Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 28

[p. 133]

Halfheid
door Jo de Wit.

‘Ach,’ zei zij, nerveus prutsend aan de blaadjes van een volontloken roos in het vaasje voor haar.... ‘ik schreef.... omdat.....’ Ze zweeg, trok feller aan de teer-witte rozen, niet lettend dat de schelpige bloemblaadjes één voor één vielen op het donkere tafelkleed en vrij lieten staan de gele meeldraden.

En hij, met zijn onbekommerden lach, spelend met de bolle blaadjes die koel aanvoelden tegen zijn hand, antwoordde kalm: ‘Jà.... beste kind.... maar zie je.... ik heb het niet altijd tijd om zoo'n brief te beantwoorden.... en dan heb jij er niet veel aan hem te schrijven he?.... Maar als het je verlucht.... me te schrijven.... dan....’ En hij had een vaag gebaar met zijn rechter hand.

Ze zweeg, hield neer haar oogen, zich schamend om hun vochtigen glans en niet vertrouwend haar stem die week moest zijn van verdriet. Ze lei verschillende rozenblaadjes op elkaar in haar hand, de slapste onderop en bovenop de rondst-gebogene die waren gegroeid in het hart van de roos. Zij wist hoe ze meer winnen zou wanneer ze kalm bleef, met luchtig gebaar en woord het geval ‘en bagatelle’ behandelde, hem dan toe te lachen, overmoedig en onbekommerd - maar ontzenuwd door het vergeefsche wachten, dagen lang - op zijn brief, en vreemd ontwapend door zijn luchtige onverschilligheid, wist zij geen woorden en bleef staren op haar open handen.

Hij stond op en rekte loom zijn slank lichaam. Door de open serredeuren keek hij den tuin in ‘Wat 'n weer he?’ zei hij, met verliefden blik naar de blauwe lucht die spande boven den blijen zomertuin.... ‘Je woont hier maar heerlijk hoor.... dat heeft je man prachtig uitgezocht.... dit plekje.’

Zij stond op, zamelde de witte blaadjes bijeen en liet ze, boven de papiermand naast het buffet, langzaam afglijden van haar hand.

‘Ja’ - zei zij, ‘het is mooi hier.’ Zij zette zich in de vensterbanknis en haar handen, gevouwen-terugbuigend, dacht zij: ‘Zou hij óók hier komen zitten.... of....?’ Zij wist niet wàt zij wenschte.... hem uitzeggen, haar angst en verlangen - óf zoo heel gewoon blijven praten met hem.... zóó - als hij het wel wilde.... dacht zij stroef.

Hij stond bij de open deuren en keek naar haar wit figuurtje tusschen de donkere kussens. ‘Wat 'n kind,’ dacht hij, ‘zoo tenger, zoo jong - ze heeft niets van een getrouwde vrouw.... en dan nog wel een die een verhältnis heeft met een ander....’ En hij glimlachte heimelijk. Hij zette zich in den anderen vensterbankhoek, keek begeerig uit over den tuin met z'n overvloed van weelde-zware rozen - en over de wijde velden die zich daarachter strekten....

En hij boog zich over de rozen die stonden in de vensterbank, ademde den zoeten geur, zijn oogen half-gesloten. Zij keek naar zijn glad en strak gezicht - zijn correct-gescheiden haar - zij keek naar zijn rooden mond en vreemd-innig voelde zij mee zijn wellustig genieten van droom-zwaren geur en van den weelderigen dag. Achter-uitleunend bleef zij kijken naar zijn koel gezicht, dat, zoo lang het haar heugde - - haar 't liefst was geweest van alle - naar zijn oogen die het genot zochten en naar zijn mond.

O - dit was het vreemde, dat, ondanks dat zij hem wist - egoïst en begrensd,.... er toch altijd bleef een angstig-diep verlangen naar hem.... er altijd bleef een knagende innigheid, een vreemde lust, al haar toewijding aan hèm, hem alleen te verspillen. Hij was het geweest die in haar, jong meisje, de eerste verlangens had wakker gemaakt, hij had, met zijn

[p. 134]

kus haar passie gewekt, hij had haar gegeven de extase en de duizel-diepe vreugd van volkomen verloren te zijn, bij hem had ze haar verlangens naar hevigheid, voor het eerst durven erkennen en uiten....

