Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 42

[p. 399]

Skjold
door Stijn Streuvels

DENEMARKEN (Dan-mark) komt van Dan, den eersten koning der Denen.

Na zijn dood was het treurig gesteld in Denemarken: een slappe koning volgde Dan op, van buiten dreigden overmoedige vijanden, gereed de grenzen te overweldigen; binnenlands heerschte onrust en wanorde, - baanderheeren en ridders bevochten elkander, leefden van roof en plundering; niemand erkende wet of gezag; zware lasten drukten op den boer en den kleinen man. Jammer om zien hoe zulk een schoon koninkrijk, met zooveel moeite gesticht, moest ten onder gaan in ellende.

Op een schoonen dag zagen de mannen van de kust een prachtig schip aankomen. Uit de verte was de draak te onderscheiden op den voorsteven en 't scharlaken zeil aan het want. Het schip was zonder stuur, en de wind dreef het naar den oever. Weldra kon men het takelwerk opnoemen en de sierlijk gebogen lijn bewonderen van den boeg, in vermiljoen gekleurd. Nu slierde het schip zachtjes over 't zand, maar geen enkele matroos op dek, geen bemanning aan boord, geen levend wezen kwam te voorschijn, en de zeilen vielen slap zonder er eene hand aan gestoken werd.

Visschers en dorpelingen van de kust kwamen nieuwsgierig toegeloopen. - elk liet zijne bezigheid ten halve: die sloepen of snekken aan 't kallefateren waren, gatig geslagen door geweld van den storm, die netten breiden, die in hun deurgat te mijmeren zaten, of uit te kijken naar den wind van morgen, die binnenvoeren in de haven, roeiend op hun booten welke heenslierden met de snelheid van zeevogelen.

De verbaasde menigte stond het onbekende vaartuig aan te gapen; nooit had een zeeman op verre reizen en stoute tochten, zulk prachtig schip gezien; nooit was er iets dat er aan gelijken mocht, uit de Noordelijke misten te voorschijn gekomen.

De jongemannen stonden met verbaasde oogen hun bewondering uit te roepen, terwijl de ouden - dezulken die vijftig jaar en meer, op zee geleefd hadden, geslingerd door de golven, en hun vel verweerd en gerimpeld door de zoute lucht der zee, - schudden bedenkelijk het hoofd en spraken geen woord.

Enkelen die tot aan de Schotsche kust gevaren hadden, of zelfs hun leven gewaagd tot IJsland, versmoord in den mist, zochten tevergeefs hun verste geheugen af, naar iets dat er op gelijken mocht. Geen enkele alevenwel die naderen dorst, en zoo bleven zij tot laat in den nacht.

Den volgenden dag kwamen de boeren van 't omliggend, want het nieuws had de ronde gedaan. Dezen lieten hun vee op stal en de ploegvore halver-

[p. 400]

wege; zij liepen gehaast, vol onrust, en uit de menigte steeg een koor van gekerm op:

- Helaas! riepen zij, uit welke streek komt ons dit ontzaglijk en goed gewapend vaartuig, dat voorzeker een talrijk leger in zijn kiel verdoken houdt? Niets goeds is er uit de zee te verwachten; het zicht van vreemde zeilen is altijd teeken van roof en plundering; morgen zal dood en vuur onze streek overvallen.

Hun gekerm hield heel den dag aan en viel eerst stil tegen den avond; toen gingen zij liggen op 't zand, doch sliepen niet.

Den derden dag steeg eene stofwolk op boven iederen weg, voorafgegaan door krijgsmannen op schuimende peerden gezeten; over akkers en velden wemelde het van stalen helmen, spiezen en vlottende mantels. De menigte vluchtte verschrikt voor dezen maalstroom uit, want de wilde strìjdrossen stieten met de borst al degenen die te traag uit den weg gingen en sloegen ze in 't zand. De ruiters hunne haren waren vlammend rood en staken in dichte tressen onder hunne kaproen uit; hun gelaat keek dreigend en wreed, vol lidteekens of verkankerde wonden; hunne armen waren bloot en hunne sterke beenen deden de wollen hozen spannen; aan den zadelboog sloeg het met koper beslagen schild tegen het bronzen zweerd of de schacht der lans; in dit regelmatig gerucht mengde het keelgeschreeuw der mannen die elkander aanzetten in de vlucht; de opgehitste peerden hinnikten van razernij en beten in 't rond.

De krijgsmannen sprongen uit den zadel en keken met awierige blikken naar het vaartuig, waaraan de metalen platen en versiersels blonken in de zon, en het lijf van den draak schitterde in gouden kuras, - zijne oogen waren van edelsteen en de roode tong was drie voet lang.

