Droom en Daad. Jaargang 4

[p. 142]

De Duitse wandervögelbeweging
door C. Meursing

TYPIES is het op te merken, hoe geheel verschillend de manier van vacantie houden in Duitsland en in Holland is. De Hollanders kamperen, blijven op één plaats, maken vandaar uit tochten of luisteren naar voordrachten. De Duitsers wandelen van de éne plaats naar de andere en slapen elke nacht ergens anders. Er is veel te zeggen voor de éne, zowel als voor de andere manier. Blijft men lang op één plaats, dan leert men die streek heel goed kennen. De gelegenheid om naar mooie voordrachten te luisteren zal voor menige jongen en meisje of ook oudere een zegen voor zijn hele leven betekenen. Het blijven op één plaats is ook niet zo vermoeiend als het steeds verder wandelen met zijn huishouding op de rug. Maar toch is voor deze laatste, de Duitse manier, ook veel te zeggen. Er ligt een grote bekoring in, een groot stuk van je land al wandelende te leren kennen, telkens nieuwe indrukkn op te doen.

Hoe komt het nu, dat men deze twee verschillende methodes vindt in landen, die zo vlak naast elkaar liggen? Voor een groot deel zal het wel daaraan liggen, dat ons landje zo klein is. Je bent er na een paar flinke dagtoeren al haast doorheen! En dan ook: het vlakke land leent zich niet zo goed voor wandeltochten als bergachtige streken. Duitsland heeft in dat opzicht wel veel voor. Bovendien: de traditie van Duitsland!

Ein Sträusschen am Hute, den Stab in der Hand,
Zieht rastlos ein Jüngling von Land zu Land.

Dit zijn regels van een bekend Duits schoolliedje. Het ‘wandern’ zit de Duitsers in 't bloed. In de gildetijd en ook nog daarna trokken de Burschen van de éne meester naar de andere, in verschillende streken van het land, om hun vak te leren, zodat ze soms jaren achtereen wegbleven. Zie o.a. de aardige beschrijving hiervan in Hanne Nüte van Frits Reuter. En hoe is het nu nog de gewoonte onder de Duitse studenten, om telkens een of meer semesters aan een andere universiteit te gaan studeren. Heel anders dan bij ons, waar de studenten meest hun hele studietijd aan dezelfde universiteit blijven.

Vooral de laatste 30 jaar heeft het wandelen van de jeugd in Duitsland zich sterk uitgebreid. Eigenlik heeft de grote stoot hiertoe gegeven de gymnasiast

[p. 143]

Karl Fischer in Berlin-Steglitz. In 1896 richtte hij met zijn medescholieren de vereniging ‘Der Wandervogel’ op (welke naam in Duitsland nog steeds voor de leden van alle jeugdbonden gebruikt wordt). Voornamelik richtten Fischer en de zijnen zich tegen het onmenslike schoolsysteem, dat toen in

jugendherberge haus hammerstein am rhein

Duitsland heerste en waarbij van het uithoudingsvermogen van de leerlingen het onmogelike gevergd werd. De jeugd wilde zichzelf weer zijn, tijd hebben om de natuur in te trekken en gezonde ontspanning te zoeken. Zij ontvluchtten op de Zondagen en in de vacanties de stad, leefden zo eenvoudig mogelik en vermeden de drukke toeristencentra. Heel snel breidde deze beweging zich uit. Op 't ogenblik is een heel groot deel van de Duitse jongens en meisjes bij de een of andere Wandervögel vereniging aangesloten.

Door al dat reizen en trekken ontstond er grote behoefte aan goedkope logeergelegenheid. Aanvankelik sliep men in schuren op hooi of waar men toevallig onderdak kon vinden. Maar op de duur ging dat niet langer en besloot men tot het oprichten van speciale Jugend-Herbergen. In 1924 waren er 2200 van

[p. 144]

deze J.H. in Duitsland en Oostenrijk. Zij zijn op de meest fantastiese en mooiste plaatsen ingericht: in ruïnes, oude watermolens, torens. Verscheidene notabelen staan een deel van hun bezittingen voor dat doel af, richten het in als Jugend Herberge en geven het ten geschenke aan: ‘Der Verband für

jugendherberge arnsberg, sauerland; werd door de stad arnsberg opgericht

deutsche Jugendherbergen’, die zijn zetel heeft in Hilchenbach in Westfalen (Geschäftsführer W. Münker) en zijn vertakkingen heeft over het hele land. In 1924 telde der Verband 77000 leden. Voor elke J.H. is een ‘Vater und Mutter’ aangesteld, die er zelf ook wonen en zorgen voor de goede gang van zaken. De afdelingen voor de jongens en de meisjes zijn natuurlik streng gescheiden, meestal zelfs in aparte gebouwen. Behalve partikulieren dragen de overheidslichamen er ook veel toe bij, dat het aantal J.H. voldoende zal zijn. In verscheidene schoolgebouwen worden de kelderverdieping of leegstaande klasselokalen als J.H. ingericht. Vooral in de schoolvacanties kan dat natuurlik gemakkelik. Het meubilair van de J.H. bestaat uit een aantal ijzeren ledikanten, twee aan twee boven elkaar, waarop stro- of hooi-matrassen met

[p. 145]

kussens en katoenen dekens. Zelf moet men een als zak toegenaaid laken meenemen. Verder moet er was- en kookgelegenheid in de J.H. zijn.