Haar liefde voor hem was één geworden met haar leven, had zich genesteld in haar bloed.... zij had er zich niet van vrij kunnen maken....

En wetend dat nóóit een gevoel zoo hevig, als voor hém.... den getrouwden man, weer in haar opbloeien zou, had zij kalm aanvaard de liefde van den ander: bij hem, den stillen denker, den droomer over het leven, had zij het goed en vredig te leven gevonden. Hij had geheel begrepen den meer meditatieven kant van haar wezen, zij hadden véél gesproken - hun woorden waren voorzichtig gegaan langs de wegen van hun gedachten, veel hadden zij samen gemijmerd over het leven, over verhoudingen en verschillen, over mogelijkheden, schoonheid en wreedheid. Maar haar bloedwarm verlangen ging onstuimig uit naar Fred, naar Fred die haar niet kende, die slechts van haar wist het ééne: haar hevigheid. Voor hem was haar pijnlijk-scherpe innigheid - voor hem haar aanhankelijkheid.... ‘ja,’ mijmerde zij, ‘God voor hém zou ik alles, alles willen geven.... maar.... hij heeft het niet noodig.’

Zij keek in de fel-blauwe lucht, haar gedachten vervluchtigden, - en haar blik gleed terug naar Fred die glimlachend haar bezag.

‘Wat peins je?’ vroeg hij - met die charme van warm-omkoesterende woorden, en zij wist dat hij het antwoord niet wachtte, dat het slechts was een vluchtige opmerking, - niet een zoeken naar wat de oorzaak kon zijn van dit zoo-strak-zitten kijken. En weer voelde zij een droefenis zwellen in haar borst en opdringen naar haar keel.... een smart omdat àl waar zij zich om martelde.... voor hem niet bestond;.... maar met zijn lieven glimlach die haar onmiddellijk weerloos maakte, nam hij haar handen, die zij wég liet glijden in zijn groote, sterke, die zij gaf met een wonderlijk welbehagen als werd nu ineens alles goed en heerlijk, als werd door de overgave van haar handen, haar machteloosheid grooter.

Hij stond op, trok haar naar zich toe, dicht aan zich: .... ‘wat een dag hé.... wat een dag’.... verzuchtte hij en liet aandachtig zijn blik gaan over haar teer-blozend gezicht. Dichter omstrengelde hij haar.. peilde met zijn blik haar verlangens.

‘Heb je naar me verlangd?’ vroeg hij, ‘heb je naar me verlangd!’ Zij glimlachte, moe, om die wonderlijke vraag ná zijn koel geredeneer van daar straks; zij wist dat die vraag slechts was een ophitsing van zijn eigen begeerten en zij antwoordde niet. Zij sloot haar oogen, waar zij een droefenis in voelde, maar haar mond glimlachte. En toen zijn handen haar dringend liefkoosden, zijn mond zich vastzoog op den haren, dacht zij droef: ‘ja, dat kan hij wel, altijd....’

Maar waar haar gedachten zich hulpeloos hadden verward, waar zij elk woord te zwaar, elke gedachte onuitspreekbaar had bevonden, was het een bevrijding te kussen, uit te kussen al haar verlangen en haar verbeten angst. En het scheen haar - als altijd - of hun lichamelijke nadering een andere meebracht, als bloeide in zulk een oogenblik een wonder-diepe intimiteit op, als zij kusten zij om aan hun innerlijke vervoering uiting te geven.... En begeerig nam zij het geluk.... het geluk van zijn lippen te voelen woelen in de hare, zijn handen te voelen streelen over haar heen.... En bij hun kus van mond op mond scheen het haar als ging éénzelfde verlangen bonzend door hun lichamen, als ging éénzelfde lieve gedachte golvend door hun hoofden....

