Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 29

Angora,
door Bertha Stolk.

Elle endort les plus cruels maux. Et contient toutes les extases.
Baudelaire.

Zij wist hem boven in de studeer-kamer; zij wist daar zijn blonde hoofd naast den grijzen kroeskop van haar vader, gebogen over folianten, - vol doode letters, vol doode dingen; hoe hij zich daar zóó hevig voor interesseeren kon? - maar het sterkst wist zij: eer de avond voorbij was, zou hij hier, bij haar, zijn en zou zij hem bekend hebben haar gevoel, het groote, steeds groeiende, voor hem zoo lang al in haar levend.

Gek? Onvrouwelijk? Och kom! Dat alles was al doorstreden in vele slapelooze nachten. Dit vrat al haar krachten, - kòn niet langer duren!

Is dat soms vrouwelijker, dat hunkerend wachten? Dat gissen naar de onder-beteekenis van iederen blik, iederen handdruk, ieder woord? Dat ontzenuwend verlangen naar iets, dat soms gansch nabij, dan weer in verre vaagte wijkend, nu eens bijna realiteit, dan weer slechts droom-bedrog gelijkt? Is de bekentenis niet waardiger: ‘in mij is liefde, alles-van-jou-willende, alles-aan-jou-gevende liefde; - wat is er in jou? 'k Wil geen medelijden, geen hoffelijkheid, - pijnlijk lachte zij: dit woord stond zoo mal tegenover dat andere als een dandy met hoogen hoed en monocle tegenover een Venusbeeld! maar wanneer ik je onverschillig ben, dan wil ik die zekerheid aanvaarden en verwerken; - 'k zal er sterk genoeg voor zijn! Aan durende onzekerheid zou ik ten gronde gaan.... En ten gronde gaan wil ik niet....

De heftigheid, waarmee zij deze onuitgesproken woorden in zich had laten opbruisen, liet een moeheid achter, een weeë moeheid, die haar ademhaling jachtte, haar beenen lam sloeg.

Na het nerveus heen-en-weer gaan in 't vertrek, liet zij zich in de sofa-kussens vallen; de oog en sloot zij, als weerstandloos.... een korte wijle.

Ontstemd echter over eigen zwakte richtte zij zich dra weer op.

Niet zóó. Rustig, stèrk en rustig moest zij zijn. Niet meer denken. Niets meer voorbereiden. Straks handelen in de opwelling van het oogenblik; met één sprong er midden in.

Zij dwong zich een 's ochtends begonnen brief aan een vriendin van haar overleden moeder te voltooien:

‘Vader werkt hard aan zijn “Ethnologische onderzoekingen.” Dr. Alexander Stuart-Rinck, zijn discipel, is hem daarbij behulpzaam. Zij genieten samen van lang uitgestorven volkstammen en vader vergeet, vrees ik, dat hij een dochter van twintig jaar heeft, wier jeugd lacht om het doode verleden, maar klaar staat alle bloemen van het heden te plukken, zóó roekeloos, dat zij er niet aan denken kan enkele bloesems te laten staan om vrucht te worden, morgen.... Vader is geheel grijs geworden. Ik ben nog het “Mongooltje” van vroeger. Herinnert u zich dat moeder en u mij zoo noemden om mijn scheefgetrokken don-

[p. 350]

kere oogen, mijn donker haar en bleek gezicht met hooge jukbeenderen?’....

Boven werden stoelen verschoven, een deur ging open, liet stemgeluid door, viel weer dicht.

Langs de trap daalden voetstappen.

‘Nu,’ dacht zij en haar vingers krampten om den penhouder en haar kaken klemden. Zij voelde dezelfde physieke onbehaaglijkheid als vroeger, wanneer zij van de hooge plank zou springen in het zwembassin, en dat wel niets dan onder-gehouden angst kon zijn.

Hij kwam binnen, met onwilkeurige hoofdbukking in de deurruimte, waar deze voor zijn slanke lengte te laag leek.

Haar oogen keken zonder lach, haar lippen vergaten een begroeting en dadelijk speurde hij het ongewone.

De voorname indolentie van zijn bewegingen werd er niet door verstoord; zijn zeer lichte oogen bleven rustig op haar neer zien; met de dunne, doormarmerd blanke handen van hersen-arbeider streek hij langzaam langs beide slapen het haar weg: een gebaar dat hem eigen en haar zeer dierbaar was.