Ze zegden ondereen:

- Vanwaar mag zulk rijkopgetuigd schip wel komen? Van een Saksensche haven? eene Zweedsche? of uit onbekende Oostersche streken? Wat wil de manschap die het bevaren? Waarom komen ze niet voor den dag?

Menigeen verklaarde:

- Zij houden zich verdoken omdat een keeraafsche wind hen naar deze kust heeft gebracht en zij duchten hier kloeke en dappere tegenstanders te ontmoeten. Laat een gunstige wind opsteken? Zulk een schoone prooi zal zee kiezen en voor altijd verdwijnen.

Die uitspraak verontrustte de stoutsten; zij omringden het vaartuig en riepen:

- Wie ge ook zijn moogt, komt aan wal en trotseert met moed de mannen van Denemarken; het strand is goed geschikt voor 't gevecht, het is zacht voor dengene die valt en drinkt het bloed der wonden. Beproeft uw zweerd en uwe slagbijl tegen het onze, en ondervindt of de gouden wapens het houden tegen de ijzeren! We zullen u begraven in uwe scharlaken mantels, op uwe

[p. 401]

lijken zullen we hooge steenheuvels stapelen, indien ge sneuvelt als dapperen, en gij niet verpinkt voor den schicht van het zweerd.

Maar er kwam geen antwoord; toen schreeuwden zij beleedigingen, schimpwoorden en spot; zij spanden hun boog, namen werpspiezen die dreunden tegen het hout van den scheepswand. Eindelijk werden de weifelaars zelfs meegesleept in de hitte van den aanval: zij zwaaiden hunne bijl, klommen, wilde kreten slakend, aan boord, en raadt nu wat zij zagen:

Tegen den mast, op een tapijt van zijde, lag een heel klein kind en sliep; een stroobussel diende het tot oorkussen, eene gulden banier wapperde boven zijn hoofd. Er rond lagen duizenden kostelijke voorwerpen opgestapeld en verstrooid, bedekten de roeibanken, schenen de ontzaglijke buit van een fabelachtigen rooftocht. Er waren wapens van alle slag, zweerden met ivoren handvat, uitgesneden in wolventand en opgesmukt met barnsteen of agaat; dolken in geel goud, met beugel in sleutelvorm, in scheeden van kostelijk hout; bronzen werpspiezen met goud bekleed en de schachttoppen afgezet met parelmoer; gouden lansen in vorm van wilgenblad; sikkelvormige bijlen overnageld met vergulde knoppen; mannenhooge bogen; helmen met puntige kam, net gepolijst, glimmend van de edelsteenen; houten schilden met ossenhuid overtrokken en in lichte tinten gekleurd; malienkolders met dubbele ringen; trompen en hoorns in ivoor bezet met juweelen en gouden beslag, hangend aan zijden koorden; gordels in gouden drijfwerk en glazuren halssnoeren. Er waren ook kruiken van menigerhanden vorm en fatsoen, sierkannen en drinknappen, plateelen, kroezen en drinkhoorns, alles om 't even kunstig bewerkt in goud of zilver. Er waren speeltuigen: fluiten, lieren en harpen, opgesmukt met siersels en beeltenissen. Er waren gouden dobbelsteenen, spangen, kammen, hemden in fijn geweefsel, mantels in speierende kleuren, en andere voorwerpen, zoo talrijk, zoo goed opgestapeld en verzameld dat er nergens plaats bleef een voet te zetten.

Toen de krijgsmannen deze wonderheden ontdekten en zij het kleine wicht ontwaarden slapend op den verschgepikten bussel koornstroo, stonden zij verslagen en verrukt; opeens begrepen zij dat de goedgezinde goden hun dit vaartuig zonden ten teeken van vrede en eene belofte van voorspoed en roem.

Zij knielden neer midden al die schatten, namen het kind voorzichtig op in hunne grove handen die beefden, hieven het op een slagschild en droegen het door de toejuichende menigte naar den ding, waar het uitgeroepen werd tot koning van Denemarken. Zij gaven het den naam van Skjold (dat is Schild) naar het schild dat het meebracht, opdat het beschermer en beschutter worden zou van het Land.

Als jongen reeds gaf Skjold blijken van reuzenkracht, - eens dat hij op de jacht van zijn gezellen gescheiden was, ontmoette hij een buitenmate grooten beer; een wapen had hij niet, maar ver van te vluchten, bleef hij pal, ging het monster te keer, vocht lijf om leven, overmeesterde het

[p. 402]

en bond het de voorpooten met zijn gordelriem, - zoo kregen de makkers schoon spel om het dier af te maken.

Nauwelijks volwassen trok hij ten strijde, verdreef de drieste vijanden van Metsitz en verbreidde den schrik ver en bij. Eindelijk waren alle kustbewoners hem onderdanig geworden en moesten cijns betalen.

