Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 28

[p. 342]

Palestijnsche bedowinen-zeden,
door Maurits Wagenvoort. (Slot).

Hoewel de afspraak was, dat ik zoolang de gastvrijheid der Beni Abdoe'l-Mesjid zou genieten tot hun hoofd, sjeich Ali, wederom naar Jeruzalem zou opgaan, acht of tien dagen, stond het geschreven, dat aan mijn verblijf in hun midden reeds na een dag of vijf een einde zou komen. Niet, dat ik daar rouwig om was. Het ongemak van hun leven was zelfs mij, met veel ongemak en ontbering gedurende mijn reizen vertrouwd geraakt, te groot: beschavingsmensch, verlangde ik reeds na een paar dagen hartelijk naar mijn element terug.

Reeds deelde ik mede, dat ik, ofschoonoververmoeid, 's nachts weinig sliep, wakker gehouden door het jeukend ongedierte, dat ik in het kamp had opgedaan, door het rusten haast onder den blooten hemel van indrukwekkende schoonheid, door de vele geluiden dichtbij en ver weg. Zoo, terwijl sjeich Ali en zijn zonen en de andere mannen sliepen en ronkten dicht om mij heen gelegerd, opdat niemand mij zou kunnen naderen, was ik soms de eenige in het kamp, die waakte.

Overdag en 's avonds, wanneer ik met sjeich Ali of sidi Oemar, den schriftgeleerde of de schapenscheerders over hun leven zat te kouten, kwam het gesprek een enkele maal op het pas gevluchte paar, Machmoed-ibn-Aboe-Bek'r en ‘de meid Chadidsjah’. Allen waren er van overtuigd, dat zij zich bij ‘die honden van zonen van Ibrahim’ hadden aangesloten, om het voordeelige huwelijk onmogelijk te maken, 't welk sjeich Ali en zijn broer voor Chadidsjah hadden bedisseld met het hoofd van de Beni-Jacoeb. Dan werd er reeds over gesproken om, zoodra ik het kamp zou hebben verlaten, op een nachtelijke expeditie wraak te nemen over den smaad door deze intime gebeurtenis over den stam der ‘zonen van Abdoe'l-Mesjid’ geworpen.

Er is altijd min of meer wrijving tusschen den eenen Bedowinen stam en den andere. Hun gebieden hebben geen afgebakende, slechts overgeleverde grenzen. Het komt telkens voor, dat de kudde van den een graast op het land van den ander. Bovendien beoefenen zij roof en diefstal als een nobelen sport, waarbij de handigste het meest wordt geëerd, doch de onhandige altijd zeker kan zijn om als leerling voor zijn goeden wil sympathie en aanmoediging in zijn omgeving te vinden. Hun voornaamste deugd is de gastvrijheid en de betrouwbaarheid van hun gegeven woord, wat niet verhindert, dat zij meesters zijn in het bedenken van spitsvondigheden om er langs heen tot het tegenovergestelde te komen.

Als hun gast, kon ik zeker zijn, dat mijn veiligheid en eigendom volkomen ongedeerd zouden blijven, zoolang ik onder de hoede was van sjeich Ali. Maar zeer mogelijk zouden hij en zijn volgelingen mij uitplunderen zoodra zij, de verplichting hunner gastvrijheid geëidigd, er de kans schoon genoeg voor vonden.

Zoo komen min of meer ernstige botsingen herhaaldelijk voor onder naburige stammen, Vandaar die oude veete tusschen de Beni-Abdoe'l-Mesjid en de Beni-Ibrahim, ofschoon er tusschen de twee nooit een bloedveete was ontstaan. Sjeich Ali's vader, Moerad, was gedood in een gevecht met een geheel vreemden stam, die gewoonlijk in den winter legerde aan de overzijde van het meer van Genezareth.

Zooals ten onzent twee naburige steden haar ‘elftallen’ voetbalspelers uitzenden om elkaar te bestrijden, is de veeroof onder naburige Bedowinen-stammen, de sport, waarin zij zich voortdurend oefenen. Zij voelen zich trotsch in geval van overwinning en hebben het land na een nederlaag, zonder dat de overwinnaar door zijn ‘glorie’ den overwonnene vernedert of dat deze laatste de tegenpartij om zijn nederlaag haat.

