Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 6

[p. 44]

Oudejaarsavond.
Door Madhoa.

't Is een koude winteravond, de laatste van 't jaar. De sneeuw dekt de velden. De spits van den kerktoren steekt scherp af tegen den helderblauwen, met sterren bezaaiden avondhemel.

Het kleine dorp is vol beweging. Iedereen gaat op naar het kleine kerkje, dat weldra geheel gevuld is en waarin diepe stilte heerscht zoodra de predikant den kansel bestijgt. De tonen van het orgel ruischen door de ruimte en eindigen in een zacht wegstervend accoord. De leeraar begint te spreken. Hij spreekt vol bezieling en ernst de aandachtig luisterende menigte toe; de diepe stilte zegt hem, dat hij de harten zijner toehoorders weet te treffen. De preek is eenvoudig en kort; na Gods zegen afgesmeekt te hebben voor 't komende jaar, begeeft zich de menigte naar huis.

[p. 45]

Niettegenstaande de felle kou, vormen zich hier en daar op de hoeken der straten groepjes mannen, die nog eens wenschen te spreken over de preek, maar al heel spoedig op meer wereldsche zaken komen. De vrouwen stappen snel door, want de oudejaarskoek ligt in den oven en manlief zou knorren als hij een verbrande korst zag.

Twee boerinnen staan nog even bij de kerkdeur stil en de eene zegt tot de andere, terwijl ze met het hoofd naar de pastorie wijst: ‘onze dominé zal ook geen prettigen oudejaarsavond hebben, Griete! Och, dat hij ook zijne mooie, jonge vrouw zoo spoedig verliezen moest!’

‘Ja’, zegt de andere meewarig, 't is wel hard, hoor! Ik heb Marieke een lekkeren koek laten bakken en hem dien toen zelf gebracht. Hij kwam evenwel niet te voorschijn en de oude Hanna zei: ‘'t Is weer heelemaal mis met hem vandaag’. ‘Ach, arme!’ zegt de medelijdende boerin en ieder vervolgt haar weg.

Weldra ligt het kleine dorp in diepe rust. Slechts nu en dan ziet men door de smalle straten iemand, met de handen in de zakken en het hoofd in de kraag gedoken, met haastige schreden voortstappen door de sneeuw.

In de pastorie schijnt alles eenzaam en verlaten.

De vroeger zoo gezellige kamers zijn gesloten. Alleen in de groote slaapkamer brandt licht en de kachel verspreidt er eene weldadige warmte. Een wiegje staat in een hoek en daarnaast zit een bejaarde vrouw aan een wollen kous te breien. Hare oogen rusten op het kind, dat stil sluimert, het kleine hoofdje in het geborduurde kussen gedoken. Nu zij 't kind zoo kalm ziet, staat oude Hanna op en begeeft zich in 't aangrenzende vertrek ter ruste. De kleine ligt nu geheel alleen. Geen moeder, die angstvallig de slaap van haar kind bewaakt! De moeder is heengegaan naar verre landen, vanwaar ze nimmer weer zal keeren.-

Ginds over de heide dwaalt een eenzame gestalte. Voor wie daar dwaalt geen kerkgang, die troost kan aanbrengen, geen hartelijke huisgenooten, die met hem kunnen danken voor de zegeningen, in 't oude jaar ontvangen. Ach neen, zegeningen heeft hij niet vele gehad, maar wel verdriet, bitter zielsverdriet. God! Is 't mogelijk?.... Ruim een jaar geleden voerde hij als gelukkig echtgenoot zijne Else de pastorie binnen. Wat waren ze beiden toen gelukkig! Hoe vleide zij haar vriendelijk blond kopje aan zijn breede borst en fluisterde hem de vriendelijkste woordjes in, die eene liefhebbende vrouw weet te bedenken voor den zoo vurig door haar vereerden en beminden, man, met wien ze zoo vol vertrouwen het leven intreedt, in het heerlijk bewustzijn, hem gelukkig te kunnen maken.

‘Ach, had ik dat geluk slechts nooit gekend, dan zou ik het nu niet zoo missen,’ denkt hij.