Verleden zomer (1925) maakte ik met een troepje jonge meisjes zelf een Wandervögel-tocht door het Odenwald en ik kan iedereen aanraden het ook eens te doen! Het is veel aardiger en interessanter dan een reis per trein en logeren in deftige hotels. Het lopen met de rugzak, waarin kookgerij, slaapzak, extra schoenen en kleren, is in 't begin wel wat vermoeiend, maar je went er gauw aan en op 't laatst kun je als echte Wandervogel haast niet meer buiten die groene uitwas op je rug. Wat voel je je vrij: helemaal je eigen baas! En overal kom je op zo'n prettige manier met de mensen in aanraking: geen kellners, die gedienstig zijn om een fooitje, enkel maar een gemoedelik echtpaar, dat je zegt, waar de stoffers en blikken staan, om de volgende morgen vóór je vertrek zelf de slaapruimte weer netjes in orde te maken voor de volgende gasten. Dan de ontmoeting met de andere Wandervögel: meisjesstudenten, atelier-meisjes, van allerlei standen, gezindten en politieke richtingen tref je er aan. Maar je bent allemaal evenveel waard. De één wordt met niet meer égards behandeld dan de ander. Ook op je doortocht door de dorpen ondervind je telkens een welwillende belangstelling. Je kunt merken, dat de Wandervögel-beweging overal populair is en dat de Duitsers voelen, van hoeveel opvoedkundige waarde zij is en hoeveel ware levensvreugde ze de jeugd geeft.

Voor Hollanders lijkt het me het beste na half Augustus te gaan. Dan zijn de Duitse schoolvacanties voorbij en vindt men overal gemakkelik plaats in de J.H. Allerlei inlichtingen kan men natuurlik aan het secretariaat inwinnen (zie boven), dat op aanvrage ook een Reichsherbergsverzeichnis stuurt, waarin een lijst van alle J.H. in Duitsland en Oostenrijk, aan de hand waarvan men zijn reis kan samenstellen, opdat men zeker weet, dat men elke nacht weer een andere J.H. bereiken kan.

De prijzen voor Hollanders zijn: Voor personen boven 20 jaar: verplicht lidmaatschap 5 Mark; nachtlogies 1 Mrk. Voor personen van 20 jaar en jonger; verplicht lidmaatschap 2.50 Mark; nachtlogies 0.40 Mrk. Reist een groep leerlingen onder leiding van een onderwijzer of leraar, dan behoeven noch de onderwijzer of leraar, noch de leerlingen lid te zijn. Per nacht betalen allen 0.40 Mark logies.

Uit dit staatje blijkt, dat het reizen als Wandervögel heel goedkoop is (voor Duitsers zelf nog aanmerkelik goedkoper). Daarbij komt nog, dat men zijn eigen maaltijden zelf bereidt; men mijdt alles, wat hotel, restaurant, condi-

[p. 146]

torei is! Het inkopen doen in de kleine winkeltjes van het pas bereikte dorpje, het koken in de eigen pannetjes (wij gebruikten met veel succes de bekende

jugendburg hokustein in saksen. werd door den staat afgestaan aan ‘der verband für deutsche j.h.’ was vroeger gevangenis.

aluminium kooktoestellen, pannen en spiritusbrander in elkaar passend) is op zichzelf al een genot.

[p. 147]

Als men als wij verleden zomer, zo genoten heeft van een dergelike tocht, komt onwillekeurig de vraag op: Zou zo iets in Holland ook niet mogelik zijn? Men begint hier toch ook veel meer te wandelen, getuige het gebruik dat er gemaakt wordt van de wandelwegen, door de A.N W.B. afgebakend. Wat zou het niet prettig zijn, als men op die wandeltochten ook gebruik kon maken van Jeugdherbergen! Ons eigen land zou dan zeer zeker beter bekend worden onder

vijf van ons eigen troepje in de jugendherberge bij heidelberg

der de jeugd. Menigeen, die nu niets afweet van Zeeland of het merengebied in Friesland, zou er allichteer der heengaan, omdat het reizen er heen dan goedkoper is en ook, omdat het op deze manier zoveel aardiger is. Ik weet van Duitse meisjes-studenten die best, wat hun finantiële draagkracht betreft, gebruik zouden kunnen maken van goede hotels op hun tochten, maar die toch altijd de J.H. verkiezen, omdat het zijn daar de stemming zozeer verhoogt.

Laten zoveel mogelik Hollandse jongens en meisjes eens een Wandervögeltocht door Duitsland maken. Als ze er enthousiast vandaan komen, zullen ze er allicht propaganda voor maken, dat er ook in ons land zo'n Jeugdherberg-net zal kunnen komen. In menig dorp is wel een leegstaande schuur of boerderij, of misschien windmolen, die voor dat doel zou kunnen worden ingericht. En menig echtpaar, dat de jeugd goedgezind is, zou er wel in of bij willen wonen om toezicht te houden.

Als de geesten er maar eenmaal wakker voor gemaakt zijn, zal er ook een vereniging kunnen worden opgericht, die de organisatie ter hand neemt. Ik hoop het van harte!