Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 21

[p. 268]

gezicht over avila.

Herinneringen aan Spanje
door B.P. Wiggers van IJsselstein
Met foto's naar teekeningen van D. Wiggers
Avila.

Van Madrid naar Avila, grooter gedachtensprong is wel niet denkbaar. Van het Prado, van de weelderige parken en vorstelijke paleizen naar de zware ringmuren eener oude vesting. Van woeling en druk verkeer, van elektrische vervoermiddelen en foule van equipages, naar de ledige, bochtige, nauwe wegen van Avila waar kudden kleine, zwarte zwijnen in den avond door de straten naar huis worden gedreven. En toch - hoe verheugd reisden we er heen door het woest ledige land. Slechts hier en daar olijvenhoven en wijngaarden, steeneiken en dennen. We spoorden het alles langzaam voorbij totdat we op 1360 meter hoogte te Avila uitstapten.

Graniet - sterk en somberkleurig, onverzettelijk en trotsch, zoo is Avila. Wallen, niet aan te tasten door de eeuwen, muren 40 voet hoog, 12 voet breed, acht-en-tachtig torens onversierd en zwaar op hun grondvesten, negen reuzenpoorten, hooge en geweldige massa's als opgestapelde brokken graniet - dat is Avila. IJzige wind waartegen geen cape of plaid beschutting geeft, stroeve grauwkleurige bergen, wier toppen met sneeuw zijn gedekt, lood-steen grijs scherp gekarteld silhouet tegen den strakken hemel, zoo ligt Avila. In de muren der onneembare vesting is haar cathedraal gebouwd. Krijgshaftig en streng ziet ze er uit, aan den ingang ter weerszijde geen heilige beelden maar granieten wildemansfiguren de knots in de vuist. Ver is men hier van alle teerheid en toch is de fijne maar krachtige Sancta Teresa, het dweepend maar sterke meisje, de jonge vrouw die groote dingen deed, de schoonste heilige van Spanje, de bruid van Christus, beschermheilige der stad. Ze werd geboren tusschen de granieten muren en wies op tot jonkvrouw, wier teer besnaard gemoed werd ondersteund door een geest zoo krachtig en fier, dat ze de tot weelde en genotzucht vervallen kloosters,

[p. 269]

met vasten wil terugdwong tot ernst en boete. In de Cathedraal getreden konden we er ons die ernstige vrouwefiguur denken. Stil en ledig was het in de duistere ruimte, geen koorinbouw verhinderde den onmiddellijken blik op het altaar. Geen glanslichten schitterden daarop van zilveren kandelaren; een kleurig schemerlicht slechts viel langs de hooge, stoere pijlers die het hooge middenschip droegen. De gloeiende kleuren der gebrande boogvensters glansden als edele steenen, voor het overige heerschte een grijs, grauw duister, in de hoeken hier en daar een ernstig graf, een tombe met strak liggende gebeeldhouwde mannefiguren. Geen enkel ornament versiert boog of zuilen en misschien juist daarom gaat een stemming van deze kerk uit als van geen andere. Geen rijk kerkgebouw, geen uit kostbaar marmer geboren kunstwerk, geen koene hoogten of stoute scheppingen van groote bouwmeesters konden 't gemoed aangrijpen als dit eenvoudige, sobere bedehuis waarbinnen een plechtige kalmte heerschte. Niet de oogen worden gestreeld, noch het verstand getroffen of de kunstzin betooverd, hier is het begrijpelijk dat een rein vrouwenhart zich den soberen dienst van den Christus wijdde, in deze ernstige ruimte, wordt men als omvangen door dat wat grooter is, dieper ligt, ofschoon ontastbaar toch als het ware reëeler is dan des menschen kunnen.

avila. gezicht op de stad.

Geheel Avila draagt het aspect van ernst dat de Cathedraal kenmerkt. Streng en stoer van uiterlijk zijn de paleizen, de groote vernieler Tijd heeft er niets aan kunnen kwetsen sinds de dagen dat Avila een trotsche heerschersstad was. Ernstig en grootsch zijn de binnenhoven met hun statige trappen; hoe geheel anders dan in het lachende Sevilla. Alles heeft, gebouwd in het zwaar graniet dat de bodem leverde, een hoog en voornaam uiterlijk. Slechts innerlijk is alles anders geworden, de havelooze bewoners hangen over de zware balustraden, de varkens huizen in de gepijlerde patios. Waar men een krijgs-