Een hartstochtelijke snik doet zijn lichaam schokken en vol wanhoop denkt hij eraan, hoe zijn leven dit jaar met haar geweest is en hoe eenzaam en droevig het dit komende jaar zijn zal.

Hoe gelukkig was hij dien korten tijd met haar geweest, o, hoe zielsgelukkig!

[p. 46]

's Morgens als hij de gezellige, zonnige tuinkamer binnentrad, zat zij reeds in een licht morgenjaponnetje achter het theeblad en lachte haar lief gezichtje hem zoo vriendelijk toe, als ze hem over de tafel heen zijn kopje aanreikte. En als hij dan naar zijne studeerkamer ging, vond hij er steeds alles zoo netjes en zorgvol geschikt, dat hij er dadelijk de hand zijner Else in herkende. Waren hare huishoudelijke bezigheden afgeloopen, dan kwam ze bij hem en zette zich met haar naaiwerk aan het open raam, dat in den tuin uitzag, den geheelen ochtend, zonder een woord te spreken, om hem niet in zijn werk te storen; keek hij dan op van zijn boeken dan ontmoetten zijn oogen de haren en werden er liefdevolle woorden gewisseld. Hoe liefelijk klonk hem dan die stem, als hij uren had zitten werken en ze zeide: ‘Kom, manlief, nu is 't toch genoeg, niet waar? Laat ons nu den tuin eens ingaan; er is weer zoo'n prachtige theeroos uit, die moet je eens zien.’

En arm in arm wandelden ze door de smalle paden, hun bloemen bewonderende en van het fraaie weer genietende als een paar zorgelooze kinderen.

Ach ja, toen was 't nog zomer en dachten ze weinig, hoe kort ze nog bij elkaar zouden zijn!

's Middags gingen ze meestal wandelen of ging zij met hem zijne arme gemeenteleden bezoeken. Ze was zoo bemind, de jonge vrouw! Ze pakte 't hart van iedere moeder in door hare belangstelling en vriendelijkheid voor de kinderen. Haar eigen met verlangen verwacht kind had ze niet ouder mogen zien dan enkele weken. Ach, wat zou ze een lief moedertje zijn geweest, zelve nog zoo jong en kinderlijk!

Nu lag ze in 't koude graf en haar klein meisje moest nu reeds ook de liefkozingen ontberen, die ze zoo dikwijls anderen kinderen kwistig geschonken had.

Nu rustte op hem de moeielijke taak vader en moeder te gelijk te zijn voor zijne kleine Else!

Twee maanden ongeveer vóór haar dood, had hij met haar een vrouw bezocht, die gebrek leed met haar kinderen. Else had spoedig 't een en ander bij elkaâr gezocht en toog welgemoed aan den arm van haar man op weg. In 't huisje aan 't einde van het dorp vonden ze alles in de diepste ellende. De vrouw, uitgeput van 't waken bij een ziek kind, was op een houten stoel in slaap gevallen en de kleinste kinderen drongen zich tegen het oudste meisje aan en schreiden van honger. Bij hun binnentreden schrikte de vrouw wakker maar toen ze den dominé zag, klaarde haar gezicht op. Terwijl hij de arme moeder troost insprak, verdeelde Else het meegebrachte eten onder de kinderen, zette zich op een matten stoel en nam het kleinste kind dat bitter schreide, op haar schoot. Het kind liet haar gewillig begaan en hapte gretig van het brood, waarmee Else het voerde. Toen het verzadigd was, sloeg het beide armpjes om haar hals en legde het donzige wangetje tegen haar gezicht, als voelende, dat het hier veilig was. Een huivering van geluk ging Else door de leden bij de aanraking van de

[p. 47]

zachte kinderwang en ze sloot het kind met groote teerheid in de armen.

‘O,’ zei ze in 't naar huis gaan tot haar man: ‘zoo'n lief klein engeltje, man, wat zal dat een gezelligheid geven en ons geluk volmaken!’

