Droom en Daad. Jaargang 4

[p. 109]

De naaister van Felicien Rops
door C.M. van Hille-Gaerthé

(Bijlage)aant.

DIT is de ‘romantische’ naaister; niet het kwieke juffertje van dézen tijd, dat voor ons huis van de fiets springt, snel het lichte jurkje past, dat - als wij nog even weifelen over lengte of garneering - al beslist heeft en weer op haar fiets verdwijnt. Wij weten verder niets van haar, van haar leven niet en niet van haar gedachtengang.

Dit is ‘de naaister van vroeger’, zooals we haar misschien nog wel kennen uit oude familie-verhalen, zooals ze hier en daar nog wel leeft in een hofje met een kasteplank vol kostbaar porselein, met een cither of een harmonium met verstorven klank, met een onuitputtelijken voorraad verhalen, zoodat wie tegenover haar zit, gaat denken, dat in vroeger dagen geen leven zoo interessant en veelbewogen was als van een naaister, die op haar stille kamertje zat of in de mangelkamer van een oud, groot huis; die altijd bezig was, veel zag, veel hoorde.... zweeg en dàcht. En misschien juist, omdat ze niet langs alle heerlijkheid en schoonheid van het leven heenlachte en holde, maar de goede dingen rustig op haar stoel al naaiende en verstellende overdacht, zoo wijs was geworden en liefdevol. En daardoor ook is gaan houden van de zachte dingen in 't leven: een oud liedje, wat bloemen in 't venster, de theeketel met de geheimzinnige liedjes en de gezelligheid, een vogeltje, dat eindelooze tevreden liedjes door de kleine kamer kwinkeleert. En die natuurlijk op altijd dien zelfden stoel, ver van de roezige wereld haar eigen denkbeelden van goed en kwaad, van deugd en zonde had.

Zooals ze hier zit, met haar aandachtige, slimme gezichtje, turend naar den draad tusschen haar handige vingers, doet ze denken aan die kostelijke figuur uit Selma Lagerlöfs Gösta Berling: Juffrouw Marie.

De afgelegen dorpen en het platteland hebben de karakteristieke figuren altijd langer bewaard dan de bezige stad, die de menschen voortdurend met elkaar in contact brengt. Selma Lagerlöf, die het voorrecht had een groot deel van haar leven op het land te wonen, die het land en de natuur, de oude verhalen, den arbeid en de menschen liefhad, heeft ons verhaald van de vele boeren en arbeiders, predikanten en edelvrouwen, van hun glanzende vreugde en hun verborgen leed; onder al die anderen geeft ze ons ook het leven van Juffrouw Marie, een kleine uitgedroogde juffrouw van bij de

[p. 110]

veertig, die in 't zolderkamertje woonde, boven in den gevel van het huis. ‘Dag uit, dag in zat ze daar en knoopte gordijnen en kleedjes. Die verkocht ze later aan de boeren en op de groote buitens. Ze droomde van een eigen huisje hoog op den heuvel. Maar van de liefde wilde ze niet hooren. De guitaar van haar moeder hing bestoven en zonder snaren op den zolder. Nooit zong ze daar liefdeliedjes bij. 't Rozenstruikje van haar moeder stond in haar venster. Ze gaf het nauwelijks water, ze hield niet van de bloemen, die kinderen der liefde.’

Maar dan komt een jong orgelmaker in het dorp, hij woont in het zelfde huis als juffrouw Marie. Hij werkt met de jonge meisjes van het huis in den tuin, hij declameert en zingt. Hij raapt jufrouw Marie's kluwen op, hoe dikwijls ze die ook het vallen en brengt haar oude pendule weer in orde.

‘Hij kwam nooit thuis van een bal, zonder dat hij met allen gedanst had, van de oudste dame tot het kleinste meisje. Hij sprak met niemand over liefde, maar toen hij eenige weken in het huis gewoond had, waren alle dochters op hem verliefd. Zelfs de arme juffrouw Marie.

Boven op haar kamertje werden nieuwe snaren op de guitaar gezet en bij de tonen daarvan zong ze de oude liefdeliedjes, die ze van haar moeder geleerd had.

En toen de vroolijke, zorgelooze orgelmaker eindelijk vertrok, kwam juffrouw Marie in haar beste kleeren van de zoldertrap; aan een breed, groen zijden lint hing de guitaar om haar hals. In de hand had ze een bouquet maandrozen, want dit jaar had haar moeders rozenstruik gebloeid.’

En zoo maakte juffrouw Marie zich door haar liefde voor iedereen bespottelijk. En de liefde bracht haar veel ongekend verdriet.

Maar ze sprak nooit meer kwaad van de liefde; ze hing de guitaar niet meer weg en vergat nooit meer de rozenstruik van haar moeder te verzorgen.

Zoo is er dan, langs een omweg, weer de aandacht gevestigd op Selma Lagerlöf's meesterwerk: Gösta Berling.

Ik geef het u nu, omdat het boek, dat we al zooveel jaren ook in ons land bezitten, zoo bij uitstek geschikt is, om - nu we weer tijd hebben - in gezelligen kring in de Paaschvacantie te lezen. Wie geleerd heeft een boek te lezen niet alleen om de dingen, die er in gebeuren, maar ook, om wat er in verzwegen wordt, is niet licht te jong voor het boek, al zal zij er bij het herlezen nog wel meer van genieten; en te oud wordt men misschien nooit voor een inhoud van zooveel rijkdom, phantasie, verrassende werkelijkheid en verborgen wijsheid.