Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 28

[p. 282]

Het onverwachte
door Marie de Rovanno.

Ze zat in de wachtkamer van het kleine station en las. Nog drie of vier rustige menschen waren daar. 't Was avond. 't Was stil. En in die stilte las zij.

Niets was er, dat haar voorbereidde op 't onverwachte, dat gebeuren ging. Geen feit, geen gedachte. 't Was daar stil in de wachtkamer van het kleine station, en zij las.

In de stilte schuurde de deur open.

Ze keek op van haar boek, onwillekeurig - 'n onbewust opzien naar wat de stilte verbrak.

Twee menschen zag ze binnenkomen, 'n man en 'n vrouw. Vol nog van de beelden door haar lectuur opgeroepen, voer haar blik over die twee menschen heen, onverschillig.

Dan schokte ze tot zichzelf. Plotseling.

Ze zag ze heel helder nu, die twee gestalten, een man en een vrouw, De man - hij. Met een vrouw.

't Neep in haar samen, alsof er iets onrechtvaardigs gebeurde.

En ze keek neer in haar boek, om zichzelf gelegenheid te geven, in stilte die nijping te verdrukken, die haar verstand belachelijk oordeelde.

Waarom niet? zei ze bij zichzelf. Waarom zou hij hier niet zijn met een vrouw? Waarom niet met zijn vrouw? Ze wist immers heelemaal niet, op hij getrouwd was; dat was toch heel goed mogelijk. En die mogelijkheid had ze toch geweten, van 't begin af aan. Wat deed ze dan nu bespottelijk, alsof hij een onrechtvaardigheid beging tegenover haar, eenvoudig door hier in 't station te komen met een vrouw. Met zijn vrouw misschien.

Ze keek weer.

Ja, hij wàs 't.

Hij zag haar niet. Stond met z'n rug naar haar toe en bekeek 'n reclame-plaat. van 't ‘Vreemdelingenverkeer.’ Hij stond als in gedachten verzonken, keerde zich niet om.

De vrouw stond naast hem, op zij. En praatte tegen hem. Ze hoorde haar iets zeggen van een groote familie, veel kinderen, gezelligheid.

Hij zei een paar woorden terug, met de diepe zachte stem, die ze van hem kende. Wat hij zei, verstond ze niet, maar ze was blij, dat 't zoo weinig was, en dat 't ging over een zóó ongelangrijk onderwerp.

Toen bekeek ze de vrouw.

Die was klein, en gezet. Met een vriendelijk rond gezicht. Blonde krullen kwamen onder haar hoed uit. Bleek zag ze, en moe, en had 'n begin van oude-vrouw worden. Ze praatte met een vriendelijke kalme stem door. Wat? Dat deed er immers niet meer toe, 't zou nog wel zijn over groote families en veel kinderen en gezelligheid.

Af en toe zei de man wat terug. 't Klonk haar als zonder belangstelling, vriendelijk beleefd.

Ja, 't zou zijn vrouw wel zijn, dacht ze, tegen wie hij zoo sprak, met zoo weinig interesse, zoo kalm vriendelijk, en zoo zonder in te gaan op wat ze zei, en met telkens weer een blik naar de reclame-plaat van 't ‘Vreemdelingenverkeer.’

Ze zei bij zichzelf, dat die vrouw niet te benijden was, die vrouw waaraan hij ‘gewoon’ was, god weet hoe lang al, en die niets belangwekkends meer voor hem had, die met hem praatte over groote families veel kinderen, gezelligheid.

En ze herinnerde zich gesprekken van zichzelf met hem.

Zij tweeën hadden waarlijk nooit tijd gehad voor gedachten van zóó 'n alledaagschheid. Elke minuut was hun kostbaar geweest. Er was een wisseling van gedachten, strak en sterk, van de een naar den ander. Als in een helder licht zagen ze elkaars gedachten, met scherpe, zuivere lijnen, als dingen met omtrekken, afgebakend. Zuiver en strak kenden ze elkaars gedachten, begrepen

[p. 283]

ze elkaars gedachten. Vaak waren halve woorden voldoende, om den ander 't geheele gedachtenbeeld te suggereeren, en er op te antwoorden, alsof 't in z'n geheel naar buiten gezet was in woorden. Ze hadden soms er om gelachen zelfs, en gezegd, dat zij tweeën helderziend schenen te zijn voor elkaars gedachten. 't Was een genot, dat ontvangen en wéér-geven van scherpe zuiverheden, een genot dat hun beiden bewust was, dat ze elkaar bekenden.

Of 't was soms, in stille oogenblikken, een wisselen van gevoelens ook. Beiden gesloten, en teruggetrokken diep in zichzelf ieder, waagden ze 't soms 'n beetje licht te laten schijnen op een hoekje van dat donkere, angstig weggehoudene. 'n Heel klein beetje licht, dat door veel transparante woorden heen, 'n hoekje gevoel te raden gaf. En dit vooral waardeerden ze van elkaar; zij, die niet konden uitleggen hun gevoel in al zijn innigheid, in al zijn hevigheid, zij waardeerden het, dat de ander begreep het kleine hoekje dat vagelijk belicht werd, en daaraan genoeg had, om 't geheel te begrijpen. Maar dit waardeeren hadden ze nooit uitgesproken, dat was al te veel voor hun twee geslotenheden.

