gesproken? hij hield ervan, talen te herkennen. Fransch was het niet geweest. Weer praatte ze, en lachte erbij, - hij kon de klanken niet voldoende onderscheiden. Die vrouw herinnerde hem aan iets, iets van vroeger; - zijn zuster Nascha,

[p. 50]

misschien? Maar ze leek niet op Nascha. Ze was heel eenvoudig, bijna sjofel gekleed, evenals haar metgezel. Arme intellectueelen, dacht hij, die Parijs komen zien. Zoo was hij er ook eens gekomen, van zijn land uit. Hij wilde Jeanot zeggen: Kijk eens die vrouw, ze heeft een knap gezicht. Maar hij hoorde al haar schellen lach, en de verachting, waarvoor ze nauwelijks woorden had.

- Mijn God, zei ze, wat verveel ik me. Ze nam haar poeierdoos en spiegeltje, bekeek plotseling vol aandacht haar wangen.

- Heb je nog niet eens geleerd, je werk met opgewektheid te doen?

Ze keek hem van terzijde aan. - Mijn werk, je bent onbeschoft. Ah, jullie mannen, en dan Russen, mijn God, dier-menschen!

- En jij, zoo vergeestelijkt. Hij zag: dit begreep ze niet geheel. Ze zweeg, bette behoedzaam haar neus met het poederdons.

- Geef mij dat spiegeltje eens? Hij deed als wilde hij het grijpen.

Ze gaf een hoog gilletje. Au!, laat me! - Maar hij hoorde wel hoe dit begin van stoeien haar opmonterde.

En hij kende ook dit. Nu zou ze probeeren hem over zijn hand te krabben, met haar puntig-scherpe nageltjes.

- Hou je bedaard, zei hij. - Ze trok minachtend haar neusje op.

Toevallig keek hij naar de jonge vrouw op de sofa; ze had donkere, heel rustige oogen, en tuurde naar buiten. - Vreemd, dat dit hem aan zijn jeugd herinnerde. En wat dan? - dat kon hij niet zeggen. Hij tuurde ook, naar den wand, die met satijn-papier was beplakt. Hij zag een steppen-landschap, heel wijd en vaag, zonder horizont. Het land overheerschte;

[p. 51]

hoog, dor gras, wuivend in den wind; - 't was of hij den wind hoorde. Een enkel boerenhuis stond er, ver weg en eenzaam. Nu was hij er plotseling dichtbij; kinderen speelden op den drempel, Nascha ook, met haar donkere, rustige oogen. En in het huis was zijn moeder. Hij ging er binnen. Een groote vrouw stond bij de tafel; duisternis was om haar heen. Hij hurkte bij den haard om in het vuur te poken; - maar het vuur lag uitgedoofd. Bij welk licht moest hij nu zijn moeder zien? er stond geen olielamp op de tafel. Hij keek naar buiten over het wijde land. Nu zag hij dat de hemel bewolkt was, met groote, grauwe wolkgevaarten. De nacht zou komen.

Jeanot schudde hem aan zijn elleboog, en hij keek in haar beschilderd poppegezicht.

- Oer-vreeselijke, saaie man, ik ga hier vandaan.

- Maar kind, je wilt toch koffie met een pousse.

- Als je lief bent, fleemde ze. Ik kan ook best tegen saaie mannen, als het er vooruit bij gezegd is, maar jij bent anders zoo, - zoo prikkelend.

- Ja, zei hij, vandaag, - ik denk dat vandaag mijn moeder gestorven is.

- Je moeder?

Hij zag aan haar oogen, dat dat woord haar niets zei. En, bekende hij zichzelf, ook hij voelde eigenlijk niets. Hij had dit gezegd, hij wist niet waarom. Dat hij het spleen had, nou ja.... ‘Zoon der steppen’, noemde hem een van zijn vrienden, alleen om zijn Russischen naam. Want hij was immers geheel verfranscht, geheel geworden Parijzenaar van de uitgaande wereld, rijk, en oppervlakkig waar het iets anders dan de zaken betrof. Oppervlakkig? Och, genotzoekend, dat wel. Wat zou je ook anders in Parijs? Hij haalde zijn schouders op.

