Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 49

[p. 51]

Avontuur
door O.B. Ochse Freiwald

EEN scherpe tik, dan een zacht rochelend geluid in de stilte van de kamer tot er een doffe slag viel; half zeven! Pubi schoot met een ruk overeind zoodat hij de dekens bijna van zijn broertje aftrok. Edi bromde iets, draaide als een onrustig hondje in het rond en sliep weer verder terwijl Pubi over hem heen klauterde en zich begon aan te kleeden.

Vandaag dan zou de tocht met de meester gemaakt worden naar de top van die hooge berg achter Fiume. Vreemd: Pubi had een heele poos wakker gelegen (in werkelijkheid maar tien minuten!) en geen oogenblik had hij zich herinnerd dat het vandaag de groote dag zou wezen. Wel had hij eraan gedacht dat moeder jarig was, hoewel hij ook dat meer onbewust gevoeld had in zijn stil kijken naar buiten door het gordijnlooze raam. Daar viel uit een loodgrijze hemel een zachte regen, die stil neerdrupte van het balcon van de bovenburen. Hij had een warme behaaglijkheid in zich gevoeld omdat het nu zoo lekker warm was onder de dekens, die hem en Edi toedekten.

Even bibberde hij; het gebeurde niet iedere dag dat hij zoo vroeg opstond en het was toch wel griezelig alles zoo stil mogelijk te moeten doen. Omzichtig kleedde hij zich verder en schrok erg toen er een schoen met een luide slag uit zijn handen schoot en op de naakte vloer viel. Alles bleef echter rustig en zelfs de ademhaling van vader en moeder bleef regelmatig.

Toen Pubi klaar was, liep hij op zijn teenen door de kamer waar zijn zusjes sliepen, stak de gang over en betrad de keuken. Regelrecht ging hij op de ‘credenza’ af en keek of moeder de boterhammen had klaar gemaakt voor hem en het pakje om mee te nemen. Maar hij zag niets, ook niet op de tafel; wel stond op het fornuis de groote koffiekan, maar toen hij het deksel ervan oplichtte zag hij dat ze leeg was. Slechts op de bodem lag een plasje koffie waar hier en daar een heuveltje ‘fondacci’ zijn kop boven het drabbige vocht uitstak.

Stil deed hij het deksel weer op de kan en sloop terug naar de slaapkamer.

- Moeder, moeder! riep hij met onderdrukte stem bij haar bed gekomen. Zij hoorde zijn roepen echter niet en snorkte slechts een beetje onrustig.

- Moeder! herhaalde Pubi iets luider.

Moeder had hem nu gehoord, draaide zich gemelijk om en vroeg slaperig:

- Wat is er?

- Waar is mijn pakje brood? vroeg Pubi fluisterend om vader niet te wekken, wiens rug hij nog net onder het veeren bed kon onderscheiden.

- Je pakje?..... wat pakje?.... vroeg moeder met een geeuw.

- Ik ga vandaag toch met de meester....

- Ach wat, zei moeder, het regent, het zal niet doorgaan!

[p. 52]

- Het regent niet meer! weerlegde Pubi bedeesd en keek smeekend naar moeder, maar zij lette al niet meer op hem en zich weer neervleiend zei zij:

- Snij zelf maar wat brood en neem ook wat koffie! Je bent al een groote jongen! Dag!.... en moeder sliep alweer terwijl Pubi beteuterd naar haar bleef kijken.

- Dag! mompelde hij onhoorbaar en ging mistroostig naar de keuken.

Gewoonlijk lag er brood in de lade van de ‘credenza’, nu echter was ze leeg; die eene droge korst kon je toch niet als brood rekenen? Maar Pubi was niet kieskeurig en nam haar eruit. Even keek hij ernaar voordat hij ze in zijn zak stak en bedacht dat zijn honger door die korst niet minder zou worden. Op het aanrecht stonden nog de vieze kopjes van de vorige dag: zou hij de zijne wasschen? Ach nee! er was toch ook geen koffie! Stil bleef hij naar de rommel kijken op het aanrecht. Weer naar moeder gaan zou niets geven; zij zou niet opstaan voor hem, bovendien begon het al later te worden en zoo zoetjes aan moest hij weg, één uur is toch maar een korte tijd en nu was het al over zevenen.

