Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 7

[p. 75]

Schetsen uit New-York
door H.M. Krabbé.
(Slot).

VI.
Hoe men in New-York eet.

De gelegenheden in New-York om te eten zijn zoo verbazend talrijk en verscheiden, dat het moeielijk is voor den vreemdeling om eene keuze te doen. De ondervinding die ik er van heb opgedaan is toch curieus genoeg om ze u te beschrijven.

Geen stad ter wereld, die zóó cosmopolitisch is. Ge vindt hier restauraties en tables d'hôtes voor alle landaarden en alle beurzen. Van het schitterend diner in Hôtel Waldorff of Delmonico tot de Chineesche en de Indische rijsttafel toe.

Fransche, Duitsche, Hongaarsche, Russische, geen taal zoo vreemd of er is een gelegenheid waar ge in uw moedertaal uw eten kunt bestellen - eene Hollandsche uitgezonderd - mogelijk bestaat die ook; ik heb haar echter niet kunnen ontdekken.

Een der kenmerkende eigenschappen der Engelschen is, dat zij in hunne gewoonten niets veranderd wenschen te zien, en dat zij verontwaardigd zouden zijn wanneer zij door de omstandigheden gedwongen werden mee te gaan met anderer gewoonten. De vroegere Engelschen - ik meen daarmede de héél vroegeren - aten met hun vingers rauw of half geroosterd vleesch op ruwe ongedekte tafels, en spoelden het naar binnen met groote hoeveelheden schuimende ale. Een niet onbelangrijk aantal Amerikanen schijnen nu te denken, dat dit nog de ‘English fashion’ is. Om dus Engelsch te zijn, moet men de traditioneele gebruiken in waarde houden.

Ge kunt op iederen tijd van het jaar in welbekende down-town inrichtingen menschen van positie en fortuin vinden zitten aan ongedekte tafels - en zaagsel op den grond - tusschen karrenvoerders en paardenliefhebbers, terwijl zij buitensporige prijzen moeten betalen voor hun biefstuk of karbonade. Als ze dan daarna hun glas ale geledigd hebben, voelen zij zich zóó Engelsch, dat zij zonder morren den afzettersprijs betalen. Niet één van die heeren, zou zijne bedienden op die wijze bij zich thuis willen laten eten, en ik betwijfel of het den bedienden zelf zou bevallen.

't Is de dierlijke natuur, die soms losbreekt. Die menschen moeten nu en

[p. 76]

Fransch Restaurant.

[p. 77]

dan het juk der beschaving vàn zich schudden, zich nu en dan ontdoen van het vernis der eeuwen en terugkeeren tot den onbeschaafden en zuiveren natuurstaat.

't Is hun een verlichting en tevens een genot. Sommigen erkennen dat ze de voorkeur zouden geven aan zulk een leven, maar de meesten genieten alléén en laten zich nooit over die buitensporigheden uit.

Onjuist zou het zijn te denken, dat in een fijner deel der stad ook hoogere prijzen werden betaald. Op Broadway kunt gij dezelfde karbonade of biefstuk krijgen, op een marmeren tafel, gedekt met helder linnen, het tafelgereedschap van zilver en de glazen van kristal en bediend door een kellner met zindelijke kleeren en een schitterend wit overhemd. Er zullen u geen keukengeuren hinderen, geen gemengd publiek zal uwe omgeving zijn. Alles is precies, rustig en uitmuntend. Ge zult voor dit alles niet méér te betalen hebben, en zoo ge uw bier uit een fijner glas drinkt, het zal er nòch duurder nòch slechter om zijn.

Er zijn Fransche restaurants, waar men maar zelden een Franschman ontmoet. Ik dineerde eens ergens op South Fifth Avenue bij Bleeckerstreet en zag een half dozijn Amerikanen tegen één vreemdeling. Er zijn verscheidene inrichtingen van deze soort van de 25^e tot de 32^e straat. In deze laatste straat zijn sommige ‘75 cents huizen’, waar men schijnt te denken dat de man die buitenshuis eet toch nooit terug zal komen, en dat alles goed genoeg is voor hem. Beide: spijzen en wijn zijn verschrikkelijk, terwijl de bediening al even slecht is. In Twenty-Fifthstreet is het gewone 50 cents diner het geld ruim waard. De goede plaatsen zijn altijd bezet tusschen zessen en achten 's avonds. Een bijzonder en nog beter menu krijgt men Zondags. In deze plaatsen kunt gij veel interessants zien van het leven te New-York, omdat de vaste klanten meest stedelingen zijn. Velen van hen ‘boarden’ er geheel. Ze wonen in een der vele lodging-houses in de buurt en winnen met één maaltijd er twee uit. Over 't geheel zien ze er welgekleed en intelligent uit. Vele vrouwen komen hier iederen dag alleen of in gezelschap. Niemand vindt 't noodzakelijk om als zedenbewaker op te treden van de rest van het publiek, en men toont zich nòch nieuwsgierig nòch belangstellend.

Bij de Fransche 50 cents-diners is altijd wijn inbegrepen. De kwaliteit der wijn kan men afleiden uit het feit dat ge in plaats daarvan wel een flesch bier kunt krijgen; maar geen Bass Ale. Drinkbaar is ze toch, en ge eet er niet alleen genoeg, maar ook zéér goed toebereid.

Voorts komt er nog een groot contingent van wat men hier ‘the Bohemian class’ noemt. Dat zijn journalisten, acteurs, schrijvers, schilders, studenten, gamblers, bookmakers, enfin dat soort van menschen, dat niet direkt ‘in zaken’ is.