De jonge vrouw, de vreemdelinge, praatte zacht tegen

[p. 52]

Zelfportret
RICHARD MINNE

haar begeleider, die glimlachend luisterde. Ze sprak heel levendig, dat zag hij aan haar mond en oogen; - toch maakte ze geen gebaren met haar hand. Zouden het Russen zijn? dacht hij. ‘Zoon der steppen’. - Alleen in zijn prille jeugd had hij op het land gewoond, later altijd in Moscou.

- Jeanot kirde dicht aan zijn oor: - Jouw moeder, zeg, jouw moeder zou zoo stok-oud moeten zijn als de heks op den bezemsteel.

- Zeventig, zei hij, maar twintig jaar ouder dan ik.

- Ach, en jij zou vijftig zijn, zoo'n jonge bloem? De koffie en likeur werden gebracht. 'Dame, m'sieur.

[p. 53]

- Ik zal op je drinken, onschuldige jongeling, maar je lodderoogen bevallen me vandaag niet. Waarom zeg je dat je moeder is gestorven?

- Ben je bijgeloovig, Jeanot?

- Niet zoo erg als een Rus.

- Zie je die vrouw daar zitten, schuin achter je? Kijk even om.

Ze deed het, en haar gezicht drukte onverholen minachting uit. - Mijn beste, het is erger dan afschuwelijk.

- Ja. En die vrouw heeft het me verteld.

- Die vrouw? heb je,.... heb je haar gesproken? ken je haar?

Hij schudde zijn hoofd. Ze is binnen gekomen, toen wij aan het dessert begonnen. Ze is opzettelijk niet al te dicht langs je heen geloopen, - maar ze heeft me gezegd dat mijn moeder vandaag gestorven is. Hij vermaakte zich heimelijk met den kleinen schrik in haar oogen.

- Je bent niet wijs.

- Goed; drink eens uit; ik dacht dat je weg wilde.

- En jij?

- Ik blijf hier zitten, misschien hoor ik nog meer.

- Maar het kan je toch niets schelen.

Hij antwoordde niet, en weer vielen zijn zware oogleden naar omlaag. Hij hoorde nieuwe gasten binnen komen, en ook zette de muziek in, een piano, een viool. In zijn jeugd had hij van muziek gehouden, en altijd kwam er weer iets bij hem boven, een zucht tot genieten, tot oordeelen ook.

Maar het kan je toch niets schelen, had Jeanot gezegd. - Neen, och, hij was niet anders meer dan zij, - hij zag zichzelf in haar terug. Dat moest ze niet hooren, de mooie cocotte. Hij schamplachte even.

- De muziek is slecht, zei hij.

Ze trok haar donkere wenkbrauwen omhoog. - Waarom? ze is altijd hetzelfde.

[p. 54]

- Och ja, in de restaurants..

De vreemdelingen waren al klaar met hun diner; ze stonden op en liepen dicht langs hem; de rustigdonkere oogen van de jonge vrouw blonken.

Hij hoorde haar zeggen: Nu gaan we dus eerst naar ons hôtel terug, en ze zei het in het Russisch. Misschien was ze toch Nascha, zijn zuster. Maar neen, die moest ouder zijn. Hij keek om, en zag haar nog een oogenblik, loopend op de straat. - Hij kon niet meer weten hoe Nascha er uit zag.

- Die vrouw boeit je, zei Jeanot.

- Ze sprak Russisch, ik wist het wel; vandaar dat ze me....

- O, begin je weer over je moeder? je maakt me dol met je bijgeloof.

- Ik geloof het niet.

- Dacht je: ik wel?

- Het laat me koud, kind.

Hij keek naar den satijn-papieren wand. Het leven is zelfbedrog, dacht hij.