Verwezen ging hij naar de deur toe, wilde de sleutel omdraaien, maar kwam verbaasd tot de ontdekking dat de deur niet eens op slot was. Gek toch! Er waren zooveel dieven, nu de werkloosheid de menschen tot de vreemdste dingen aanzette.

Toen hij op straat de hoek omsloeg van de Via del Succursale, stak hij zijn hand uit om te voelen of het nog regende. Maar vroolijk ineens lachte hij zichzelf uit; het regende toch al lang niet meer en de pas opgekomen zon verguldde de randjes van de rafelig stukgescheurde wolken aan de diep blauwe hemel. Hier en daar viel er een zonnestraal op een gesloten raam en zette die in een vreemd roode gloed, zoodat het wel scheen of er in vele huizen tegelijk brand was. Ook woei er een zachte maar sterke en frissche bries, die naar de zilte zee geurde waar ze vandaan kwam. Pubi huiverde even.

Bij school gekomen, vond hij daar een heele troep jongens, ook vreemde waren er bij, die grootendeels in hun zondagsche pakjes kwetterden als een troep jonge muschjes. Vandaag was het een vrije dag, de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, en de meester, een oud soldaat uit het Italiaansche leger, had met de jongens afgesproken een tochtje te gaan maken, naar de top van de Monte Nevoso. Zijn vriend, een meester uit een andere school, zou met zijn jongens ook meegaan, vandaar die vele vreemde kinderen. Pubi zag hoe de jongens tegen elkaar opsneden over de grootte van hun pakje boterhammen en hun fleschjes met melk, of koffie lieten zien. Hij vreesde aangesproken te worden en hield zich daarom wat afzijdig, ook omdat hij zich wel een beetje schaamde om zijn leege handen.

Nestore, de rijke jongen, had een ècht rugzakje bij zich met ècht leeren riemen, en daarin zat een groot pak brood, terwijl naast het fleschje lichtroze wijn, twee eieren hun bolte tegen het linnen persten.

[p. 53]

- Wat heb jij bij je, Levi? vroeg Nestore aan het jodenjongetje en keek hem uitdagend spottend aan.

- O, antwoordde Levi goedmoedig, wat brood en een stukje worst dat moeder nog over had.

- En heb je niks te drinken bij je? ging Nestore voort.

- Neen, maar dat is toch niks erg, merkte Levi op.

Nestore, merkend geen vat op de ‘jood’ te krijgen, ging naar een groepje jongens toe, verderop de straat in. Hij lette ook niet op Pubi, die hem stil gnuivend nakeek. Op een afstandje had Pubi het tweegesprek aangehoord en bedacht dat de kippen zeker extra hun best hadden gedaan wetend dat hun eieren in de verwende maag van Nestore moesten verdwijnen. Maar met Paschen zou hij ook.... met Paschen, dat duurde nog zoolang en nu.... nu had hij niets bij zich. Gelukkig maar dat Nestore hem niet had opgemerkt. Toch nam hij zich stilletjes voor vandaag erg vriendelijk en gedienstig te zijn voor Nestore; misschien kreeg hij dan een boterham en een slokje wijn. Tranen sprongen hem in de oogen toen hij besefte dat hij vriendelijk zou moeten wezen, omdat hij arm was en zelf niets had, zelfs geen droog brood. Toch besloot hij in geen geval te bedelen.

Meneer Rossi, de vriend, kwam pas tegen achten, maar toen duurde het niet lang of de lange rij jongens zette zich met eenig gejoel en gekrijsch in beweging.

Pubi liep achteraan, anders was hij niet zoo bescheiden, maar nu was hij blij niemand achter zich te hebben, die kon zien dat hij geen pakje bij zich had.

Meneer Donenghi, hun meester, liep langs de rij. Hij zag er half als soldaat, half als burger uit. Hij had zijn groene broek aan met puttees en zijn hoedje van ‘alpino’ die wat raar aandeed boven het blauwe colbertje. Ook meneer Rossi had zijn soldatenbroek aan, maar hij droeg een pet, wat wel grappig stond met de klep zoo gek naar boven gevouwen. Pubi lachte; met zijn hand voelde hij onwillekeurig naar zijn ronde matrozenmuts. Dat ding stond hem wel een beetje gek: hij had een rond hoofd en was overigens vrij dik, zoodat ook het pakje, dat moeder gemaakt had uit een oude uniform van Grandulin, hem wat gespannen om het lijf zat. Toch voelde hij zich in zijn sas, want hij wist een van de best gekleede arme jongens te zijn.