‘Fred,’ zuchtte zij en keek tusschen haar wimpers dóór naar zijn gezicht.... ‘Fred’ zei zij weer, en zij lei haar wang tegen de zijne.... en wachtte.... met trillende lippen.... een woord.... Maar hij - verschrikt door haar glanzenden, omkoes-

[p. 135]

terenden blik, haar lieve teederheid die hem wel vleide, maar die hem tegelijkertijd aan haar ál te groote verliefdheid herinnerde, schoof zacht haar arm van zich af en zei kalm, terwijl hij keek, over haar schouder heen, naar de klok: ‘Laten we kalm blijven - kind.... en óók.... ik moet om m'n tijd denken, ik wou met den trein van vijven.’

Zij wendde zich naar het venster, stond stil, hield haar oogen neer.... het was in dit roerlooze oogenblik of zij aan iets heel innigs en droefs raakte....

‘Wat ga je vroeg....’ zei zij en haar stem was ijl en licht als een zeepbel die trillend zweeft en dan breekt....

Hij keek verwonderd op om dien vreemden klank.... en dacht: ‘Wat ziet ze bleek, God, God wat is ze dol op me....’

‘Ja’, zei hij - ‘ik zou wel willen blijven, - dat zou veel leuker zijn hè.... maar Wim was vanmorgen niet goed.... hij had koorts en Suus was verwonderd dat ik ging.... ze had graag dat ik vroeg terugkwam.... en dat heb ik 'r beloofd.... trouwens.... ik ben zélf ook wel wat ongerust - je kunt nooit weten - hij is teer....’

‘Ja,’ zei zij.

Ze glimlachte, peilend de diepte van zijn genegenheid voor zijn kinderen, voor zijn gezin en zij glimlachte inniger - in wellust van pijn - wijl zij hóóger nog voelde opgolven haar liefde, nu zij hem weer begreep als man van toewijding en ze scherper voelde dan ooit.... al wat háár voorbijging....

En in haar zwol een extase van leed en liefde, ze sloeg haar armen om zijn hoofd, vleide zich dicht tegen hem aan.... ‘Fred,’ zei zij hartstochtelijk ‘Fred.... beloof je me - dat je - nooit - nooit komt - als het moeilijk is - voor je, dat je nooit - schrijft als je - er - geen zin - in hebt.... wil je, wil je me dat - beloven? - Dat je alléén maar komt als je er naar verlangt.... en je er niets voor hoeft op te offeren.... nooit.... omdat ik.... het.... misschien.... prettig vind?’

‘Maar kind, kindeke,’ suste hij, ‘wat ben je opgewonden! Nu ben je toch heusch overdreven. Natuurlijk.... als ik 't vervelend vond te komen, kwam ik immers niet hè, zoo ken je me ook wel.’

‘Ja,’ zei zij - onthutst, nu de wilde stroom van haar gevoelens zoo plots werd gekeerd.... Ach.... wat wilde zij eigenlijk?

Maar ze kon niet opgeven haar gedachte, langzaam, hortend, haar stille oogen schuchter naar zijn gezicht, zei ze: ....

‘Ik vroeg zoo - om antwoord - in dien laatsten brief.... dat.... dat was flauw.... ik moet je daar heelemaal vrij in laten.’

‘Kijk es’, zei hij, kalmeerend lachend om haar heftigheid, ‘je moet het niet zoo zwaar opnemen.... dat ik je nu niet geschreven heb, beteekent niet dat ik je nooit meer schrijven zal.... maar er was nu zoo weinig aanleding toe.... en dan.... je moet niet vergeten.... we hebben alleblei een eigen gezin nietwaar.... En ja.... die eerste hevige verliefdheid van het begin....! Het is beter als we het wat kalm aanleggen. Telkens als ik zoo bij je ben, vind ik je weer zoo lief en mooi.... en het is heusch zoo vreeselijk niet als ik je eens een zoen geef....’ hij lei zijn hand om haar gezicht.... ‘we houden nu eenmaal een beetje van elkaar hè.... laten we goed met elkaar blijven, maar geen....’

‘Sentimentaliteiten,’ zei ze snel, gedempt. Hij lachte en kuste haar in den hals.

