Droom en Daad. Jaargang 4

[p. 119]

Boekbespreking
door C.M. van Hille-Gaerthé

Kinderverzorging en Opvoeding, (2e jaargang, No. 1).

DIT tijdschrift, dat in 1926 in vier nummers zal verschijnen, wil het contact vestigen tusschen de vereeniging tot bevordering van het onderwijs in K. en O., de opleiding, de leeraressen en andere belangstellenden in kinderverzorging en opvoeding. Redactie: Mevr. M.E.H. Sandberg-Geisweit van der Netten, Mej. S. van der Hoop, Mej. H.E. Robinson en Mevr. B. Th. Schilthuis-Logeman.

Voor de meisjes, die er over denken na haar schooltijd te gaan werken op de school voor Kinderverzorging te Rotterdam, voor haar, die zich voorbereiden voor een onderwijs-acte kan een abonnement op dit blad van belang zijn. Het kost f 1.50 per jaar en is aan te vragen bij Mej. S. van der Hoop, Mathenesserlaan 252, Rotterdam).

In het hoofdartikel zegt Dr. H.T. de Graaf: ‘We leven in een wereld, waarin voor veel arbeid plaats is. Het valt wel eens moeilijk, ook als men zijn best doet, een geregeld bestaan te veroveren. En als die arbeid, de inspanning om een plaats te veroveren de hoofdzaak blijft - dikwijls noodgedwongen - dan raakt de eigenlijke bedoeling van onzen arbeid wel eens wat in de knel. Want we willen toch niet alleen arbeiden zonder ook vreugde te vinden in het feit, dat we voor een goed en schoon doel arbeiden.

Ik wensch dan aan allen, die hun levenskracht geven willen aan de taak, die hun duidelijk is geworden, een rijke bevrediging in die taak. Want daar zal het toch van moeten komen, dat wij in ons werk bevrediging kunnen vinden, als het ons goed zal gaan in de wereld. En als wij nu op eene of andere wijze dit kunnen doen voor de kinderen, dan moet het al zonderling toegaan als we niet bevredigd zouden zijn, dat ons dit wordt mogelijk gemaakt....

't Spreekt vanzelf, dat wij niet zonder meer geschikt zijn en blijven voor ons werk. Wij kunnen niet werken zonder tucht jegens onszelf....’

Uit deze woorden spreekt wel de ideëele en ernstige geest, die de leiders van dit werk bezielt. In dit eerste nummer bespreekt o.a. C.J. Gischler de derde internationale opvoedkundige conferentie van 1-15 Augustus 1925, in

[p. 120]

Heidelberg gehouden en Mevrouw Sandberg vergelijkt drie boeken over het Vrouwenleven: ‘De ziel der vrouw’ (Gina Lombroso), ‘de Opstandigen’ (Jo van Ammers-Küller), ‘Christelijk Vrouwenboek’ door A.H.H. van Hoogstraten-Schoch en G.J. van der Molen.

Voor de oudere meisjes noem ik ook het mij toegezonden boekje: ‘De oogen van den eeuwigen broeder door Stefan Zweig (vertaling van Reinier P. Sterkenburg), N.V. Uitgevers-Mij. ‘De Tijdstroom’, Huis ter Heide, 1925. De geschiedenis heet te spelen in den tijd, ‘eer nog de verheven Buddha op aarde verwijlde.’

De opvatting en het eindresultaat van Virata's strijden en streven zal misschien voor een Oosterling bevredigender zijn dan voor ons.

‘Het is een schoon ding een goed mensch te zijn,’ zegt Van Eeden in de kleine Johannes.

Hier in dit boekje zien we, hoe moeilijk de weg is van den mensch, die rechtvaardig en zonder schuld door het leven wil gaan.

Virata, dien het volk ‘de bliksem des zwaards’ noemde, was een krijgsman boven alle anderen en er was niemand rechtschapener in het gansche rijk. Maar op een nacht, in een donkeren strijd doodt hij zijn eigen broeder en sinds hij in de open oogen van den gedooden man gezien heeft, kan hij niet meer strijden; hij laat het zwaard zinken in den stroom en de Koning, die hem zeer toegedaan is, benoemt hem als opperste van zijn rechters, omdat hij schuld kent en schuld weegt als een rechtvaardige.