Dit overdacht ze bij zichzelf, terwijl ze keek naar de man en de vrouw, die nog steeds stonden bij de reclame-plaat van 't ‘Vreemdelingenverkeer’, en af en toe een paar woorden wisselden.

Ze vergeleek zich bij die vrouw. En ze was blij met haar voordeel.

Ze vergeleek zich ook uiterlijk, en wist dat ze veel jonger was, en veel begeerlijker. Ze wist ook haar lichamelijke voordeelen en verhief zich in stilte op den voorrang die ze had boven die vrouw.

Zoo dacht ze haar gevoel te dooden, haar nijpend gevoel van onrechtvaardigheid straks toen ze binnen kwamen.

Ze dacht, dat ze er al was, en dorst nu vrij die twee te bekijken. Ze hoopte, dat hij haar kant uit zou zien, en haar groeten. Dan zou ze ongedwongen terug kunnen groeten; keek hij nu maar. Hij stond maar steeds bij die ellendige reclame-plaat, alsof die zoo interessant was.

In de verte floot de trein.

De vrouw maakte er hem opmerkzaam op.

Ja, hoorde ze hem zeggen, laten we maar vast op 't perron gaan.

Zonder op zij te kijken liep hij naar den uitgang.

Hij deed de deur open, en samen gingen ze het perron op.

Ze zag ze staan naast elkaar, en kijken naar den trein die kwam aanzetten in de verte.

Ze ging ook op 't perron.

En bleef achter hen staan.

De trein kwam binnen.

Zonder zich te haasten zag ze de twee een coupé zoeken, vooraan.

Eerst wilde ze achter hen blijven, en meegaan in dezelfde coupé, als bij toeval.

Dan besloot ze, dat het toch malligheid was, ze gaf er immers niet om, of die twee samen waren, 't liet haar immers onverschillig wat ze spraken, 't zou toch niet veel beters zijn dan over groote families met veel kinderen en gezelligheid.

En ze keerde zich om, en liep naar den heel anderen kant van den trein.

Ze zocht een hoekplaatsje en deed haar oogen toe. Ze wou slapen, en die menschen uit haar gedachten zetten. 't Was immers de moeite niet waard, iemand die sprak over zoo'n onbeteekende dingen, en hij, hij had nauwelijks geluisterd naar 't gebazel.

En weer zag ze voor zich de wachtkamer, zooals zij daar gezeten had, hun binnenkomen, haar schrik, hun staan bij de reclame-plaat, hun gesprek.... en alles passeerde weer haar geest, al haar gedachten van straks toen ze daar had gezeten, en naar hen gekeken had.

Ze werd boos op zichzelf. Idioot, om je door zoo'n onnoozel iets in beslag te laten nemen.

Om een andere richting voor haar geest te vinden, ging ze haar medereizigers op-

[p. 284]

nemen. Tegenover haar 'n jonge man, die onderuitgezakt in de kussens, lag te slapen. Daarnaast een verloofd paar, die hoofd aan hoofd bijna, zaten te fluisteren.

Hoe zouden zij tweeën zitten? dacht ze. Welke plaatsen zouden ze gekregen hebben? Naast elkaar? tegenvoer elkaar? Of van elkaar af? Ze betrapte zichzelf op 't gevoel, dat ze dit hoopte, dat ze niet naast elkaar 'n plaats hadden gevonden, of tegenover elkaar, maar ieder aan 'n andere kant van de coupé.

Ze ontstemde hoe langer hoe meer over zichzelf.

Hè, 'k zal blij zijn, als ik thuis ben, en slapen kan, overdacht ze, 'k ben zeker moe, dat ik zoo doorzeur over 't zelfde.

Toen drong 't zich vanzelf weer aan haar op: die twee gingen óók naar huis.

Naar 'n huis, waar ze met hun tweeën woonden, waar ze 't samen gezellig hadden gemaakt, waarvan ze samen ieder plekje kenden, waar elk meubel hun vertrouwd was; hun eigen huis, waar ze in 't donker den weg zouden kunnen vinden; 'n huis, waar zij nooit geweest was, waar ze niet eens 't bestaan van kende, waar niets, niets was, dat hem aan haar zou doen denken. 't Was daar 'n gezelligheid, 'n intimiteit, waar zij buiten stond, 'n warme intieme gezelligheid - 't kon niet anders, 'n huis dat hij bewoonde moest zoo zijn.

En in haar verbeelding ging ze verder.