Ze stonden naast elkaar, een witte vlinder danste voor het raam - ze voelde de warmte van zijn hand op haar arm en wéér scheen het haar als was om hen heen een atmosfeer van innige vertrouwdheid, als was niets eenvoudiger en beter dan hem haar onrust en haar verlangen te bekennen om dan het heil van zijn troost te ontvangen, maar.... zou hij haar niet vervelend gaan vinden, als ze weer terug kwam op hetzelfde - en óók - zou haar bekente-

[p. 136]

nis, niet zijn als een pleidooi, zou ze niet den schijn hebben toch nog iets te willen winnen? Zij draaide zich om.... ‘Nog thee....’ vroeg zij.

‘Graag.’

Zij stond bij de theetafel, in de schaduw en treuzelde lang, - liet langzaam de suiker glijden van het schepje, hield het zilveren zeefje gedachtenloos boven het kopje - zonder te schenken. Fred zag hoe stil zij stond. ‘Annie,’ plaagde hij - ‘je schiet niet op - geef je niets om die laatste minuten die ik hier ben?’

Zij voelde een vreemde kriebeling in haar keel, haar lippen weken van een met een kort geluidje dat een snik kon zijn....

‘Zeg’, zei hij - ‘weet je nog dat het net zoo'n dag was toen we toevallig samen die bootreis maakten - den eersten dag dat ik je 'n zoen gegeven heb - hè.... toen we daar liepen langs die velden....’

‘Ja,’ zei ze heesch terwijl ze hem het kopje reikte. Hij zette het neer. ‘Wat 'n kind was je nog.... God wat 'n mooi, verrukkelijk kind was je....’ Hij stond op. ‘Ik was de eerste die je zoende hè?.... van mij heb je 't eerst....’

Zij stond aan 't andere raam - steunend met haar knie op de lage vensterbank.

Hij kwam naar haar toe, nam haar bij de schouders, trok haar dieper de kamer in. ‘Ans.... kind,’ zei hij.... ‘kom eens hier, zoo.... ja, dicht bij me.... geef me eens een zoen zooals toen.... kan je dat nog hè, zóó me zoenen’

Ze keek hem aan, zocht zijn blik die lachend, verlangend en verlokkend was.... Ze wendde haar hoofd af. Maar hij wiegde haar zachtjes heen en weer.... en toen ze hem aan keek zag ze zijn oogen vol sprankelende vonken.... ‘Het is als een spel’.... dacht ze smartelijk. Zijn armen omknelden haar, hun monden grepen elkaar. Haar willooze moeheid vergleed, er sprong, heftig, iets in haar op.... Zij gaf haar lippen, zij kuste wild, zijn nam zijn adem en in dien wreeden kus gaf zij al haar angst.. zij kuste als om zich te bevrijden.

Ze lieten elkaar los: ‘Schat,’.... zei hij zacht: ‘wat ben je wild, wat ben je lief....’ Kalm streek zij de losse krul weg van haar voorhoofd.... Zij voelde zich vreemd leeg.... Zich omdraaiend keek ze op de klok.... ‘Als je de trein nog halen wilt....’ zei ze.

‘Ja, ja - breng je me de weg af?’

‘Goed’.

Teeder verdroomd was de blauwe lucht en zoet was de geur van rozen die er dreef.

‘Wanneer komt je man?’

‘Van avond laat....’

Zij liepen in den beschaduwden warmen laan. Gelijk op gingen hun passen.... de matte zonnevlekken wemelden als een zachtbewegend netwerk over den grond.

Hij vertelde met licht gecadanseerde stem van een gebeurtenis in de stad.... ze keek star op de verglijdende lichtplekken.... hoorde zijn stem als in een droom.... Toen keek ze, snel als in gretig verwachten op zij naar hem op. In die eene seconde had zij gezien de niet-geveinsde rustigheid van zijn gezicht en beschaamd voelde ze haar eigen verwardheid naast zijn glorieuse kalmte. De laan opende op een groene wei.... Daar, aan 't eind, wou ze terug gaan. Wat had het nu nog voor nut.... dacht zij.... zoo te wandelen met hem.... en ook.... het werd tijd voor hem. Ze stond stil.

‘Ga je al?’ vroeg hij, en zijn stem streelde.

‘Ja,’ zei en keek op, aandachtig bezag ze zijn gezicht, zijn glanzende oogen en zijn mond.... maar toen zijn blik aandrong wendde ze haar oogen af.