Streng was Virata's vonnis, doch nimmer velde hij denzelfden dag het oordeel, steeds legde hij de koele spanne van den nacht tusschen verhoor en ban. Toen hij zes jaar recht gesproken had en de roem van zijn rechtvaardigheid zich had verbreid over het land, brachten de aanklagers hem een jongeling, beschuldigd van menschenmoord. Virata, die geen leven wil nemen, veroordeelt hem tot de kerkerstraf. En denkt rechtvaardig te zijn. Tot de woorden van den jongeling: ‘Hoe wilt gij de waarheid weten uit de woorden van anderen?’ en ‘Waar is uw maat, rechter, waarmede gij meet? Hebt gij in den kerker gezeten, dat gij weet hoe vele lentes gij neemt van mijn dagen?’ hem aan het weifelen brengen. Want de oogen van hem, die weggevoerd werd, geleken de oogen van zijn dooden broeder.

Dan komt hij door overpeinzing tot deze waarheid: Niemand mag meten met een maat, die hij niet kent en hij gaat naar den kerker, laat den schuldige in zijn eigen kleeren voor één maand vrij en neemt gedurende die weken de

[p. 121]

straf van geeseling en opsluiting op zich. Dan komt na eenigen tijd de waanzinnige angst: de schuldige mocht zijn belofte breken en niet terugkeeren en hij zou in dat onderaardsche hol moeten blijven tot zijn dood en Virata leert de wanhoop kennen van den gekerkerde.

Weer terug bij den koning, vraagt hij: ‘Laat mij vrij zijn van mijn ambt, niemand kan eens anders rechter zijn; ik wil mijn leven leven zonder schuld.’ Nu leeft hij stil, voor de armen een helper, voor de ongelukkigen een trooster en de man, die eerst geheeten werd ‘de bliksem des zwaards’, toen ‘de bron der gerechtigheid’, ontvangt nu den naam ‘akker des raads’.

Maar als hij zich vrij wil maken van alles, wat hem in schuld brengt en ook den slaven de vrijheid geeft, staan de eigen zonen tegen hem op; hij laat hen zijn huis en bezittingen en trekt de wildernis in, bouwt daar zijn hut en slechts de dieren, de bloemen en de sterren zijn zijn vrienden.

Wanneer hij na jaren door een verdwaald jager gevonden wordt, zoeken anderen hem en zijn voorbeeld van meditatie in de eenzaamheid wordt door velen gevolgd. Maar als hij nog eens naar een dorp gaat, om hulp voor een medemensch te vragen, ziet hij de oogen van een vrouw vol haat op zich gericht en zij vertelt hem, hoe goed ze 't vroeger had, toen haar man bij haar was en werkte. Maar hij was weg gegaan om Virata te volgen in het woud en een leven te leiden als hij! Toen kwam armoede in het huis; het ontbrak den kinderen aan brood, 't eene stierf weg na het andere en heden is het laatste gestorven.

Dan weet Virata: ‘Ook de daadlooze doet een daad, die hem schuldig maakt op aarde.’ En nog later weet hij: ‘Ik ben schuldig, ik onthield het leven mijn dienst, een nuttelooze was ik, want ik hield slechts mijn leven in stand en diende geen ander. Nu wil ik weer dienen.’

‘Alle willen is verwarring, alle dienen is wijsheid’, zegt hij tot den koning, maar de koning, die niets weet van de na zooveel moeizame jaren verworven wijsheid, die achter deze woorden schuilt, zegt spottend, om hem te beproeven: ‘Zoudt gij dan opzichter over de honden willen zijn in mijn paleis?’

En Virata deed getrouw zijn dienst van het rood van den morgen tot aan het rood van den avond. En toen hij gestorven was, huilden slechts de honden op zijn graf.