Ze bouwde kamer voor kamer op in dat huis, zooals 't haar dacht, dat het er zijn zou want ze kende z'n smaak en z'n voorliefden wel. En na elke kamer die ze opgebouwd had voor hem, dacht ze met pijn, dat 't toch zóó niet zou zijn, want dat die vrouw ook haar element er in brengen zou. De kamers, die zíj opbouwde, waren kamers voor hem, voor hem alleen, en waar ook zij zich in thuis zou voelen. Maar de echte kamers, de kamers van zijn huis, waar hij heen ging straks, waar hij op weg naar toe was, hij met die vrouw, dat waren kamers voor hen. tweeën, vreemde kamers voor haar, waar zij geen deel aan had.

Moedeloos bleef ze zitten staren, staren.. en àl huiselijker tooneeltjes stelde ze zich voor, al intiemer. Straks als ze thuis zouden komen, zou hij de deur open draaien, en ze zouden binnen gaan samen. Ze zouden hun kleeren afdoen, en aan de kapstok hangen.

Dan zou de vrouw zonder hoed en mantel zijn. Zij wist niet, hoe die vrouw er uitzag zonder hoed en mantel. Maar voor hem was 't een gewone, vertrouwde verschijning.

't Licht zou aangestoken worden in de huiskamer. Hij zou in zijn stoel gaan zitten. Natuurlijk zou hij een eigen stoel hebben, en een eigen plekje in die kamer.

De vrouw zou nog wat bedrijvig heen en weer loopen, en voor een avondboterham zorgen.

Ze zou hem een warme kop koffie schenken. Hij hield meer van koffie dan van thee, dat wist ze.

Ze zouden zich daar behagelijk voelen, zij beiden in die warme, lichte, gezellige kamer, bij een kop geurige koffie en wat dunne sneedjes brood.

Af en toe zouden ze wat woorden tegen elkaar zeggen, wat eenvoudige, vriendelijke woorden, over alledaagsche dingen, indrukken van vandaag.

't Was zoo goed, om aan 't eind van den dag, na veel denken en veel vermoeidheid, zoo maar eenvoudig-weg wat simpele woorden te zeggen, zonder veel inhoud, wat vriendelijke simpele woorden over alledaagsche dingen - en onderwijl kalm en rustig een avondboterham te eten, en een kop geurige koffie te drinken. Dat gaf een sfeer van stille harmonie en zachte lijnen van bewegen.

Zoo dacht ze, en ze kon 't zich niet meer ontveinzen nu, ze was jaloersch, tòch jaloersch op die vrouw, hoe alledaagsch ook, en hoe ver beneden haar misschien in alle dingen.

Maar die vrouw had het voorrecht ten minste bij hem te zijn, met hem samen een

[p. 285]

‘thuis’ te hebben, waar ze heengingen nu, na een dag van reizen en familiebezoeken.

Die vrouw had 't recht 't hem gezellig te maken, en hem te vertroetelen, in kleine uiterlijke dingen, die toch hun eigen sfeer vormen, en een sfeer die bindt, die sterk is, sterker dan haar woorden ooit zouden kunnen zijn, dan haar gevoelens zelfs, al lei ze die ook geheel voor hem bloot. De goede sfeer van zachte, aangename gewoonten, van harmonische schoone omgeving.

Ze bekende 't zich, dat ze zou willen ruilen met die vrouw, dat ze al haar gedachten, al haar gevoelens zou willen ruilen voor dat recht met hem samen te wonen, en 't hem gezellig te maken, iederen dag.

Dat ze haar schoonheid zou willen geven in ruil voor het uiterlijk van die kleine dikke vrouw met het bleeke, vermoeide gezicht, als ze maar bij hem mocht zijn, iederen dag, als ze maar van uur tot uur hem vertroetelen kon en verzorgen, en hem dienen, z'n slavin zijn desnoods.

Hij zou niet eens hoeven te luisteren, als ze sprak, als ze sprak over onnoozel-alledaagsche dingen, over groote families met veel kinderen en gezelligheid. Ze zou al tevreden zijn als ze uiterlijk bij hem was, en goed voor hem kon zijn. Al meer en meer wond ze zich op.

Ze beet zich op de lippen, om de tranen terug te dringen, die naar haar oogen sprongen.

Alle oordeel liet haar in den steek.....

Toen de trein stilstond, haastte ze zich naar 't stations-plein, nam 'n taxi om zoo gauw mogelijk thuis te zijn.

Op haar kamer, met hoed en mantel nog aan, zocht ze haar sleutels, rukte een laadje open, waarin ze zijn brieven bewaarde, de enkele brieven, die ze van hem gekregen had. En zonder ook nog maar één couvert in te kijken gooide ze 't heele pakje in de kachel, die op-vlamde.

‘'k Ben ze niet waard, 'k ben ze niet waard....’ herhaalde ze in zichzelf, eindeloos, maar diep in haar, schreide het:

‘O God, o God, kòn ik ruilen....’

En daaràchter de angst voor den langen, langen nacht dien ze zou mòeten doorworstelen zonder uitkomst.... nergens....

Dan brak op eens in een snik al haar gespannenheid, en ze gaf zich over, onbeheerscht, aan al het vreeselijke, dat haar kwelde.

En ze snikte het uit, ze snikte het uit.... radeloos snikte ze uit al haar schande, al haar schaamte.... al haar liefde....