Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 46

[p. 51]

Breuk
door Albert Bas

HIJ had haar reeds dikwijls opgemerkt in de crêmerie waar hij dagelijks kwam, zonder haar aan te spreken. Toch vond hij het prettig haar te zien, Nog vreemd onwennig in de groote stad, waar het leven koortsig was van verholen beloften maar zonder adem, had hij steeds wanneer zij in de lage pijpela tusschen de twee rijen tafeltjes naar een plaats zocht, de gewaarwording als kon er een uitzicht open gaan op de heuvelende heide tot aan zee en stond hij aan het begin van een zijner vroegere wandeldagen, in prilste ochtenduren aangevangen. Meestal was zij samen met een donkere vriendin - te frisch-blonder leek zij hem dan. Zij sprak Duitsch en was dus vreemd daar als hij. Dat zij niet deed, alsof zij hem niet opmerkte en toch, zoo min als hij, poogde het toeval voor te komen, was wat hij stil-in verwachtte. Een minder zelf-zekere, in rustige eigenwaarde afwachtende houding zou hem hebben teleurgesteld. Maar toen eens nog slechts een enkele stoel leeg was, aan zijn tafeltje, aarzelde hij niet te wenken en zij niet plaats te nemen. Een moeiteloos gesprek begon als tusschen vrienden. Samen gingen zij weg en zoo ver als de tijd tusschen de kantooruren toeliet, liep hij met haar mee. Voor dien zelfden avond al spraken zij af - een wandeling door het park even buiten de stad, het middagmaal waar zij zich zouden bevinden en, was het niet te laat, naar een concert.

Zoo was hun week van verliefde vriendschap begonnen, een inzet zoo vol, dat André in de stille engheid van zijn kamertje, een oogenblik angst had voor de dagen die nog volgen moesten.

Het was een ongeschonden wonder geworden van elkander begeerig doordringen. De voor-beslistheid van hun beider ander lot had elk samenzijn verhevigd tot gespannenst leven. Nòg altijd was hem, in de zelfvergeten mijmeringen aan het venster op den avond-tuin haast ondragelijk van werkelijkheids-scherpte de herinnering aan hun wandelingen in de al rossige bosschen en de geladen avond-stilten op haar kamer bij het houtvuur als Ellis de lange tressen van haar blonde haren los liet. Wanneer hij dacht aan haar dán gesluierden oogenschijn, proefde hij het vochtige rood van haar mond dat een rinsheid zijn lippen samenkneep.

Eén dag vooral bleef hem heerlijk boven de andere dagen. Zij hadden gezworven over heuvelen langs de Seine, door bosschen oud en zonder eind, en tegen het eerste begin van schemering in een al trager scherend licht gekomen op een marmer terras, was het zilver-goud doorstroomde landschap voor hen open gegaan en langzaam opgelost in dauwige dampen tot niet dan een vaag spel van deinzende vormen overbleef. Toen had van ver een

[p. 52]

jachthoorn geklonken, zacht en melancholisch.... dat was het signaal tot hun afscheid geweest.

Een brief van zijn vader kwam het herinneringsspel verstoren. Met weerzin zag hij tegen de ontmoeting op. Alreeds de beslistheid waarmee werd vastgesteld en geen andere mogelijkheid gelaten, dat hij maar naar het hotel moest komen.... ‘dan zien we wel verder’.... prikkelde tot een uitputtend-redeloos verzet. Nu moest dus ook dìt worden verstoord, terwijl het nog kwetsbaar was en hij het nog niet had kunnen zuiveren tot spijtloos voorstellingsleven van egale helderheid. Want vooral in de leege uren op het gehate kantoor kwelde hem het onbevredigd gebleven verlangen van zijn zinnelijkheid. Zoo voelde hij zich tegen de komende ontmoeting minder bestand dan ooit.

Bevangen door een troebele drift, stond hij op en bekeek zich in den spiegel. Leek hij eigenlijk op zijn vader?.... Kon hij maar wegblijven!.... Maar dat hij niet durfde was hem een lamme zekerheid. Uit het gepolijst-koele kamerbeeld in de spiegellijst was alle levendheid reeds weg en voor het eerst vroeg hij zich af, of het geen dwaasheid was geweest, hier te gaan wonen om een vrouw die weg was en die hij niet weer zou zien.