- Pubi, waar is jou pakje brood?

Pubi schrok; het was de strenge stem van meneer Donenghi.

- Het zit in de rugzak van Nestore, meneer, jokte hij en bloosde zeer diep.

Meneer zag de jongen rood worden; dat wekte wel zijn argwaan, maar ziende dat Pubi verder rustig bleef onder zijn scherpe blik, dacht hij aan jongensachtige verlegenheid en ging daarom zonder nog iets te vragen terug naar meneer Rossi voor aan de rij.

Buiten de stad gekomen, op de Calvarie-berg, gaf meneer Donenghi het

[p. 54]

bevel om te zingen. Het was of de jongens daarop gewacht hadden, want het klonk blij, schallend en vroolijk het aloude lied van ‘Su pei monti, su pei monti che noi andremo....’ (op de bergen, op de bergen waar we zullen gaan....). Maar toen ze het smalle kronkelpaadje insloegen, dat eigenlijk geen paadje was, maar de droge bedding van een bergbeekje, hadden de jongens niet veel aandacht meer voor hun zang, zoodat hun lied langzaam doofde en zij moeizaam verder sjokten over de ronde steenen op hun pad. Soms gingen zij langs moerasachtige plekjes waar zij schuw voorbij liepen. Voor geen geld zouden zij ooit gedurfd hebben op die zachte plekjes te gaan staan; je zou immers wegzinken, en dan?.... Pubi vroeg zich af of daaronder misschien een heks zat, die aan je beenen trok als je eenmaal een paar centimeter was weggezakt. Buh.... hij bibberde, bij de gedachte dat hij weg zou kunnen zinken: eerst langzaam tot zijn knieën, dan tot zijn middel, dan tot zijn hals en tenslotte zou de modder zijn mond verstoppen en zou hij niet eens meer kunnen schreeuwen. Bijna had hij het nu uitgeschreeuwd, toen hij weer langs zoo'n gevaarlijke plek ging. Maar het waren toch niet alleen zijn gedachten aan het moeras, die hem zoo gevoelig maakten voor angst.

Er was al eenige tijd voorbijgegaan sinds uit de ijle diepte het zachte, melodieuze geluid was gekomen van de kerkklokken, welke de geloovigen naar de hoogmis riep en de jongens hier boven in de frissche morgenlucht, onder de steeds warmer wordende zonnestralen, hadden hun pakjes opengemaakt en aten hongerig van hun brood. Slechts Pubi liep met bungelende armen achter het groepje aan. Het knagende gevoel in zijn maag was niet verminderd door zijn korst en nu werd het ook steeds dringender. Een paar keer had hij verlangende en smeekende blikken geworpen naar de andere jongens, maar die hadden hem niet begrepen. Zijn eigen trots had hem verboden te vragen; zelfs aan Nestore, die een ei pelde en onhandig met zijn rukzakje sjouwde, had hij niet durven aanbieden dat ding van hem over te nemen, uit angst dat Nestore zou merken dat hij niet eens droog brood bij zich had. Bovendien vreesde hij meneer Donenghi, tegen wien hij gejokt had. Om geen aandacht te trekken deed hij net of hij veel belang stelde in het prachtige landschap om hem heen.

Maar wat gaf het hem dat hij nu die wolken boven het Quarnoro van boven zag, die zoo mooi kolkten en schenen te bruischen in hun stil drijven; wat gaf het hem dat de zee zoo diep-blauw leek van hier uit gezien, en waar zoo rustig de gouden zonnebaan lag op het bijna golflooze water, waar hier en daar een klein bootje in slaap gevallen scheen te zijn! Wat gaf het hem dat hij de hooge gevels van de schitterwitte paleizen van Abbazia van hier uit duidelijk kon zien en zelfs hun spiegelbeeld in het water kon onderscheiden! En Fiume aan zijn voeten scheen nog steeds te slapen, ondanks de kerkklokken en het geronk van die vliegmachine die op de hoogte van zijn oogen vloog. Het maakte de indruk een groote vogel te zijn, fijn gekleurd met de

[p. 55]

twee groen-wit-roode cocarde's op vleugels en staart. Wel genoot Pubi van dat schouwspel in de diepte, wel genoot hij van het gezicht van dit groote amphitheater dat in de verte afgesloten was door de wazig schemerende silhouetten van de rotsige eilanden Cherso en Veglia, maar het hongergevoel in zijn maag liet hem niet los, zoodat hij zich toch bibberig en koud voelde.

