Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 30

De achtergrond,
door Dorothee Buys.

In de vestibule brandde nog het gas niet in de matglazen lantaarn.

In het futlooze grijze licht dat binnenzeefde door het raam boven de voordeur bemerkte Antoinet Lozan, wat haar ontging in den rozigen schemerschijn van de serrelamp: Madelon's doodelijke bleekheid. Ze voelde even een steek van berouw, en sterker, een onrust. Zenuwachtig nepen haar gehandschoende vingers Madelon's arm.

- Lonny, denk aan je belofte: nooit mag Hans weten dat ik het vertelde....

- Nee-nee, natuurlijk niet, antwoordde de jonge vrouw, ruw bijna. Ze trok de voordeur open.

Een oogenblik talmde Antoinet, of ze nog wat zeggen ging. - Nou, dàg, zei ze dan, met een zangetje, verlegen met zichzelve. En glipte naar buiten, in de vochtige guurte van den laten Decemberdag.

Madelon sloot de deur. Onbewegelijk bleef ze staan, de grauwe oogen wijd. Haar handen hingen slap langs de soepelheid van haar rok. De kille stilte van het huis leek van hoog op haar neer te sneeuwen. Ze luisterde naar

[p. 273]

de straatgeruchten, die gedempt in de vestibule doordrongen, gerij, gerel van fietsen, een schelle jongensstem. Ze luisterde gespannen, en eenklaps besefte ze dat ze wachtte op iets wat het vreeselijke zou gaan breken, het plotseling te niet doen: Gerinkel van de telefoon en zijn vertrouwde stem..... Een ruk aan de bel, meteen glijdend door de busgleuf een wit briefje met zijn bekend handschrift.....

De stilte duurde. Ze voelde haar schouders als naakt onder de dunne japon, ze rilde. De dingen van allen-dag vielen rondom weg. Haar wereld verschrompelde tot dat ééne:

Hij had haar bedrogen!

Ze trad de kamer binnen. In de weldoende koestering van het haardvuur werd het nog eens haast belachelijk van onwaarschijnlijkheid. Maar de rood-omkapte schemerlamp in de serre beglansde het gebruikte theegerei, Antoinet's teruggeschoven stoel. Antoinet zag hem zelven. Op het jaarbeursterrein, een vrouw aan zijn arm. Met diezelfde vrouw 's avonds in het Cabaret. Drie dagen was hij toen weggebleven voor zijn zaak....!

Als een heete golf doorgloeiden haar wanhoop en verontwaardiging. Ze keek zich aan in den spiegel, haar starre oogen, haar rond kindergezicht. Het verwonderde haar vaag, dat ze niet plotseling veranderde.... Pas twee jaar getrouwd, dacht ze tragisch. Ze vond geen tranen. Het leek uit een roman.

De pendule op den schoorsteenmantel sloeg vier helle tikken. Ze schokte ervan op, al zóó laat! Tegen half zeven kwam hij thuis, ze kon hem niet ontmoeten, niet gewoon doen met dàt tusschen hen.... Ze moest hier weg!

In de slaapkamer zocht ze toiletgerei bijeen, pakte het in een taschje. Jachtig kleedde ze zich. Slechts één gedachte bezielde haar: Hij had haar bedrogen. Hij had alles tusschen hen onwaar gemaakt.

Ongezien verliet ze het huis.

Als gesmoord door den groeienden schemer kwijnde daarbuiten de laatste daggloor. Een eendere grijsheid hield gansch de stad omvangen. Warm-rood verglommen daarin van winkels en café's de feestelijke lichtjes. De trams propten overvol, telkens schoof er een voorbij. Onrustig keek Madelon op haar horloge, zóó miste ze nog den trein! Haar ouders zouden schrikken, bezon ze pijnlijk. Ze kon voorloopig vertellen, den kertstijd thuis te komen, wijl Hans onverwacht voor zaken had moeten afreizen....

De mist prikkelde haar in het gezicht als ragfijne regen, ze trok den bontkraag hooger. Afkeerig beroerden haar gepeinzen de aankomst, straks, in het dorp waar haar ouders woonden. Ze stelde zich voor, hoe verlaten en naargeestig het lage huis zou schuilen achter het druipend en spichtig iepenlaantje, het ondiep vijvertje in den tuin half gedempt door afgewaaide rottende blâren.... Vader, oud en ziekelijk vlak naast de kachel, moeder ongenaakbaar rechtop, een levend verwijt tegen hem, tegen alles en iedereen.

Hij heeft me bedrogen!

Ze voelde behoefte, dit aldoor te herhalen, als om de woorden te hameren in haar weerspannig brein. Want een weekheid wilde haar bekruipen, haar zwak maken: Over een paar uur keerde hij in het leege huis, waar voor de eerste maal ze hem niet wachtte. Tot laat op den avond haar telegram hem zou doen begrijpen.....

Madelon verhardde zich. Duidelijk, als zwevend op den nevel, zag ze nu vóór zich zijn blonden kop, zijn altijd lachenden mond. Een heetheid schroeide achter haar oogleden, wreed klemde ze de bovenlip tusschen de scherpe tanden. Opgelucht zag ze een minder volle tram stoppen, Goddank, raakte er een einde aan dat werkeloos martelend wachten!