[p. 270]

man waant te zullen zien in knarsende wapenrusting, hoog de gevederde helm, hoog het hoogmoedig hoofd, komend hoog te paard onder de poort zijner woning daar speelt nu een schamelgekleede kinderschaar. Wanneer men zich op het patio de kleurig gekleede lansknechten denkt en in de wijdsche, prachtige vertrekken de vrouwen in ruischende, sleepende gewaden, de haren gevat in gouden netwerk, het keurslijf versierd met edele steenen, dan zijn de nu scheef in de scharnieren hangende deuren vreemd en treffen ons pijnlijk de nieuwsgierig glurende tengere gezichten die nooit rijkdom, zelfs geen welstand zagen. Zware granieten bekkens die eenmaal fonteinen opvingen, ze dienen nu tot trog voor de donkere zwijnen, of tot het wasschen van linnen. Gescheurd en verschoten is de capa van de tegenwoordige bewoners der paleizen ofschoon deze ook nu waardig gedragen wordt. Hoevele van deze vorstelijke woningen zijn in Avila! Wanneer men door de enge straten gaat, verbergen de hooge, vensterlooze muren schoone paleizen. Stoot men aan een der menigvuldige zware deuren die er half vermolmd uitzien dan ziet men in voorname, prachtige patios. Niet voor niets waren de muren die Avila omsluiten zoo zwaar, de verdedigingstorens

avila. stadspoort.

zoo talrijk en de poorten zoo onneembaar.

Buiten de ringmuren van Avila liggen nog kerken en kloosters. De San Vicente in lichtkleurigen steen heeft een prachtigen hoofdingang; de overwelfde galerij met de gekoppelde pilaren is luchtig; en bevallig, bijna vreemd in sierlijke lichtheid is deze schoone San Vicente. De kleine Mosen Rubi is vol mystiek duister, een klooster grenst er aan, waar, door getraliede muuropening de nonnen de mis kunnen bijwonen. De San Segundo heeft een mooie zoldering, ze rust op granieten pilaren bekroond door sierlijke kapiteelen, mooi is ook de knielende figuur van San Segundo in roomkleurig marmer door Berruguete. Vooral belangrijk is het klooster San Tomàs. Verlaten ligt het buiten de stad, het gras groeit rondom zijn muren, vervallen en eenzaam liggend herbergt het een kleine schaar Dominicaners. Het koor in de kerk heeft prachtig gothiek snijwerk en de marmeren graftombe van den jongen prins Juan, zoon van Ferdinand en Isabella is treffend in deze eenvoudige omgeving. Buiten gekomen ziet men de Sneeuwige Sierra aan den horizon en de absolute eenzaamheid.

In den namiddag dwaalden we langs het ‘Cruz de los quatro postes’ vier rijzige pilaren die een kroonlijst dragen waaronder

[p. 271]

een kruis. Van den kleinen heuvel af waarop dit kruis staat, overziet men gansch Avila, grijs en overoud, maar ze lijkt onsterfelijk deze stad, gelijk haar granietbodem waaruit ze schijnt gegroeid en waarvan ze is opgebouwd. Niet grimmig en tot alle verweer bereid, gelijk Toledo, ligt Avila in de groote eenzaamheid, het is meer alsof de muren, met de op geregelde afstanden uitgebouwde torens, hun onneem- en onverwoestbaarheid weten en zwijgend zien tot waar de gezichtseinder wordt gestuit door den starren, witten bergketen even zwijgend en eenzaam. We wandelden met zwaar bewolkte lucht over de breede passen en over de steenmassa's der kale rotsen. Woest was de wind en ijzig, de wolken hingen als lange zwarte flarden voor de sneeuwbergen, een chaos was het daarboven van grijs, zwart en wit. We strompelden over het rotsig gesteente en geraakten aan de oevers der Alberche. Hier was fluweel groen gras, kleine struiken bogen zich over het water; hier was vogelblijheid en insectenvreugd, de Alberche, evenals iedere rivier bracht hare betoovering, hare bekoring met zich. Het licht aan den hemel was verzwakt, de schemering waarde over het landschap, alles nijgde tot rust. Opeens onder het scherp roepen en jagen van de herders te paard gekleed in geitevellen, schoot ons in hollenden galop een kudde runderen voorbij, ze plonsden in het water dat hoog opspatte, de jongens waadden er achter. Als het levend visioen van een antiek bas-relief kwam dit alles aan en verdween en zwijgend liepen we verder tot aan de zware muren, waar we klein en zeer onaanzienlijk onder een der hooge poorten de stad binnengingen.

Wonderlijk en bijna beangstigend, dachten we, in Avila te moeten leven en sterven, maar wie het ernstig gelaat, wie Spanje wil zien in zijn aangrijpende grootschheid, wie verweg van alle nieuwere beschaving Spanje's trotsch verleden in het aangezicht wil zien, zijn zwijgende, rauwe bergketens in harmonie met zijn ongenaakbaarheid, de stroeve muren der stad gelijk aan zijn onwrikbare hoogheid van weleer - die ga naar Avila.