Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 16

Kalme nacht op zee
door Louis Carbin.

‘Meeresstille, glückliche Fahrt.’

Maanlooze tropenavond in zee.

Stille, vredige nacht, stoomende benoorden Madoera, steeds maar om de West, ruischend doorklievend de zwarte nachtwateren der Javazee, die ook nu was kalm en zeer rustig, met alleen de waardige, bedaarde deining van groot water en ook zeer kleine, zwakke rimpeltjes door 't zachte windezuchtje, dat teertjes 't koele vocht streelde.

Met snel op elkander volgende tril-bons-dreunen wentelden de machines diep in 't holle lijf van 't groote schip en deden grom-wringend de breede bladen der beide voortstuwers onder-naast den diepen achtersteven 't water doorschroeven, zoodat met vijftienmijlsvaart 't slanke, edelgelijnde, witte schip in de duistere nachtdonkerte voortschoof.

Ik stond op de brug van den stoomer stil voor mij uit te kijken. 't Laatste kustlicht was zoo juist uit 't zicht geloopen en niet voor over een uur of drie zou er weer een licht in 't zicht komen. Daarom kon ik nu een lange wijle rustig-stil voor mij blijven uitkijken, van tijd tot tijd even naar 't stuurhuis loopende om te zien of de roerganger den goeden koers hield.

Dan ging ik staan naast die stille gestalte, welke heel vaag mee wiegde met de bijna onmerkbare schommelingen van het schip; en wiens gelaat werd beschenen door 't licht, dat in de kompaskap brandde en door 't ovale kijkglas naar hem toe straalde. Nu en dan boog de roerganger zich wat voorover om beter de kleine beweging van de kompasroos waar te nemen, even werd dan sterker beschenen 't gerimpelde gelaat met den ruigen ringbaard; vlug haalde hij dan 't stuurrad een eindje om, om na een oogenblik wachtend spieden, tevreden zich op te richten en rustig-stille donkere figuur weer te worden.

Half-rond hem waren de zwarte, rechthoekige glas-raampjes, van 't zeskante stuurhuis. Zacht spiegelden zij 't vage lichtschijnsel, evenals 't witte, platte dekje boven den roerganger, waarop de uitkijk stond, spiedend in den donkeren nacht, hangend over de railing, die daar was. En naast die zwijgende, gespannen-oplettende gestalte aan het stuurrad, waren schemerig de glimmend-koperen machine-telegrafen, en boogden stijf een paar spreekbuizen.

Even liep ik, na dit controleeren van den koers, de brug wat op en neder, om dan mijn geliefkoosde houding weer aan te nemen: heelemaal aan 't bakboordeinde van de lange, smalle, van-boord-tot-boord-strekkende brug, mijn rechterknie opgetrokken, den voet rustend op een der railingijzers, den elboog van mijn rechterarm daarop steunend, terwijl ik met mijn hand 't korte, houten pijpje vasthield,

[p. 282]

waaraan ik, 't hoofd in de schouders, de andere hand in den zak, prettigjes lurkte.

Met genoeglijke pufjes trok ik aan mijn pijp, uit welks kop telkens dan kwam een roodwarm gloedje met daarna een dun rook-spiraaltje, dat zachtjes werd weggevaagd naar achteren, want 't kalme, Oostelijke windje stoomden we geheel op. Zoo lette ik dan stil op mijn omgeving, liet spiedend mijn blik de ruimte voor mij doordwalen.

En onderwijl trilde 't groote schip voort te midden der wijde zee, één donker-grauw vlak wijd en ver tot daar, waar was de kim, zeer onduidelijk, doordat ook buitengewoon donker was de lucht, waar laag hingen dichte, vormelooze, donker-lood-grauwe wolkenmassa's. Overal om mij de wijde ruimte, behalve daar bakboord-uit, waar nog heel flauwtjes bleven donkeren de hooge kustbergen van Madoera, 't welk wij langs stoomden. Overal om mij 't lichtlooze nachtzwart, dat alleen dichtbij grauw werd door 't gelige schijnsel uit de patrijspoortjes en der lichten van dek. Ook knipoogden op de verre kust van tijd tot tijd een paar gelige visscherslichtjes.

Anders was er niets, totaal niets.