‘Dag’.... zei ze vaag. Maar plots dacht ze aan den kleinen jongen die ziek lag.

‘Het beste met Wim,’ zei ze.

‘Ja,’ zei hij, ‘ik hoop maar dat het niet ernstig is.’ En in een ondeelbaar oogenblik overzag ze alle mogelijkheden van moeiten, zorgen en verdriet voor hem.... zorgen waarvan zij niets zou weten.... heel een

[p. 137]

wereld waar zij buiten zou staan. ‘Schrijf eens hoe hij 't maakt....’ vroeg ze. Maar toen hij slechts vluchtig knikte, steeg warm het bloed naar haar wangen. ‘Ach nee....’ zei ze.... ‘nee.... Ik.... eh....’ Er kroop een gevoel van walging in haar. God hoe kon zij, kon zij nu weer vragen of hij schrijven zou....

Ze lieten elkaars handen los. Hij knikte hartelijk en lief tot groet. ‘Ans, houd je goed hoor....’

‘Ja....’ zei ze toonloos.

In den zonnigen laan liep ze langzaam en gedachteloos....

Haar handen balden zich tot vuisten.... ze hijgde.

‘Bah,’ zei ze.... ‘bah wat ben ik laf, God wat ik ben laf....’ en wezenloos keek ze naar de schuivende zonneplekken.

Maar het leed om vernedering zakte in het opnieuw opkomend verdriet dat het besef van nijpend gemis haar gaf.... Geen brieven.... en wanneer zou hij terugkomen....? Voor 't eerst was er niets afgesproken.... En het ergste was.... het lag aan háár.... zij kon hem niet vast houden.... zij was stil en gedrukt.... Terwijl.... o zij wist het wel.... hij niets heerlijker vond dan sprudelende levenskracht, dan jonge blije verliefdheid.... Kracht om te nemen wat het leven bood,.... dien bezat hij, kracht om te aanvaarden zonder weifeling daarvoor, zonder berouw daarnà. Het was het aantrekkelijke in hem: zijn onverwoestbare levenslust; zijn macht: dat hij geen ander noodig scheen te hebben dan zich zelf.

En van haar wou hij een soortgelijke kracht, die haar in staat zou stellen volop te genieten van het oogenblik dat zij bij elkaar waren.... Ach.... als zij dat kon.... Als zij slechts had kunnen veinzen.... Als zij had kunnen doen alsof dat lange zwijgen haar niet had gehinderd.... Dan zou zij veel hebben gewonnen.... Zij wist het al te goed: haar weeke verliefdheid streelde en vleide hem, maar dempte door te groote zwaarwichtigheid zijn begeeren....

Ja.... zij wist.... maar handelde er niet naar.... Hoe zich te verzetten tegen die looden droefgeestigheid, die woog op haar hart? Ja.... lachend een spel te spelen! Te doen alsof die schrijnende pijn in je borst niet bestond.... Zij sloot haar oogen en stond stil.... Even zakte een rust in haar neer.... Zij zag ineens.... helderder.... Zij wist.... ook dàt zou haar geen geluk geven. Want in haar liefste, innigste verlangens zou zij onbevredigd blijven.... Zij miste de verstikkende teederheid die haar diepst begeeren was.... Teederheid.... ja... die gaf Henk haar.... maar zij verlangde dat die zou opbloeien uit de wildheid van hartstocht, die, van af haar jonge-meisjestijd, leefde in haar voor Fred....

Ach.... telkens bedroog zij zich zelf.... scheen het haar als zij samen waren, of de atmosfeer vol was van de innigste verwachting.... telkens scheen het of het heerlijke gebeuren ging.... Kòn zij dan niet leeren? Niet in haar domme hoofd stampen het besef: het komt nooit....? Nu nog, laatst, die brief....! Met angstige precies heid herinnerde zij zich woorden.... zinnen die hadden laten doorschemeren haar verlangen.... De verwachting daarna was weelde geweest. Maar toen er niets kwam.... al die dagen.... Dat was voor het eerst geweest dat hij niet antwoordde.... Zij voelde het....: zijn gretige aandacht verminderde.... Het leven, daar in de stad, nam hem geheel in beslag.... zijn zaken en zijn zorgen voor de kinderen. En een vreugdevolle afwisseling wist zij niet te zijn.... alles was eigenlijk zoo eenvoudig....