[p. 343]

Zoo was het tusschen de Beni-Abdoe'l-Mesjid en de Beni-Ibrahim, met het verschil, dat de laatste veel talrijker en de eerste veel rijker, de schade gewoonlijk voor rekening mijner vrienden, de ‘Zonen van Abdoe'l-Mesjid’ kwam. Maar nu, door de vlucht van Machmoed en Chadidsjah, was er bitterheid gekomen op de tong der mannen van sjeich Ali, en haatgloed in de oogen van het opperhoofd zelf. Dit was geen sport meer: elkaars vee te rooven, het kon er mee door. De beroofde moest dan maar een volgende keer zijn slag zien te slaan. Maar elkaars jonge mannen tot onttrouw te verlokkenen, veel erger nog, de jonge dochters van een stam te verleiden tot ongehoorzaamheid jegens vader en hoofd, en in dit geval juist nu de Beni-Abdoe'l-Mesjid een verbond stonden aan te gaan met de machtige Beni-Jacoeb: dit was zelfs meer dan de honden van den stam verdragen konden. Dit eischte felle wraak. En wel hoe eer hoe liever. Nog voor de Beni-Ibrahim den aanval zouden beproeven, welken men aan dezen zijde van hen verwachtte, en waaraan Machmoed zou moeten meedoen om aldus de brug naar zijn stam achter zich af te breken: een feit van roof jegens zijn volk, zonder hetwelk hij niet geacht kon worden bij zijn nieuw-gekozen stam ingelijfd te zijn.

Wanneer wij over dien verwachten aanval van de Beni-Ibrahim spraken, eindigden de mannen van sjeich Ali met de opmerking, dat zij 's nachts dubbel waakzaam dienden te zijn, wat niet verhinderde, dat zij alle nachten om mij heen lagen te ronken.

Zoo was ik de eenige, die in den vijfden nacht van mijn verblijf te midden der Beni-Abdoe'l-Mesjid wakker lag, toen ik in de verte een beweging waarnam, eerst van de kudde schapen, die plotseling hevig waren gaan blaten, toen van een naakte gedaante, naar mij voor kwam, een oogenblik daarna van een tweede, van een derde.

Ik wist reeds, dat wanneer de bedowinen op nachtelijke, roof uitgaan in een naburig kamp, zij zich geheel ontkleeden, zoodra zij hun doel bereikt hebben, wijl waakhonden vreemd of eigen, naar 't schijnt, voornamelijk aan de kleeding herkennen. Van een naakten man onderscheiden zij in de verte niet of hij vriend of vijand is. Het feit was dat de honden der Beni-Abdoe'l-Mesjid voor deze naaktloopers niet hadden aangeslagen. Maar in het duister ontblooten de Bedowinen zich soms om bij een vuur hun kleeding van het ongedierte te ontdoen. Deze naakte gedaanten in de verte konden dus even goed een paar mannen van sjeich Ali zijn, als roovers die trachtten hun slag te slaan. Het was een vrij duistere nacht: slechts nu en dan scheurde de maan de wolken open, en het was ook in zulk een moment van helderheid geweest, dat ik de naakte gedaanten in de verte had kunnen onderscheiden.

Ik stootte sjeich Ali aan, die aan mijn zijde sliep; te vergeefs. Hij sliep rustig door. Toen stond ik op en trad buiten de tent en voor mij deden de waakhonden wat zij niet voor de naakten hadden gedaan, zij sloegen verwoed aan, één hond, twee honden, tien honden, een hevig geblaf in eens. Op dit alarm ontwaakten al de slapers in de ‘tent der beraadslaging’, en ik vertelde sjeich Ali wat ik gezien had. Toen was de algemeene kreet:

‘De Beni-Ibrahim!’

Zooals zij daar waren, grepen allen naar hun wapens: geweren, pistolen, sabels, lansen en stortten zich naar buiten. Het geheele kamp was plotseling in een onzegbare beroering; de mannen schreeuwden, de vrouwen weeklaagden en sloegen zich met de overdreven wanhoopsuitingen van Semietische volken op de borst, of krabden zich gezicht en boezem wond, de kinderen huilden, de honden blaften. Over dit alles loeiden het geblaat der verontruste kudde als een gierende storm. Het was een schreeuwend over en weer gevraag, geantwoord en geroep. Alle weerbare mannen snelden naar de paarden, die met voethalters door het kamp

[p. 344]

verspreid waren. Zij ontdeden de dieren van hun beletselen en slingerde zich er boven op, zonder zadel, zonder toom.