Schuin beneden mij zag ik 't boegschuim schemerig-wit voorbij glijden langs 't gladde, recht-òpvlakkende boord. Ook gleden fijne zacht groene vonkpuntjes en glanzingen voorbij, dat was 't lichten der plaatselijk ruw-bewogen wateren. Regelmatig afwisselend bruiste 't sterker, witter, en zwakker, meer schemerig. Dit kwam door de kalme deining, die heel langzaam en onmerkbaar 't schip den kop in 't water deed lichten en dalen, dalen en weder lichten. De kop, met den intens-rechten, scherpen boeg, welke trillend de nachtwateren spleet, die dan door den geleidelijk-armbreedenden romp in ruischend geschuim werden weggezet.

Gedachtenloos luisterde ik naar dit af- en aanzwellend geluid en 't was mij of ik door dit luisteren ook scherper waarnam de voortdurende tril-bons der machines, die 't gansche schip doordreunde en ook deed trillen 't railingijzer. Met mijn voet, die er op rustte, voelde ik kleintjes duidelijk den dreun van ieder nieuwen machine-slag.

En dan was er heel beneden-achter mij, aan dek, 't gemompel van stemmen, geluiden, die zwakjes tot mij opklommen. En 't was of die klanken de stilte van zeer kalmen nacht op zee verscherpten door hun zwakheid en kleinheid bij de machtige grootte dier wijde rust.

't Grootste deel der bemanning sliep, alleen 't wachtvolk zat te rooken en zacht te praten, de dicht bij elkaar gestoken koppen belicht door een lamp. Rookwolkjes van pijpen dreven langzaam weg tot de verschansing, om daar in eens weggevaagd te worden. Een paar liepen er heen en weder. Maar ook dit onderstreepte de rustige stilte, die nu gekomen was in 't groote schip.

‘Ting-Ting!’ vibreerde fijntjes metalig op in de kalme nachtluchten. Ver-af hoorde ik den bootsman schel op zijn fluitje blazen en onmiddellijk beantwoordde de uitkijk op 't stuurhuis dit met 't wachtwoord: Zangerig gerekt daalde de stem op mij neer: ‘Maâ - dóe - raâ!’ Daarna was alles weer stil en gewoon, met alleen de eentonige geluiden van machines, pratend wachtvolk en bruisen van boegschuim.

Negen uur dus al, dacht ik, dan moest dien avond weldra de maan opkomen, maar steeds nog voeren wij om de West in duisteren nacht.

Ik keek eens naar achteren, over de strakgespannen grijs-vlakkende tenten, die 't gansche schip overvlerkten en waaruit in 't midden vaag oprezen de slanke, ijl-betuigde masten en daar tusschen dreigend-massaal de beide schimmige schoorsteenen. Daar in de verte was nu de kim te zien - schijnbaar langzaam dalend en rijzend, rijzend en dalend. Zeer duidelijk, want terwijl nog was 't water lichtloos donker, begon een heel onduidelijke schemering in de kimwolken. Dat was de maan, welke, verscholen achter die dichte nevelmassa's, weldra haar weg langs den hemel zou bestijgen.

Ik keek eens hoog naar boven om te zien of er niets haperde aan de beide stoomlichten. Maar helder, onverstoorbaar glansden ze aan de hooge toppen, langzaam heen en weder bogend door de slingeringen van 't schip. Lichtende strepen, wiegden er dan om heen:

[p. 283]

- het plaatselijk belicht touwwerk, dat slap hing, doordat 't snelle schip den zachten wind geheel òp-stoomde.

Daarna liep ik nog wat heen en weder, keek even bij den roerganger en nam mijn geliefkoosde houding tegen de voorrailing weer aan, om stil genoeglijk puffend aan mijn pijpje nogmaals uit te spieden in de wijde ruimte voor mij, nu nog donker, en te wachten op den witten maneschemer, die komen ging....

Beneden voor de brug schoof de spitse grijze driehoek van de bakstent over 't nog donkere water.

Naar boven ziende, bemerkte ik hoe in de hoogere bovenluchten, de wolken-nevels langzaam aan wegtrokken en nu open kwam een wijd grillig-belijnd gat in de laag-hangende nevelgordijnen en ik daardoor inkeek de lichtlooze oneindigheid met de flonkerende lichtpuntjes van sterren.

Ik bemerkte hoe langzamerhand de maan hooger boven de kim was gekomen, want niet meer zag ik tusschen de donker-grauwe wolken diep-fluweelig-blauw zwart met helder diamanten-gespikkel. Nu werd 't doorzweefd van heel raag-dof zilverwaas, dat blauw-zwart parelgrijzig maakte en het helle flonkeren der stille hemellichten verdofte tot zwakjes lichten.