‘Zeg het maar, Machteld. Er is iets?’ Hij ging niet zitten, bleef naast haar staan, de eene hand op het bureautje geleund, waar zij zat te schrijven, het hoofd tot haar gebogen. Zijn nabijheid verwarde haar; even beving haar den lust zich snikkend aan zijn borst te werpen. Maar zij dwong zich kalm te zeggen, wat zij te zeggen besloten had en gebruikte daartoe werktuigelijk de woorden, die daarnet onverklankt gebleven waren. Door geforceerde kalmte kreeg haar donkere stem een bijna vijandigen toon.

Doch hij zag haar snelle ademhaling, zag haar zwaar-overbrauwde oogen in koortsige schittering, zag haar vingers krampen in elkaar. En voelde de impuls tot deze handeling zuiver en echt....

Tevens was het of haar woorden in dat programmaloos stuk leven, overblijvend naast zijn fanatiek studie-bestaan plotseling iets ordende en licht bracht.

Een huwelijk met Machteld? Het was immers al eerder bij hem opgekomen.

En zonder zich geweld aan te doen, maar ook zonder groote ontroering, boog hij zich dieper tot haar, sloeg een arm om haar heen en zei haar hoe goed, en lief, en eerlijk het van haar was hem dit te zeggen, ‘maar nu, stil, niets meer,.... nu zou hij haar zeggen....’

Haar armen waren om zijn hals, haar lippen op zijn voorhoofd, slapen, handen. Hij glimlachte om haar onstuimigheid, om haar lief-onbeholpen, naïf kozen: ‘als een jonge hond, half ziek van verrukking bij het terug komen van den baas, likjes overal,’ flitste het in hem.

En hij gaf haar klopjes op de schouders, streelde haar kalmeerend over het haar, sprak rustíge woorden.

Opeens keek zij hem aan, lang, onderzoekend, als om te vorschen wat er in hem omging.

Toen nam hij haar hoofd tusschen zijn beide handen. Als een beker beurde hij haar mond naar den zijnen en dronk er snelle, korte kusjes uit. Dan diepere teugen..

* _* *

Het engagement zou kort zijn. Haar vader, door de gebeurtenis opgeschrikt uit zijn geconcentreerde studies, legde den eersten tijd een jongensachtige verlegenheid aan den dag tegenover zijn medewerker nu hij hem, los van uitgestorven volksstammen, in verband moest zien met liefde en zijn dochter. Het duurde eenigen tijd eer zijn bevangenheid tegenover beide wijken ging.

Stuart-Rinck bleef hun woning des avonds bezoeken; hij arbeidde enkele uren met zijn toekomstigen schoonvader aan diens ‘Ethnologische Onderzoekingen’ en bracht de rest van den avond in de woonkamer door bij Machteld.

Deze uren waren voor hem: na dag-

[p. 351]

arbeid verpoozing met nu en dan een fel uitschieten van lust. Voor haar waren zij als slot van een hunkerend en hongerend doorleefden dag: begoocheling en ontgoocheling beide, geluk en smart, weelde en ontbering; zonder dat zij zelf begreep. Toch had zij een onomstootelijk vertrouwen in de toekomst: hun huwelijk.

Ook gebeurde het wel, dat zij hem bezocht in zijn huis op de gracht, waarin zij ook samen zouden wonen. Er moest noodzakelijk veel bepraat en besteld worden, en zij deed dit met opgewekte voortvarendheid, hoewel het haar een inspanning was de steeds naar hem trekkende gedachten op deze zaken saâm te stuwen.

Hem maakte het wrevelig en hij liet die schikkingen meest aan haar over.

Terwijl zij door het huis ging met de huishoudster en de behangers, zat hij in zijn studeervertrek, waar hij geen veranderingen doogde. Door de ongewone geluiden in huis was echter zijn werk-atmosfeer ontrust.

In een armstoel gedoken nam hij dan zijn witte angora-kat op schoot. Zijn smalle, lange handen streelden het prachtdier over het donsen vachtje van het wit-ommaand koppetje met zachte drukking over de ruggegraat tot de staartpluim, die als de sleep van haar kostbaren pels gracelijk afhing langs zijn knie.