In aller ijl deed ik mijn schoenen aan om sjeich Ali te volgen en getuige te zijn van wat er ging gebeuren, maar ofschoon ik mij voor mijn ruiterschap gewoonlijk niet behoefde te schamen, lukte het mij niet op een ongezadeld paard te komen. Het eerste dat ik kon aanhouden en van zijn voethalsters ontdeed, ontrukte zich aan mijn greep en joeg op eigen gelegenheid den wilden stoet ruiters achterna, die zich, sjeich Ali en zijn zonen voorop, hadden voortgeworpen ter achtervolging der intusschen gevluchte indringers. En terwijl ik, ietwat verlegen, het voortsnellende losse paard nazag, voelde ik, een hand op mijn schouder. Het was sidi Oemar, de oude schriftgeleerde, die mij zei: ‘U moet hier blijven, chawadsjah, dit is niets voor U.’

Er was zeker niets beters voor mij te doen dan in het kamp te blijven, dat van de strijdbare mannen verlaten, vol angst en onrust was. Alleen de grijsaards, de vrouwen en de kinderen waren nu overgebleven. In de ‘tent der beraadslaging’ was ik alleen met een half kindschen ouden man, een oud-oom van het opperhoofd, grijsaard van ‘ver over de honderd jaar’ had men mij gezegd, doch er waarschijnlijk een slag in geslagen. Dergelijke oude menschen weten nooit met zekerheid hoeveel jaren zij tellen.

Aan slapen was door de algemeene ontroering, welke zich, begrijpelijkerwijze, ook van mij meester had gemaakt, onder deze omstandigheden minder dan ooit te denken. Ik wierp mij op mijn leger neder om af te wachten wat gebeuren zou. En er gebeurde iets onverwachts en zeer zonderlings. Ik lag dicht aan den rand der tent en onder de gleuf door duwde een hand mij in den rug, terwijl een fluisterende vrouwenstem zacht en angstig, riep: ‘chawadsjah, chawadsjah! Luister!’

Het was nu licht genoeg om mij snel te doen zien, dat de hand, welke zich onder het zwarte tentdoek doorgeschoven had een jonge vrouw toe behoorde, een meisje misschien: hoewel vuil en zwaar getatoueerd. was het een klein en heel fijn handje.

‘Wie ben je?’ vroeg ik.

‘Ma' 'alesj!’ was het haastig gegeven antwoord: ‘het komt er niet op aan, een vriendin van Chadidsjah. Luister goed naar wat ik zeg, en deel het sjeich Ali mee: zij en Machmoed zijn nièt bij de Beni-Ibrahim. Zij zijn naar de Beni-Jacoeb gegaan.’

Ik kon niet nalaten verwonderd te herhalen: ‘naar de Beni-Jacoeb?’

‘Ja, naar de Beni-Jacoeb,’ herhaalde de stem aan de andere zijde van de tent.

‘De sjeich van de Beni-Jacoeb vond de som te hoog, die sjeich Ali voor Chadidsjah vroeg. Hij wilde Chadidsjah wel als vrouw voor zijn zoon, maar niets van zijn kudde of geld voor haar afstaan. Toen hebben zijn mannen Machmoed bepraat om haar over te halen met hem te vluchten, en die slechtaard heeft dat gedaan. Hij heeft Chadidsjah zoo lang bepraat over de mooie kleeren en de sieraden, die zij zou krijgen als vrouw van den zoon van den Beni-Jacoeb-sjeich, wanneer zij in stilte met hem meeging, dat zij zich heeft laten overhalen en met hem is gevlucht, naar de Beni-Jacoeb en niet naar de Beni-Ibrahim, Zeg dit aan sjeich Ali, om der wille van ‘Mevrouw Maria, de moeder van uw Profeet Jezus!’

‘Maar waarom heb je dit niet eer en aan iemand van je eigen volk verteld?’ vroeg ik verbaasd over deze geheimzinnige en vertrouwelijke mededeelingen. Ik ontving echter geen antwoord. Klaarblijkelijk had Chadidsjahs vriendin zich haastig weer verwijderd. Ik stond op, keek tusschen de nauwe opening, welke ‘de tent der beraadslaging’ scheidde van sjeich Ali's woontent, waarin een zijner vrouwen lamenteerde en een andere een huilend kind in slaap trachtte te zingen, maar er was niemand te zien.

Het daagde reeds, toen Sjeich Ali met zijn mannen, verhit en bestoven, van hun

[p. 345]

wilde jacht terugkwamen: de roovers hadden een deel der gestolen kudde voor zich uit gejaagd, maar de dieren weer in den steek gelaten, toen zij zich achtervolgd zagen. Met dit ontroofde gedeelte van het eigendom van hun stam kwamen sjeich Ali en de zijnen terug, niet zonder hun tevredenheid te uiten, dat de onderneming der ‘Zonen van Ibrahim’ mislukt was, dank zij mijn waakzaamheid. Maar wie zal in woorden de uitdrukking van met ergernis, ongeloof en beschaming vermengde verbazing van sjeich Ali's verweerd gelaat weergeven, toen ik hem, terzijde genomen, vertelde wat de geheimzinnige stem achter de tent mij gezegd had?