Hieraan dacht hij, terwijl hij daar eenzaam rondliep. ‘Ons geluk volmaken?’ Neen, 't had niet zoo mogen zijn. Zijne Else, - wat zou ze een lief moedertje geweest zijn! - was heengegaan en liet hem eene kleine Else achter, voor wie hij voortaan zou moeten leven.

Hoe verlaten en droevig was het nu in de voor korten tijd nog zoo vroolijke pastorie! Van avond had hij moeten preken, maar hoe kon hij dat? Hoe kon hij met de gemeente danken voor de zegeningen van het afgeloopen jaar, hij, met zijn groot verdriet.

Een ambtsgenoot had hem aangeboden den dienst voor hem waar te nemen, gevoelende hoe zwaar hem die moest vallen, en dankbaar had hij aangenomen. Hij was naar buiten gegaan om zijne gedachten tot kalmte te brengen; maar hij kon geen vrede vinden. Wild joeg zijn pols, zijn hoofd gloeide; hij gevoelde, buiten toch niet tot rust te kunnen komen; hij keerde met loome schreden terug naar zijn huis! Naar zijn huis...? O, hoe anders klonk dat vroeger?

Als hij een armbezoek had afgelegd en zij hem niet had kunnen vergezellen, deed dat woord ‘naar huis’ hem zijne schreden versnellen; hij wist toch, dat zijn vrouwtje aan het raam naar hem zat uit te kijken en naar zijn komst verlangde, en nauwelijks was hij in 't gezicht, of de stoel bij het raam werd verlaten en aan het hek kwam ze hem al te gemoet. Dan wandelden ze dikwijls nog arm in arm een eind den grooten weg op of dwaalden door de bosschen. Zij waren daar zoo vrij als vogeltjes in de lucht, want de pastorie lag alleen, aan het einde van het dorp.

En nu! Reeds was de eenzame, ongelukkige man het hek van den tuin genaderd. Vredig lag daar het witte huis tusschen de boomen juist als vroeger, maar ach, hoe droevig was alles daar binnen veranderd! Hij stak den sleutel in de huisdeur en trad binnen.

Zonder eerst even de tuinkamer binnen te gaan, vroeger de liefste uit het geheele huis, gaat hij de trap op naar zijn slaapkamer. En als hij binnentreedt, valt zijn oog op het kleine ledikantje, met de witte neteldoeksche gordijntjes, aan weerszijden opgenomen met blauwe linten. Ze had deze gordijntjes zelve genaaid en wellicht met iederen steek er een wensch voor de toekomst van haar kind ingewerkt. Half onwillig slaat hij het gordijntje op zij en ziet neer op zijn klein moederloos meisje. Hoe rustig ligt ze daar!

't Is heden avond voor de eerste maal, dat hij zijn kind met aandacht gadeslaat.

‘Zou ze op mijne Else gaan gelijken? O! als dat eens waar mocht zijn. Misschien zal zij me dan later den troost kunnen geven, dien ik nu tevergeefs zoek!’

En vol zorg buigt hij zich over het kind en bidt vurig, dat het toch voor hem gespaard moge blijven.

[p. 48]

‘Voortaan wil ik geheel voor haar leven, mijn Else,’ spreekt hij plechtig als legt hij eene belofte af. Hij knielt neder bij het wiegje en neemt het kleine rose vuistje van het kind teeder in zijn hand. De kleine beweegt zich even, slaat de oogen op en sluimert weer in. De blik dier kinderoogen roert hem tot in 't diepst zijner ziel. 't Zijn Elze's oogen, die groote blauwe!

Door droefheid overstelpt snikt hij hevig met 't hoofd tegen het koude ijzer gedrukt!

In zijn studeerkamer zet hij zich neer, nog even bedroefd maar veel kalmer. En tot laat in den nacht zit hij daar en 't is hem, als zal zijn Else steeds bij hem zijn om hem den weg te wijzen, dien hij te gaan heeft bij de opvoeding van zijn kind.

De vrede, die hij daarbuiten tevergeefs zocht is zijn deel geworden bij de wieg van zijn klein meisje.