De poes rekte zich van genot onder zijn streeling, knipperend met de schuine oogstreepjes.

Dan tilde hij haar kopje tusschen de handen tot dicht bij zijn gelaat, kuste het rose neusje en staarde met zijn lichte blauwe oogen in de mysterieuse blauwe poezenoogen. Zoo bleven zij roerloos.

Het was alsof zij elkaar hypnotiseerden.

Zacht moduleerde hij haar dan lief-teedere woordjes toe.

‘Cléopatra; mijn wonder-mooie Cléo! Wat zijn je oogen blauw, als Veronica zoo blauw; wat is je pelsje zacht en wit, als zij zoo zacht, als sneeuw zoo wit. En zoo stil als sneeuw ben je ook, Cléo, zoo heerlijk stil.

Rust, voorname rust. Dat is mijn Cléo. Cléopatra; stille, voorname, mysterie-volle sfinx, mooie Cléo!’

Machteld had hem een paar keer aangetroffen in zoo'n zoete indolentie, zachtstreelend de angora, en langzaam, als een litanie haar zijn bewondering en verteedering toebiddend.

Zij had er om geglimlacht. Maar tevens was het, alsof zij opeens voelde wat zij ontbeerde in hun avond-uren: dat iets in zijn stem van verrukking; dat heele teere in de streeling zijner handen; die innigheid in zijn blik. Nu zij wist dat dit alles niet vreemd aan hem, dat het in hem was, dat hij het geven kòn, nu droomde zij er van ook dit van hem te krijgen, als nuances tusschen de tevreden zakelijkheid hunner omgang en de uitbarstingen van fel begeeren; naast het sterke ook dit: die oneindige teederheid, die amoureuse bewondering, die aanbidding.... Het deed haar pijn, sinds dien, hem te hooren spreken tegen de angora, of toe te zien hoe hij het dier liefkoosde.

* _* *

Kort voor hun huwelijk reisden zij samen naar een afgelegen dorp om zijn jeugd- en studievriend Just van Hasselte te bezoeken.

Het was een stille najaarsdag met gedempt zilver zonne-licht; buiten rook het naar welkend blad en naar ooft.

Op hun wandeling van den stoomtram door de bosschen naar het landhuis hoorde Machteld zich vertellen over den jongen geleerde, die bestemd was geweest een leerstoel aan een universiteit te vervullen, doch plotseling alle studie had laten varen, in het huwelijk was getreden met een vrouw veel ouder dan hij zelf en zich met haar hier buiten had terug getrokken.

[p. 352]

In de beschrijving welke Alexander haar van zijn vriend gaf, proefde Machteld een zuivere vriendschap en groote gehechtheid.

De vrouw, Neta, beschreef hij haar als buitensporig in smaak, in taal, in alles; eerder leelijk dan mooi, tenger, ongelooflijk vlug en lenig en levendig, daardoor jeugdiger dan haar man ondanks het leeftijdsverschil.

Hij, Just, was een melancolicus. Voor hem was ten slotte misschien het buitenleven met deze gezellin wel beter dan een leven van studie.

Op het landhuis brachten zij een heerlijken dag door. Machteld werd opgenomen in de intimiteit, die reeds tusschen de anderen bestond, als van zelf sprekend, zonder moeite, zonder dat er iets wrong. De gastheer sneed een bos roode rozen voor haar en telkens dook haar gezicht in de bloemen om dat warm-zoete in te drinken. Zij lunchten buiten, onder een beuk, bij een pas-gemaaid gazon met hooibergjes, die geurden. Een pauw tripte statig rond en sloeg ritselend zijn staartsleep open; bleef pronkend staan: Japansch scherm van geel, groen, bruin zijde borduursel overpoeierd met stofgoud en bezet met diep-donkere fluweelen oogen.

Uit het geboomte achter het grasveld klonk telkens de drie-tonige roep van den wielewaal, als verklankte stilte.

Machteld genoot. Alexander had een paar maal onder tafel haar hand gegrepen.