Hij viel van den eenen uitroep van verbazing in den andere: het ‘Allah akbar!’ was nauwelijks van zijn lippen of er volgde een ‘Masjallah!’ een ‘God behoede ons!’ op een ‘God is groot!’ Eindelijk boog hij zich voor over, met beide handen greep hij de rulle aarde voor zijn voeten en wierp die met veel misbaar over zijn hoofd uit, terwijl hij zich met de zware vuist de borst kastijdde. Zijn zonen en de ‘ouderen,’ die dit zagen, naderden en vroegen ontsteld wat er was? Toen vertelde hij hun wat ik hem had meegedeeld, en de ergernis en verbazing zijner volgelingen waren niet minder nadrukkelijk en luid dan de zijne. De Beni-Jacoeb werden uitgescholden en verwenscht, alle plagen eener vreeselijke kastijding van Allah afgebeden over de hoofden van Machmoed en Chadidsjah, de vaders van welk tweetal zich de hemden van het lichaam reten en met hun nagels krabden over hun borst onder luide weeklachten en biggelende tranen, welde deze menschen haast willekeurig aan hun oogen weten te doen ontvloeien En wijl de vrouwen op een afstand de aandoening der mannen zagen en niet begrepen wat de oorzaak was, behalve dat het iets zeer ernstigs moest wezen, begonnen ook zij - en de kinderen op het voorbeeld der moeders - te huilen en te weeklagen, te gillen en te schreeuwen. Een oningewijde zou gedacht hebben, dat al die menschen met krankzinnigheid geslagen waren, en zeker, het was om er gek van te worden, alleen van het bijtewonen. Ik verlangde hartelijk het kamp te verlaten, had genoeg van het leven der tentbewoners: het rustige Jeruzalem lokte mij als een verkwikking na een vermoeiende dagreis.

Gelukkig voorkwam sjeich Ali mijn wenschen.

‘Chawadsjah’ zei hij, ‘wat ik en mijn mannen hebben te doen weet ik nog niet, moet ik eerst met mijn “ouderen” overleggen, maar zeker: als het waar is, wat de vrouw van nacht u heeft meegedeeld, dat die twee niet bij de Beni-Ibrahim, maar bij de Beni-Jacoeb zijn, dan is de schande voor onzen stam zoo groot, dat geen man van “de Zonen van Abdoe'l-Mesjid” naar zon of maan zal durven opkijken, voor dat hij heeft meegeholpen over “de Zonen van Jacoeb” dood en verderf te brengen. Zelfs onze honden zouden niet meer met ons willen verkeeren voor wij dit gewroken hebben. U kan hier dus niet blijven, want het is voor ons geen tijd langer, hoe lief ons de gast ook is, aan iemand de zoete gastvrijheid te bewijzen. Wilt u vandaag of morgen met mij naar Jeruzalem opgaan?’

‘Vandaag nog!’ antwoordde ik.

‘Mij is 't wel’, antwoordde de sjeich. ‘Dan zullen wij straks op El-Kods - de “Heilige” - afgaan.’

Mijn verhaal is hiermee ten einde: het is er zonder slot. Ik nam van ‘de Zonen van Abdoe'l-Mesjid’ afscheid met hun welslagen op hun aanstaanden ‘oorlog’ toe te wenschen, niet zonder in stilte een hartgrondig ‘elhamdoelillah!’ - ‘God zij gedankt!’ - te slaken. Met sjeich Ali reed ik weldra naar Jeruzalem op.

Hoe de strijd, tusschen de Beni-Abdoe'l-Mesjid en de zooveel talrijker Beni-Jacoeb, die spoedig daarop werd geopend,

[p. 346]

geëindigd is, weet ik niet, ook niet of de trouwelooze Machmoed en ‘de meid Chadidsjah hun gerechte bestraffing ontvangen hebben. Niet lang daarna verliet ik Jeruzalem en het Heilige Land. Maar toen ik afscheid nam van sidi Abdallah-ben-Joesoef-el-Mekkani, den hoofd-gebedsomroeper van de Omar-moskee, vroeg deze mij: ‘hoe is u het leven onder de Bedowinen bevallen?’

‘Hum!’ antwoordde ik, zonder groote geestdrift, ‘niet slecht.’

Hij glimlachte. ‘Ik wist het wel,’ zei hij: ‘een Frankische heer temidden der tentbewoners is net als een visch op den oever. Masj-Allah!’