Er zijn ook z.g. Chophouses. Die zijn in gewone huizen waarvan de voorkamer is ingericht als bar-room en de ruimere achterkamer als café dient. De donkere vloeren zijn zóó gewreven dat ze glimmen als spiegels. De wanden zijn behangen met oude wapenen, schilderijen en aquarellen, terwijl het publiek het betere deel der ‘Bohemian class’ is.

Een ander type is een restaurant op de zesde Av^e in de buurt der

[p. 78]

23^e straat. Een zeer gemengd publiek van vaste klanten maakt de grootste merkwaardigheid dezer plaats uit. 't Is al even populair bij de winkelende dames, die komen uit het ‘dry goods’ district als bij de habitués van het Tenderloin precinct. Het is eene groote zaak, waarin zeer veel omgaat. 's Middags wordt het gebruikt als damesrestaurant, voor de winkelbezoeksters; 's avonds is de door gas en elektrisch licht verlichte ruimte bezet door theaterbezoekers met opzichtige dames, burger-echtparen, kantoorbedienden en het verder uit zoovele vreemde factoren bestaande menschdom uit de buurt.

Dames-Restaurant.

Het Tenderloin district loopt van de 23^e straat tot ongeveer de 32^e straat. Tenderloin is woordelijk vertaald: het zachte vleesch - voor de slagers is het 't lendenstuk van het dier. De politie regeert zeer ‘zacht’ in deze wijk, die voor een groot deel het zachte vrouwelijke geslacht herbergt. Of 't nu om de politie of om de vrouwen is, dat deze buurt zoo heet, kan ik u waarlijk niet zeggen.

Nog een ander type is een chophouse in West 27^e straat, dat een geheel eigen clientèle heeft. 't Wordt regelmatig bezocht door tooneelisten, schrijvers, journalisten en sportslui. Er hangt een mooie collectie portretten van tooneel, beroemdheden en oude gravures aan den wand. He beeltenissen van vroegere helden en heldinnen, van beroemde boksers, theaterdirecteuren enz., maken er een soort Westminster Abbey der Bohemian Class van. Daar 't voor ‘gentlemen only’ is en men geen pretenties op goede manieren heeft, maakt

[p. 79]

men het er zich niet te moeielijk met wereldsche vormen. Er wordt veel gerookt en gedronken en 't is er altijd even vroolijk.

De customers schijnen menschen te zijn, die de kunst verstaan goed te leven en weten wat zij noodig hebben; geen een die dit ongedwongen samenzijn niet ver zal stellen boven het conventioneele van andere kringen. Om twee uur 's nachts wordt gesloten, hetgeen verschrikkelijk vroeg is voor velen.

In verhouding betaalt de eter in een chophouse evenveel voor een eenvoudig maal, als een eerste klasse hôteldiner hem kosten zou. Maar het is 't gemoedelijk gezellige, dat velen aantrekt boven de stijve vormelijkheid van een deftige table d'hôte.

Er zijn nog andere vreemde restauraties waar het diner 1 dollar kost buiten den wijn. Men eet er uitmuntend, maar het onderscheid met een goed 50 c. Fransch restaurant is niet groot genoeg voor den prijs. De echte Amerikaansche rekenen u minstens tusschen 1 dollar en 1 d. 50 c., waarvoor ge werkelijk geen waarde krijgt.

Delmonico heeft hier denzelfden naam als ‘Riche’ in Amsterdam, het is er duur en héél goed, maar meer om de omgeving aantrekkelijk dan om het eten. In een oogenblik zijt gij hier 'n 10 à 20 d. kwijt, zonder dan nog te weten of ge reeds genoeg hebt.

Van Delmonico daal ik nu in eens op de 30 en 40 c. restaurants, waar men het treffen kan, dat het diner zeer goed is; 't begint echter te gewaagd te worden om beneden die prijzen te gaan.

Armen-Restaurant of Gaarkeuken.

[p. 80]

Behalve al de soorten, die ik reeds opnoemde, zijn er een paar goede Spaansche, bekend om hun uitmuntende vischomelets en de lekkere salade; en verder Russische, Noorsche en Maleische restaurants.

Een typische Weenensche zaak is op Avenue A nabij Firststreet. De gasten zijn hier meerendeels vreemdelingen, waaronder veel schrijvers, acteurs en schilders. Weinig Amerikanen komen hier.

De Russische en Rumeensche eethuizen zijn van minder allooi, want hunne eigenaars zijn arm en behooren tot de lagere klassen der maatschappij. Sommige ervan treft men aan in de donkere krotten van Hesterstreet en omgeving. Zij staan bekend als zeer goedkoop voor hunne klanten, die grootendeels bestaan uit arme klerken, pedlers, oudklêer-koopers en vagebonden. De table d'hôte kost vijftien cent en à la carte kosten de gerechten 5 cents elk.

Ten laatste noem ik u nog een welbekend restaurant in Duane-street even voorbij Broadway, dat de meer ernstige handelsman uit de omgeving frequenteert. 't Is natuurlijk een afschaffersplaats, waar een bar ontbreekt, en de prijs-courant slechts dranken als soda, seltzer, sarsaparilla, ginger ale, egg lemonade, milk, buttermilk en iced tea en coffee opgeeft. Er hangen ook portretten van groote heiligen, levende en doode. Daar de kaarten, waarop de gerechten geannonceerd zijn, eveneens aan de wanden hangen, is het effect dikwijls amusant ongepast:

‘Vertrouw op den Heere Jezus Christus’. Let op de zakkenrollers.

‘Wat de mensch zaait, zal hij ook maaien’. Orange Short-cake 10 cents.

‘The gift of God is eternal life’. Buckwheat cakes, ten cents, with maple syrup fifteen cents.