‘Ik bid je, Netalief, een beetje kalm,’ had Just gesmeekt, toen zijn vrouw, meisjesachtig druk, vertellen ging over kluchtige dorpsstypen, en onderwijl zijn zwart puntbaardje, - hij liet het staan om ouder dan zij te lijken, - versieren wilde met wingerd; had hij soms niet een Bacchuskop?

En Neta in haar extravagant kleurig toiletje deed plotseling ingetogen als een nonnetje.

Maar even later sprong haar levendigheid weer los: zij moèst met drukke woorden en gebaren constateeren, dat de schim van Schopenhauer zou smullen aan de combinatie: Alexander - Machteld! De natuurkeuze der contrasten: de blonde man, de donkere vrouw!

Machteld gaf het voldoening te hooren, dat de natuur hen al als 't ware voor elkaar zou hebben bestemd. Maar Alexander vaagde met achteloos hand-gebaar die théorieën weg: onzin; wit is ook een contrast van blond; hij had dus volgens Schopenhauer gekozen ook als zijn levensgezellin wit was geweest.

Neta schaterde, draafde op het onderwerp voort.

De wielewaal; verre, bleef de stilte verklanken met zijn drie-tonige droef-zoete roep.

's Avonds namen zij afscheid.

Door de schemerende bosschen liepen Alexander en Machteld terug naar het station; hij, stil, nabroedend over enkele los door de gesprekken heen geworpen woorden van zijn vriend, vreesde: ‘....loerde weer de zwarte melancolie? Toch leek hun samenleven gelukkig. Maar weet men ooit..’ Machteld voelde zich teleurgesteld. Op deze wandeling alleen met hem had zij zich verheugd, er iets van verwacht; een openbloeien van innigheid,.... ze wist niet.... iets wat uitbleef, - een gemis, dat haar bedroefd uit zijn armen liet komen, toen hij haar in de coupé in wilde toenadering tot zich getrokken had.

* _* *

Een week later een telegram aan Machteld met de onheils-tijding: Just had zelfmoord gepleegd. Machteld moest het Alexander voorzichtig zeggen. En dat hij dadelijk komen moest. Dan Neta's naam.

Zij ging naar zijn woning, een drogen snik in haar keel om de ellende van alles wat zich in haar onrustige gedachten verbeeldde: Alexander als hij 't noodlottig bericht hoorde; de wanhopige, eenzame vrouw

[p. 353]

daar ginds, Neta, nog in het korenblauwe kleedje, 't jong-oude gezicht niet meer lachend, verwrongen, overstroomd door tranen; de doode man, bleek boven de zwarte baard, roerloos uitgestrekt, een wond aan den slaap; of gezwollen door water? - Dan weer Alex in allerlei uitingen van groote droefheid, weenend, handenwringend. Dat zij hem dit moest gaan aandoen! Met al haar liefde kon zij het niet van hem houden. Zij huiverde er voor terug en vertraagde haar nerveusen gang; de dichtgekrampte keel bemoeilijkte haar ademhaling, die kwam als zacht gesnik en haar zelf verbaasde.

Weer liep zij sneller nu verlangend bij hem te zijn en te weten hoe zij het hem zeggen en hoe hij het dragen zou. Vooruit bedenken kon zij niet. Daartoe jachtten haar voeten te veel, klopte haar hart te sterk, benauwde die snikkende ademhaling te zeer. Zij belde aan.

Zacht, op de teenen, als schuldig, trad zij bij hem binnen. Hij keek op van uit zijn werk aan de schrijftafel en ontstelde van de uitdrukking op haar bleek gezicht. Snel kwam hij tot haar, een vraag op de lippen....

Zij greep zijn hand: ‘Neta.... Just.... er is iets niet goed met Just.... Je moet er heen....; zij vraagt of je komt....’

Haar stem brak.

Zij zag, dat hij begrepen had.

De hooge gestalte stramde zich; de schouders bracht hij achteruit als om zijn borst te verruimen tot langen ademteug; zijn tint vervaalde.

Zij sloeg haar armen om hem heen, drukte haar gezicht tegen zijn borst. Maar hij leek haar ontgroeid; ver boven haar omarming uit bleef stram gerekt zijn lijf en hoofd en zij liet haar armen vallen.

‘Een telegram?’ vroeg hij kort.

Zij knikte.

Hij strekte zijn hand uit naar het papier.