Meneer Donenghi, vooraan de rij, wees de vreemde plantengroei aan op deze groote hoogte. De boompjes waren krom en leken wel arme oude vrouwen. ‘Heksen’ dacht Pubi. Het zeldzame gras was kort, hard en vaalgrijs verbrand, maar de vele mooie rotspartijen noodigden de jongens tot roovertje spelen.

- Altolà! (halt daar). Waar gaat dat naar toe? klonk er opeens een vreemde stem; even later verscheen een grenswacht met een gele veer op zijn Alpino-hoed.

Meneer Donenghi ging naar hem toe, hij lachte en ook de ander begon te grinniken toen hij hem herkende.

- Porco Dio! vloekte hij, speel je tegenwoordig voor kindermeisje? Donenghi? En jij ook al Rossi? Hier is het vrij wat beter! Frissche lucht, goed eten, niets te doen....

- En geen rooie duit op zak, hoonde Rossi, naderbij gekomen.

- Onzin, we krijgen toch onze soldij!

- Kan zijn, zei meneer Donenghi rustig, soldij krijgen wij ook en bovendien salaris van de school. Wij wonen in de kazerne, wat wil je goedkooper en.... in de stad! Hij lachte.

- Ieder diertje zijn pleziertje, niet? philosofeerde de grenswacht. Ik zit liever hier; geen stof en ik ben het kindermeisje niet voor andermans kinderen! Maar waar gaan jullie heen?

- Hoogerop, naar de top. Ga je mee?

- Nee hoor! 'k Heb dienst!

- Dienstklopper! mompelde meneer Donenghi, terwijl hij met zijn jongens verder ging en de grenswacht nakeek, die net in zijn hokje verdween.

Niet lang daarna bereikten zij een plateau, weliswaar niet de top, maar slechts ongeveer vijftig meter lager, en daar mochten de jongens in het gras gaan zitten en wat uitrusten voor de terugtocht begonnen zou worden.

Pubi hield zich wat afzijdig en zag hoe de jongens de resten van hun brood opaten. De fleschjes werden ook leeg gemaakt, zoo ze het nog niet waren en onder elkaar schonken de vriendjes iets van het hunne aan hun buurman. Alleen Pubi kreeg niets, hij dorst niet vragen; wel had hij onder het naar boven gaan Nestore aangeboden zijn rugzakje te dragen, maar deze had iedere keer bevreemd geweigerd, en eens had hij verveeld geantwoord dat hij zijn nieuwe rugzak best zelf kon dragen en niet aan zoo'n schooiertje als Pubi in handen gaf. Pubi had zich erg beleedigd gevoeld en anders zou hij het vast niet straffeloos verdragen hebben, maar nu schaamde hij zich:

[p. 56]

hij wist toch niet uit zuivere hulpvaardigheid zijn aanbod te doen. Nu huilde hij zachtjes van honger en bleek liet hij alles zonder aandacht aan zich voorbij gaan.

Meneer Donenghi had heelemaal niet meer naar hem gekeken, na het gebeurde in de stad, en was hem nu zeker geheel en al vergeten, want hij zat rustig met zijn vriend te praten in het troostelooze landschap, hierboven.

Nestore was opgestaan en verdween nu achter een groote steen. Even later kwam hij weer te voorschijn en liep langs Pubi naar zijn plaats. Zijn rugzak, waarin nog een stuk brood zat, bungelde aan zijn arm. In het fleschje zat nog wat rozige wijn.

Onwillekeurig wierp hij in het voorbijgaan een blik op Pubi en zag dat diens oogen vreemd rood waren en vochtig leken. ‘Zou Pubi huilen?’ vroeg hij zich af.