Alléén met den liftboy tusschen de snel vallende kokerwanden, bleef André zijn onrust haast niet meester. Met kloppen aan kamerdeur 337 talmde hij. Toen riep de stem van zijn vader hem vragend-bevelend binnen.

Een toch plots zwellende vreugde zakte weg onder de begroeting, want hun handen waren onzeker en hij zag zijn vader opzij kijken bij de aanraking. - Ga even zitten, ik ben dadelijk klaar.

In het toonlooze licht van de kamer aan een achterkant, op den eenig leegen stoel naast een tafeltje tegenover het bed met koperen knoppen wachtte hij als bij den kapper. De wee-zoete lucht van brillantine maakte hem licht onpasselijk onder het kijken naar den man, bezig voor een spiegel, met de frats-beweginkjes der weinig doorstroomde handen, lang met kleine borstel en kam aan de snorren, dan zorgzaam frunnekend de vingers aan boord en das. Zijn denken verzandde. Doelloos zwierven vragen en antwoorden in een ijle tijdsruimte, nu het leven dor verschrompeld was. Zoo onherstelbaar had hij den afstand niet vermoed, noch was hem de bleeke leugen van hun omgang ooit zoo pijnlijk bewust geweest. Hoe was het zoo geworden, hun verhouding vergiftigd, dat hij zich voos-verloren voelde bij elk weerzien?

Onder den druk van dit onkiesch-smakelooze samenzijn in het kleurloos levensflauwe hotelgekamerte groeide zijn af keer en het was hem als een schaamteloosheid het gedoente aan het vader-toilet tweemaal te moeten volgen, van terzijde buiten en van voren in den spiegel als was hij daar zelf

[p. 53]

bezig met een ander gezicht en toch ook het zijne. Hij dacht te stikken en schrok als bij een val in een droom waarop onmiddellijk ontwaken volgt:

- Zô, bevestigde de vader dat hij gereed was en stak een diamant-aanspeldje in zijn das. Je bent dus verhuisd, hoe bevalt je je nieuwe kamer?

Toen de vader voorsloeg te gaan kijken, wist André niets te vinden om dat te beletten.

Op straat ging het licht stampende loopen wel vreemd naast hem, maar hier had het ook na een toevallige ontmoeting kunnen zijn met een ouderen kennis. Hij zag hem thans meer buiten zich: Naast hem een kleine man, verzorgd gekleed, gangbaar kleurloos in het zwart, met donker-grijze slobkousen en mat-glanzenden bolhoed. De welgestelde heer hanteerde den zilver-geknopten wandelstok met zelf-ingenomen bewustheid van zijn uiterlijk en draaide nu en dan eens, den stok schuin gestoken tusschen bovenarm en lichaam, aan de nog blond-bruine knevelpunten. - U ziet er goed uit, voelde André zich zwak tot een nadering gedreven. - Dank je, gaat wel, alleen veel last van hoofdpijn. Spoedig verveeld ging André op de klachten van den ouder in, maar veinsde. Want hij merkte zich thans den vader opnemen met een plotseling scherp en onmeedoogend kijken. De zakkige kringen onder de oogen, de even kwabbige wangen bollend uit het donker glanzende puntbaardje, het nerveuse bijten van de ondertanden op de snorhaartjes over den bovenlip.

Eindelijk op zijn kamer. Daar betuigde de vader met nadruk zijn ontevredenheid. De vorige was veel netter. Waarom ben je eigenlijk verhuisd, veel verder van je kantoor? Toch niet om een meisje?

De vraag had André woedend ontsteld. Met een vage ontkenning vermeed hij een uiteenzetting, - rustiger hier zoo buiten de stad.... Hem beklemde toen het verwijt dat hij uit lafheid loog en zich daarmee verloochende.

Het tooneel nog niet open, vierde André het wachten in helder werkzame ontvankelijkheid. In het rijke licht vanboven uit over de zaal was het warmroezig van stemmen. Schouders en halzen gaven huid-glanzen bloot aan de mannen, die als steiler levenskrachten strak in zwart-witte omsluiting den aanvang staande wachtten. Het afnemen der cylinders bij het gaan-zitten beroerde André plechtig-feestelijk en de ritselend doorsluierde galm van een gongslag dreef zijn hartklop omhoog terwijl een lichte dronkenschap nog aanhield toen het gordijn uiteengevallen was op een marmer hotelterras dat weelderig baadde in het gele zonlicht der voetlampen. Maar na een wijle van leeg-onbelangrijke dialoog, de spanning van het verwachten gebroken, wierp een ontnuchtering hem in zich zelf terug. - Hoe had hij zich hiertoe laten lijmen, god-beter 't na die onbeschaamde vraag tot weigeren nog te laf!