Ze duwde het ijzeren hekje open, stapte in den tuin. Zwaar wogen de donkere rozen aan hun steel, loom hingen ze, overvol waren ze, weelderig en geurend. Gedachteloos bleef ze er bij stil staan.... hield een groote roos met het hart naar boven, op haar vlakke hand. Ze vond die breede,

[p. 138]

dicht gekropte roos onaangenaam van weelderigheid.

Ze keek naar de strak-blauwe lucht.... Nee.... dacht zij, enkel om me te verluchten zal ik niet schrijven - waarom zou ik schrijven als hij er niets om geeft?

Ze ging naar binnen, zonk in een lagen stoel neer.... keek recht in de kristallen waterkaraf, waar de zon gouden vonken in sloeg.

Ze zou maar gauw eten en dan buiten, in den tuin gaan zitten. Vaag voelde ze het als een bevrijding dat ze alleen zou zijn.... Henk kwam eerst met den laatsten trein, Nadenken.... nadenken.... wilde ze...., maar ze voelde zich doffer worden, moe was ze als had ze al haar kracht dien middag met Fred verdaan.

Na het eten ging ze zitten in een rieten stoel op het terras. De hemel kreeg een opalen glans, onwezenlijk teer en doorzichtig was de lucht recht boven haar hoofd. De boomen werden geheimzinnig en zwaar van schemer, het duister lag in de struiken en rond de bloemen; het was of alles den adem inhield. Er ging een onuitgesproken dreiging uit van alle dingen. Het was als hadden de boomen het donker van den nacht al in zich, als balden zij de vuisten naar de lichte avondlucht. En deze atmosfeer van onbewogenheid, vol dreigend-verborgen zin, verscherpte haar angst; roerloos zat zij uren lang in haar stoel.

De tuin werd langzaam aan geheel donker, het licht van de kleine schemerlamp won aan klaarheid, ze speelde met haar vingers, in haar hoofd was een vreemde leegte. Telkens wilde ze denken aan wat dien middag was gebeurd, telkens trachtte zij te komen tot een conclusie, maar haar gedachten kwamen niet verder....

De vrede van den nacht lag rond-om het huis en muisstil zat ze terwijl een onbestemde onrust in haar bewoog.

Het hekje knarste, ze zag in het donker het dansend lichtje van den postbode. ‘Als 't u blieft!’ zei hij en reikte haar een krant en een brief. Ze stond op om bij het licht het adres te bezien: het was Fred's hand. Verbaasd hield ze hem een oogenblik tusschen haar vingers, schoof haar stoel bij het licht en bezag het postmerk. Het kwam van een kleine plaats dichtbij, waar hij langs was gekomen met den trein. Ze scheurde den omslag open en las langzaam.

‘In den hotsenden trein een haastige krabbel. Ik was vanmiddag geloof ik niet heel aardig, je keek zoo bedrukt, je moet er niet boos of verdrietig om zijn. Zie je, ik wil verstandig zijn - wees dankbaar dat ik dat ben. Zijn we weer goede vrienden? Schrijf eens als je zin hebt! ‘Dag kindje.

Je Fred.’

Ze keek onbewogen neer op de regels. ‘Wat is hij ijdel!’ dacht ze met wrangheid. Ze schoof haar stoel uit het licht, hield den brief tusschen haar vingers, staarde voor zich uit - verwonderd rakend aan haar eigen vreugdeloosheid. ‘Het is toch wel aardig van hem....’ soesde zij.

Maar 't velletje weer trekkend uit 't couvert en het fijntjes opplooiend tot een waaier, glimlachte ze toegevend en weemoedig om zijn ijdelheid, om zijn angst dat door zijn onverschillgheid haar liefde zou vergaan, dacht zij langzaam, moeilijk.... dat hij niet al te veel last van haar wilde hebben maar dat hij toch ook de prettige, streelende gedachte dat ze van hem hield, niet wilde missen....