En terwijl helderder en helderder deze parel-blauwe nachtlucht werd, werden ijler en ijler de laaghangende nevelen, zoodat grooter en grooter en grooter werd dat brok nachtlucht.

Ik spiedde weer voor mij uit, liet mijn oogen dwalen langs de kim, die scherper en scherper geteekend werd, want donker bleef de zee daar veruit, terwijl ook de westerwolken zachtjes werden doorzweefd van 't koele maneblank. En terwijl onverstoorbaar de minuten voorbijgingen, klom rustig zeker de maan op langs den hoogen hemelkoepel, onzichtbaar nog steeds door de wolkenmassa's, welke voortdurend ijler werden, en aannamen grillig gerekte wolkgestalten.... Tot eindelijk, schijnbaar-plots, zonder geleidelijken overgang, de maan tusschen een paar wolkenbanken, hoog achter 't schip, rustig stond te glanzen in een stuk effen lucht.

Nu waren zeer licht-schemerend de westerwolken en was zeer scherp de kim, hoewel toch ook een vage zilverglanzing over 't grijs zwarte watervlak lag. En de kustbergen donkerden niet meer, maar leken blauw-zilverige nevelgestalten, onzeker nu van lijn, doordat 't mane-blank was komen glijden langs hun hellingen en kruinen.

Ik keek achter mij, over de tenten heen, en zag nu hoe 't zogwater een licht-wemelende zilvervloeiing was, of 't schip zijn langen weg van af de kim teekende met vloeibaar zilver. Dat kwam door de maan, die recht achter 't schip stond en den lichtenden kant naar mij toe deed trillen.

Niet lang zou dit duren echter, want boven de maan dreven weer wolken-streepen, en wollige-opkoppingen, zilverig de onderzijden, loodkleurig blonken de bovenzijden.

Een oogenblik stond ik in stille bewondering te kijken, hoe fijn al die grillige teekeningen in de lucht, teer door slechts aangegeven-worden met zilver-wit en grijzig-zwart.

Geheele, stille perspectieven van zilverige vijvers en meren, met grillig bogende, donkere oevers waren boven elkaar als fijn Japansch, zilver-op-zwart lakwerk.

Schijnbaar beweegloos dit alles en toch o zoo onmerkbaar veranderend van aspect.

En onverstoorbaar klom steeds de maan, niet meer helder-lichtende, zuiver-scherp-uitgesneden schijf, maar verdoffend en omgeven door een lichtend aureool... tot zij eindelijk zelf niets meer was dan een lichtend nevelvlekje en weer schoof achter een wolkenbank.

Ik brak mijn bekoring en nam weer mijn plaats tegen de voorrailing in.

Schuin beneden mij zag ik opnieuw 't boegwater langs boord bruisen, maar zeer helderwit nu, en niet meer met die zacht-groene zee-lichting.

Even spiedde ik weer voor mij uit, maar nog steeds was er niets in zicht.

Daar begon 't boegschuim te zilver-sprankelen, en werd 't lichter om mij heen. Blijkbaar was de maan weer doorgekomen en nu was 't schuim sprankelend zilver, lichtend zilver, met als metale vonken, de opspettende druppels. Fijntjes donker-parelende was de zee zoo, met 't bruisend festijn van dat lucht-schuimende witte zilver met de helle glinsteringen, waar even gladder was 't water.

[p. 284]

En onderwijl de halve uren langzaam voorbij waren gegaan, was de maan getreden in de geheel wolken-ontruimde bovenluchten, zoodat nu de scherp-snijdende boeg 't dof-parel-glanzende water spleet en maakte tot sprankelend zilver en voorgoed 't snelle schip achterliet een spoor van zilver-vloeiing.

De maanlooze tropen-avond was tot rustige lichtende maan-nacht geworden.

Ruischend doorkliefde de helder witte stoomer de parelende wateren der Javazee, die nog steeds was stil en vredig, met alleen de waardige, bedaarde deining van groot water en ook nauw merkbare rimpel-glansjes door de zwakke windezuchten, welke teertjes 't koele maneblank doorhuifden.

En onverstoord nog wentelden diep in 't holle lijf van 't groote schip de machines met snel op elkander volgende tril-bons-dreunen en deden ze grom-wringend de breede bladen der beide voortstuwers ver onder 't watervlak ronddraaien, zoodat met vijftienmijlsvaart 't sterke, edel gelijnde, witte schip in de schemerige maan-blanking van helderen nacht voortgleed.