In het schemerduistere zaal-achter, gesloten voor het lichte schijnleven

[p. 54]

der comedie vóór hem open, werd hij ellendig-eenzaam in een vanzelf weer begonnen wroetend zelf-onderzoek. Elke lach van den vader naast hem kwetste zijn zenuwen als onder een tergend pijnlijke aanraking. Zijn hoofd raakte bekneld in een helm van kou, zijn lichaam werd klam van een kil zweet.... Een lampje knipoogde in het donker.... Vreemde stemmen kwamen van ver. - Wie, wát zei daar iets over kalverliefde?.... Lachen als een hoon. .... Denken, denken!.... Wat bond hem nog aan dien man, wiens lach zelfs hij haatte?.... Een flits van helderheid.... Voor het wijkend zelfbedrog van paaiende frazes nam hij bezit van de erkenning dat het zijn angst was om te breken, maar dat ook die wetenschap hem niet kon helpen tegen zijn machteloosheid. In dat besef gevangen zonder dat zijn denken een uitweg openbrak, werd hij zich vaag bewust van een bevreemding, hoe hij vanzelf thans ook van het leven uitgesloten was.

Terwijl het schijnleven van het tooneelspel steeds verder van hem deinsde zonk hij in een lichtlooze en doove leegte van vertwijfeling. Tevergeefs riep hij de herinnering aan Ellis te hulp en, weer op de hotelkamer, zag hij ieder doen der frunnekende vingers vlijmscherp verdubbeld in een spiegel wak dat hem het star-bleeke vadermasker voorhield als zijn eigen later beeld. Een loodzware stilte vulde de ijzige ruimte waarin hij verstijfd stond tusschen het blinken van twee koperen knoppen.

Toen, van ver en zacht, maar onmiskenbaar werkelijk, het signaal van een jachthoorn klonk en tot onverwachtste helderheid zijn herinnering wakker riep in een betooverend dubbelspel. Want achter het hotelterras, waarop zijn zicht thans weer lévend was, ging een Seinelandschap open en in het al tragere licht van een stervenden dag stonden twee gelieven roerloos in de van gedempte klanken vervulde stilte. Zij talmden dan een dauwige verte tegemoet en lieten het terras blank-goud leeg om een witte vrouwebuste die het late licht nog ving. Van verder, verder klonk de avondhoorn en André die toezag door het floers eener zilte ontroering wachtte dat een wonder ging gebeuren.

Daar kwam een jonge vrouw van terzijde het terras op en steunend beide handen op de ballustrade tuurde naar waar het paar verdwenen was, zuchtend keerde zich half om en tot het borstbeeld met een licht wiegen van de heupen tjuikte hoog:

- Ja-a-a-a.... als ik geschapen was als jij, tot hier toe maar niet lager...

Er brak een kiggerend en balkend lachen los bij het obsceen gebaar der actrice dat haar lichaam bij het middel aflijnde, brutaal de luide lach van den vader. Het tooneel begon te slingeren. André omklemde met beide handen de zitting van zijn stoel toen hij zich voor den vader zag staan en zijn vingers diens hals zochten. Maar verbijsterend plotseling waren alle zaallichten aangefloept en potsierlijk waaierig slierte het tooneel-gordijn toe en weer open

[p. 55]

voorbij de hotel-gasten die hand in hand dwaas te buigen stonden naar een zwatelend geluid rondom. André's handen lieten van de stoelzitting los, hij zag het vurig teeken van een roode groef in zijn palmen en zonder iets te denken stond hij op en liep langs een rij knieën naar den uitgang. De bezorgde verwondering van een vestiaire-juffrouw suste hij stil.

.... Thuis wierp hij het raam open op den koelen nacht en bleef er zitten rooken.

Toen hij den volgenden middag een briefje ontving, verscheurde hij het ongeopend en wierp de snippers in de prullenmand.