Hij las, sloot even de oogen.

Toen begon hij in het vertrek heen en weer te loopen. Herhaaldelijk streek hij met beide handen langs de slapen en het blonde haar. Trager dan anders was zijn gebaar.

Nog eens trachtte zij hem tot zich te trekken, met een enkel woord van liefde en troost. Hij scheen haar niet te hooren.

‘Lex,’ snikte zij het uit, ‘ik kan je niet zoo ongelukkig zien. Ik houd van je. Laat mij je helpen. Zeg iets....’ en zij legde haar hoofd in de armen gekruisd op den hoek van den schoorsteenmantel. Als verstrooid sprak hij haar toe, met kille stem: ‘Kalm, stil, Machteld, stil....’ en streek even over haar gebogen hoofd. Toen nam hij een spoorboekje en begon er in te zoeken. Half luid zei hij de woorden bij het ritselen der blaadjes: ‘om 2 uur, goed, om vier uur Arnhem, om 5 uur....’ een blik op de klok,.... ‘te vroeg; wachten....’

Machteld bleef in dezelfde houding, vechtend om haar snikken onder te houden.

Het werd heel stil in de kamer.

Eindelijk hief zij haar hoofd op. In den spiegel boven den schoorsteenmantel zag zij eigen beweend gezicht.

Langs haar beeld heen zag zij Alexander achterover in zijn fauteuil, de handen aan de slapen gedrukt, de lichte oogen zonder zien naar het plafond starend.

Achter hem boven een stapel boeken op de schrijftafel ontwaakte de witte angorakat. Met naar voren gestrekte uitgespreide klauwtjes, kop laag, staart hoog, sperde zij den kleinen rosen roofdier-muil in lange geeuw; dan zette zij de vier pootjes op nauw bestek bijeen en kromde den rug tot een boog, waarom de wijd-uitstaande witte haren een nimbus waasden. Rustig, weloverwogen, sprong zij van het burau en in nonchalante sleeping van de donzen staartpluim, 't lijfje, omhangen met den sneeuwig neervlokkenden pels, in golving op de beweging der gracieus neergezette pootjes, naderde zij haar meester. Mauwend wreef zij kopje en flanken tegen zijn beenen.

Machteld zag. Over zijn verstard gelaat rilde een pijn-trekking; de verdwaalde blik

[p. 354]

sloeg neer; plotseling boog hij zich voorover, beurde het donzen dier in zijn armen tot tegen zijn gezicht en uit de vacht klonk gedempt een vreemd, rauw keelgeluid op. Zijn hoofd had korte schokjes, als wilde het zich dieper wegdwingen in den angorapels.

En hij wiegde het dier, wiegde het zacht in zijn armen, tegen zich aangedrukt, meewiegend met zijn gebogen schouders. Korte snikken doorsidderden nu en dan zijn lichaam....

Als gehypnotiseerd hing Machteld aan het beeld, dat de spiegel weerkaatste. En toen zij, na plotseling uit een droom opschrikkend, de handen langs het gelaat streek en dan weer op keek, zag zij in de vierkante omlijsting van het glas zich zelf staan, op den voorgrond, als een vreemde: een smalle gestalte in witte japon met zwarte en roode arabesken; hals en gezicht porcelein-wit, de mond bloem-rood, de schuingetrokken mongolen-oogen donker als sombere afgronden.

Zij zag, huiverend, in die oogen alle eigen wanhoop, verlatenheid, honger en met de tanden in de onderlip geklemd, sloot zij even de oogleden.

Achter het voorgrond-figuur in schaduw, ving de waterklare spiegeldiepte dat andere beeld, lichtoverstroomd, verderaf, kleiner: de blonde man, voorovergebogen, het gezicht verborgen tegen de witte angora in zijn armen.

Daarachter hoekte het raam met den zonnigen tuin.

Stil sloop Machteld de kamer uit....

* _* *

Zij trouwden korten tijd later.

Bij de geboorte van hun kind, toen zij, na uren en dagen van verscheurende smarten, in pijnlooze uitputting zich zalig voelde zinken naar ijle materieloosheid, omzweefde haar, - of was het droom slechts? - met streelende teederheid zijn stem, die haar terugbad uit het niets. En zij glimlachte.