Vele veldslagen met uitschijnende dapperheid won hij in tweegevecht. Skjold was vijftien jaar toen hij tegen den Saks Jarl Skate ten strijde toog. Beiden wierven naar de hand der schoone Alvild, de Saksensche koningsdochter. De tweekamp had plaats voor 't aanschijn van het Duitsche en het Deensche heir. Skjold versloeg Skate en miek meteen de Saksen schatplichtig. 't Geen de vroegere vorsten aan grondgebied verloren hadden, won hij terug. Hij overtrof iedereen in liefde voor het vaderland. Hij werd vermaard en geprezen om zijne goedheid en rechten aard. De slechte wetten schafte hij af, de heilzame voerde hij, na wijze beraadslaging uit en deed ze eerbiedigen. Hij was onmeedoogend voor den vijand, zacht voor de lijdenden, edelmoedig voor de getrouwen, - hij verzorgde zelf de kranken en verstrekte hun heelmiddelen.

Zijne edellingen en krijgers schonk hij niet alleen soldij en voedsel, maar bovendien al 't geen op den vijand buitgemaakt werd, en ook 't geen hem zelf als zijn aandeel toekwam: hij hield niets voor zijn eigen, want, zegde hij: ‘Geld en goud is voor de krijgers, den heerscher komt de roem toe en de eere.’

Skjold heerschte vele jaren over zijn Land en kweekte een zoon die hem opvolgen moest. Toen de stonde aangebroken was door het noodlot bepaald, riep hij zijne krijgers samen en zegde hun:

- Vrienden, zoo gauw mijne oogen zullen gedoofd zijn, neemt mijn lichaam op en draagt het naar het strand; daar ligt, in eene kreek, het krombekte schip verborgen waarop ik als wicht hier aangekomen ben. Gij zult mijn lijk aan boord brengen, en het vaartuig, vlot gemaakt, mij aan de winden overlaten. En ik zal vertrekken gelijk ik gekomen ben, nadat ik mijne zending voltrokken heb, die hierin bestond: van een arm, verdeeld koninkrijk, een rijk, gelukkig en eendrachtig Land te maken.

Skjold stierf. Men plaatste hem de kroon op het hoofd, wond hem in het prachtigste gewaad, besprenkelde zijne haren en baard met reukwerk; men vestte hem het zweerd waarmede hij grootsche daden had verricht, aan de zijde. Dan hief men hem op het schild en zoo werd hij, tusschen de klagende en weenende menigte, naar het strand gedragen, op de plaats waar het schip met de scharlaken zeilen, de met goud en schitterende kleuren versierde wanden, gemeerd lag.

Het vaartuig lag vast, doch varensgereed, wiegelde het vol ongeduld op de baren.

De trouwe edellingen legden hun vereerden vorst tegen den mast neder.

[p. 403]

En van alle kanten nu, kwamen de lieden met armvollen van 't geen ze aan kostbaarheden bezaten: oude krijgers brachten de opbrengst van meer dan twintig veldtochten, vrouwen wierpen hunne halssnoeren, ringen, geborduurde hoofdbanden en sluiers die hunne haren ophielden; de een offerde zijne sierwapenen, de ander een gedreven koffertje; juweelen en goudstukken stroomden met mild gebaar uit de handen; de oever lag vol schatten, - de armsten zelf, zij hadden versche twijgen geplukt in het bosch waaraan de roode bessen blonken als edelsteen.

Al die kostbaarheden werden op het schip rond den overleden koning gespreid: de zweerden, de spiezen en gouden schilden, de bogen en de zware slagbijlen, de helmen en de hoorns; men stapelde de gouden kruiken en zilveren schalen, de fluiten en de harpen; men legde de malienkolders, armbanden, halssnoeren, spangen en oorslingers op hoopen, - het schip kreeg er zijne lading mede tot aan den boord, - dit alles zou den koning vergezellen op zijn verre vaart over zee, - en het was geenszins met geringere giften voorzien als deze 't gedaan hadden die hem bij zijne geboort over 't water zonden.

Op de borst van den overledene plaatste men de kostelijkste juweelen, in zijne vuist de kampspeer, onder zijn hoofd legde men een schoof van den laatsten oogst, en er boven de ontplooide gouden banier.

Toen werd het scharlaken zeil geheschen, het schip traagzaam over het zand getrokken tot aan den vloed, en gedragen op de golven, nam de zee het mede.

Naar welke stranden?

Geen levend mensch heeft ooit geweten of kunnen zeggen wie de lading opving of waar het vaartuig geland is.

Men beweert dat de goden, die het onmondig wicht eens gezonden hadden, den held weer opnamen, nadat zijne zending volbracht was.

Alle Deensche koningen echter noemden zich voortaan naar Skjold: ‘de Skjoldingen’ (schildlingen) en werden hooggevierd in de heldenzangen.