- Wat heb je? vroeg hij nieuwsgierig.

- Niets, antwoordde Pubi stug.

Maar Nestore was koppig en drong aan op een antwoord dat hem bevredigde. Pubi evenwel schaamde zich te erg om te zeggen dat hij eenvoudig honger had en bleef halstarrig beweren dat er niets was.

Plotseling scheen Nestore iets te begrijpen en gul bood hij aan:

- Wil je een stuk brood? Ik heb nog wat over en ook wijn.

- Neen! zei Pubi trotsch. Vanmorgen wilde Nestore hem niets laten verdienen; een aalmoes wilde hij niet. Nestore mocht later eens beweren dat hij had gebedeld, stel je voor!

Ruw stuurde hij Nestore weg, die heusch niets kwaads gedacht had. Maar nu begreep deze dat Pubi werkelijk honger moest hebben en het bevreemde hem dat hij zoo trotsch kon zijn.

Meneer Donenghi was opgestaan.

- Jongens, riep hij ze, het is al bij twaalf. We moeten terug, maar eerst een ‘eia’ voor de Koning.

En daar klonk het uit de kelen van de veertig jongens een daverend en geestdriftig ‘Eia, eia, eia, alala!’

Snel ging het nu naar beneden, soms draafden ze bijna op de steile helling. Zoo bereikten ze nog voor half twee Cosala, het aan-gebouwde gehuchtje. Maar de verdere weg ging nu niet langs het Calvarie, doch langs het kerkhof van Fiume, dat in een hoog dalletje ligt omgeven door de hooge wanden van het bergachtige Carso. Op het pleintje voor de ingang gingen ze uit elkaar.

Pubi vervolgde nu alleen zijn weg naar beneden, naar huis. Traag en krachteloos slenterde hij langs het muurtje dat het kerkhof omgeeft. Hier en daar zag hij tusschen de hooge cypressen een stil graf, dat in zijn marmeren witheid de voorbijgangers schijnt te groeten. Een vreemde, drukkende geur stijgt er op uit die vette aarde en Pubi huiverde even toen hij bedacht dat als

[p. 57]

je 's avonds over het kerkhof loopt, er vlammetjes rondom je voeten opstijgen. Hij voelde zich bang worden en even trachtte hij hard te loopen, maar vreemd: het was of hij bij zijn knieën werd tegengehouden. Hij wilde gillen, maar zijn adem stokte, en hij schaamde zich ineens heel erg, want aan de overzijde van de weg stond een groot meisje dat lachend naar hem wees.

Pubi was blij toen hij eindelijk de Via del Belvedere bereikte; vandaar had je een wijd uitzicht over de zee. Dit was echter niet wat hem vandaag tevreden stemde: hij was nu dicht bij huis.

En wat vlugger liep hij verder tot hem opeens de doordringend scherpzoete geur van uitgebakken uien in de neus drong. Gek, die geur vond hij altijd lekker, maar nu deed het hem zijn hoofdpijn meer voelen; die was hij toch steeds de baas geweest en hij lette er bijna niet meer op. Nu echter had hij het gevoel dat zijn hoofd uit elkaar zou springen en zijn maag draaide rond van walgende afschuw. Hij moest overgeven, maar er kwam niets anders dan wat draderig slijm. Huilend van ellende legde hij zijn hoofd op zijn arm, dat hij op het muurtje langs de weg steunde en verweet zich dat hij vanmorgen trotsch geweest was en het brood van Nestore niet had aangenomen. Toch voelde hij in zich iets van fierheid dat hij zich niet tot bedelen had verlaagd; en dat gevoel gaf hem de kracht om zijn hoofd in de nek te werpen en moedig verder te gaan.

Gelukkig was het nu niet ver meer; deze helling af, de hoofddeur in, de trap op, hij was thuis.

Toen hij binnenkwam stond moeder midden in de keuken. Zij besprak iets met vader die werkloos thuis was; maar hem ziende met zijn wasbleeke wangen, zijn weggetrokken gezicht en holle oogen, riep zij verschrikt uit:

- Jessussi Maria! en ving tegelijk de vallende jongen op die niet meer hoorde wat er om hem heen gebeurde.