Belklingelend snorden ze al voort. Vanuit haar hoekje naast de open deur bespeurde ze het zwarte gedrang in de klamme avondstraten. Het asfalt van het trottoir glinsterde als een ijsvlak, waarover de verlichte winkelramen streepten hun gelen en violetten weerschijn. In het midden, waar het gewoel

[p. 274]

van voertuigen en voetgangers het hevigst deinde, dekte een vettig-gore sliklaag de steenen, waartusschen maar flauw de tramrails blonken. Ze naderden het station.... Het mòest, nu nergens aan denken, dwong ze zich hartstochtelijk. De brug over, waar terzij het vlakke water verdoezelde in duister. Daar lag al de markt, met het rosse fakkelgewalm der kramen. Onbelemmerd strekte zich het laatste rechte eind, de tram zette vaart....

Het was geschied als in een bliksemflits. Plotseling knarsend stoppen der tram, dat de passagiers door elkaar tuimelden. De slag van een fiets die valt met gekletter van spatborden, een korte snerpende kreet. Reeds loste ieder geluid op in het dompe gegons van een aansnellende menigte.

Voetje voor voetje schuifelend achter de anderen, verliet Madelon de wagen. Haar knieën beefden, enkele minuten leunde ze tegen een muur, onmachtig tot verder handelen. Rondom haar drong het volk, door politie op een afstand gehouden. Brokstukken van gemompelde veronderstellingen bereikten haar oor. Mat verbaasde ze zich, hoe die arbeidersvrouwen, huiverend in haar dunne omslagdoeken, ineens volledig op de hoogte schenen van de omstandigheden van den verongelukte. Vooral het feit dat hij pas kortelings trouwde, wekte algemeene deernis....

Ze baande zich een doorgang, werktuigelijk vervolgde ze haar tocht. Als eene die slaapwandelt trad ze het station binnen. Aan het loket nam ze een kaartje, zorgvuldig borg ze dat in haar tasch. In de dameswachtkamer zette ze zich daarna op een der rustbanken, haar afwezige blikken streken langs de medereizigsters. Haar hersens werkten traag. Het kwam haar voor, of er, sinds het ongelukzalige thee-uurtje met Antoinet, een verwarrende massa gebeurlijkheden plaats greep, en of die toch alle werden overheerscht door dit laatste....

Een jonge man, pas getrouwd.... Ze hoorde het nog de vrouwen zeggen, met de voldoening van voor wie deernis met anderer leed eigenlijk beteekent een afleiding uit altijd staren op eigen bekommering. Allengs minderde de drukking, die haar schedel beknelde, ze ademde diep òp. Deze avond zou voor die onbekende vrouw de onherroepelijkste uit haar leven wezen. Gezond had hij haar verlaten, dood en verminkt vond ze hem weer in een of ander ziekenhuis. Hij slipte met zijn fiets. Iedereen had dat kunnen gebeuren. Ook Hans!....

Als een vlam schoot de mogelijkheid voor haar op, een seconde kromp ze sidderend ineen. Doch gelijk een bevrijding, doorstroomde haar dadelijk de zalige zelfzuchtige zekerheid. Een ander trof het lot! Een andere vrouw snikte nu handenwringend boven wat haar misschien het dierbaarst was geweest in de wereld. Terwijl zij zelve, o, terwijl zijzelve....

Madelon lachte krampachtig door een waas van tranen.

Treinen werden afgeroepen, ze meende uit de rappe klanken het dorp harer bestemming te verstaan. Ze roerde zich niet. Alleen in de wachtkamer achtergebleven, trachtte ze een uitweg te zoeken in de chaos van gevoelens die haar bestormden. Ze vond er geen. Enkel wist ze, als een overweldigende heerlijkheid waartegen alle grieven verzonken, dat Hans straks thuiskwam, warm en levend, zooals hij dezen morgen afscheid had genomen. Dat alles weer goed kon worden, omdat ze hielden van elkaar.

De groote klok in de hal wees juist half zes, als ze het station verliet. Er stak wat wind op, die de nevels verjoeg, den sterloozen hemel zichtbaar maakte boven de daken. Het leek haar, of ze alles aanzag met andere oogen, of haar blik zich had verruimd, haar ziel zich verwijd in dezen éénen langen dag. Of tot heden het leven voor haar uitlei als een vlakte, onwezenlijk bijna van zonnigheid en eindeloosheid. Terwijl thans....

En plotseling besefte ze klaar, hoe het de gevreesde dood is, die de aardsche zaken

[p. 275]

te dieper doet uitkomen, zooals juweelen te helderder schitteren op een lap zwart fluweel. Dat de dood den achtergrond vormt waartegen tot het nietigste levensding wordt van een onzegbaar-angstige kostbaarheid.

Madelon ging als in een droom. De vochtige lucht donsde koel langs haar verhitte wangen, als geheven liep ze door de donkere volte. De gekapte denneboompjes bij den koopman op het plein geurden de lucht vol van een zomersche harsreuk. In alle winkels hingen roode kerstklokken en glimmende takken hulst, stijf van besjes; parmantige kinderen ruiten. Een magere vrouw galmde in een kring van toehoorders met versleten stem een oud kerstlied, van herders, en van de koningen uit het oosten. En nu schoof op platte zolen een grijze priester langs, hij hield het hoofd schuin, zijn zachte moeie oogen konden wel weten van veel leed en veel vreugde dezer wereld....

Het hart vloeide Madelon over voor allen, voor alles. Ze verhaaste haar tred. Daar was de straat, dààr het huis. Vredig brandde in de serre nog de lamp, de gedekte tafel blankte in de kamerschemering. Ze ontdeed zich van mantel en hoed, uitgeput liet ze zich op den divan zakken. Over een kwartier stak hij den sleutel in het slot.... Een streelende kalmte daalde over haar, ze sloot de oogen. Haar gedachten verijlden. Dommelig mijmerde ze:

‘een ander jaar laat ik hem toch niet gaan.... alleen naar die jaarbeurs....