Droom en Daad. Jaargang 3

[p. 262]

Een van de vele wegen
door Louise Feith

IS het niet heerlijk op een zonnigen voorjaarsmorgen door een bosch te loopen en de boomen hun armen juichend van nieuw leven ten hemel te zien strekken? Hef je onwillekeurig niet zelf de armen omhoog, om krachten naar je toe te trekken, krachten om je droomen in daden om te zetten?

Met vreugde zie je de verschillende wegen, die kunnen bijdragen tot opbouw van het groote huis, dat Maatschappij heet, wegen allen leidend naar dat ééne doel: innerlijke uitgroei, grootst mogelijke ontplooiing.

Op een kruispunt is de keuze echter moeilijk, alle paden vol voorjaarsbloemen nooden onbewust uit. Naast moed en durf om alles te wagen, alles te overwinnen, duikt eigen kleinheid en onbekwaamheid op. Innerlijke kracht stuwt echter naar voren, en doet beseffen, dat de kinderjaren nu voorbij zijn.

De kinderjaren ... tal van herinneringen roept dat woord te voorschijn, en 't is mogelijk bij het zich daarin verdiepen, dat langzamerhand het idee zich vormt: aan kinderen wil ik me geven, om niet alleen hun jeugd zonnig te maken, maar er toe mee te werken dat zij eens krachtig en blijmoedig tegenover 's levens moeilijkheden zullen staan.

Enthousiast rijpt het besluit: dit is mijn weg. Hoe echter te beginnen? Welke examens? Welke diploma's? School van Maatschappelijk werk? Diploma kinderopvoeding en kinderhygiéne? Zijn dit de eenige wegen, naar mijn doel?

Toen den vorigen zomer een pas-van-school-achttienjarig meisje een paar weken hielp op 't Hoogt te Noordwijkerhout, een van de huizen van de ‘Vereeniging tot het oprichten en instandhouden van kleine opvoedingstehuizen’, pakte haar dit werk zóó, dat ze besloot haar a.s. studieplannen op te geven.

‘Wat moet ik doen om later leidster te worden?’

‘Voor alles: mensch worden’, antwoordde Juffrouw van Dissel, de oprichtster en presidente-directrice van de Vereeniging.

Mensch worden....

D.i. uitgroeien, je naar alle kanten ontplooien, toestanden en medemenschen leeren begrijpen, en waardeeren. Elders gaan kijken in huisgezinnen,

[p. 263]

in kinderhuizen, in vacantiekolonies, in inrichtingen; vergelijken, overdenken, conclusies trekken. Maar niet alleen kijken en een poos blijven, achter de schermen meehelpen, van onder af aan beginnen, praktisch bezig zijn, geen werk te min vinden, met oogen en ooren en hart open, zoodat je verder ziet dan de uiterlijke kant, dat je karaktermoeilijkheden gaat begrijpen, voelt wat er in de kinderzielen omgaat, ook van de oudere, meer gesloten kinderen, die onafhankelijk willen zijn, en toch onbewust juist zooveel steun nog noodig hebben. Gaan voelen, dat opvoeden niet is de kinderaanleg veranderen, doch verdiepen, verfijnen, polijsten, en deze woorden uit Stille Wegen begrijpen, ‘Je moet niet te veel willen, er werkt toch in het leven van de kinderen een Macht, die in wijsheid en zuiverheid het pogen van jou en mij te boven gaat.’ Beseffen, dat opvoeden voor alles zelfopvoeding is en het aanvaarden van eigen tekortkomingen en dat durven erkennen zoo noodig aan de jongeren. Jezelf op den achtergrond plaatsen en niet alleen het kind het leven als Pallieter leeren zien, de zonzijde van alles te zoeken, maar zelf moedig blijven als het tegenloopt, je armen hoog blijven houden. Want laat je ze zakken.... dan val je zelf midden in de proza, dan vind je het plotseling ontzettend, dat Frits wéér een scheur in zijn jas heeft, dat Paul steeds met afgezakte kousen loopt. Dan ergert het je, als in de jongenstimmerwerkplaats steeds maar gedreund wordt: ‘en van je hela, hola, houdt er de moed maar in, houdt er de moed maar in,’ een lied dat je op een ander moment vreugdevol zou aandoen, de stemming in huis vertegenwoordigend.

Een nachtmerrie vind je 't plots eenige weken zonder hulp te zitten en je ziet dan niet in de humor van de jeugdige kachelaanmaakster, van de negenjarige werkster, die de trap voor het ontbijt veegt, een dito kamermeisje, die allen ineens als paddestoelen uit den grond verrijzen, en vol animo aan den gang zijn. Kun je er echter lang blind voor zijn? De versterkte samenhoorigheid, het elkaar helpen en verrassen, is een niet genoeg te waardeeren kracht in huis. Is het geen feest naast je ontbijtbordje een pakje te vinden, en er onder gespannen aandacht zes paar gestopte kinderkousen uit te halen door jeugdige handjes gemaakt? Of een opgevouwen wasch op je bed te zien, waarvan een negenjarige bengel zeventig zakdoeken deed?

Geheimzinnige geluiden stijgen uit de kelder op en even daarna komen de aardappels geschild boven; de ontbijtbordjes zijn veel vlugger gewasschen dan anders, door wie? Na een paar minuten de kamer rondgekeken te

[p. 264]

hebben, verraadt een gesmoord gelach vanuit de huishoudkast, de twee kabouters achter de broodtrommels liggend.

Geeft dit geen moed, dat deze kinderen eens de samenhoorigheid in de groote maatschappij zullen aanvoelen, en niet alleen in hun kinderhuis? In welk kinderhuis ik dit aantrof?

een dagje uit

Wel, 't Hoogt, ver van alle stadsgewoel, in de duinen ligt het, even buiten Noordwijkerhout. het vriendelijke thuis, nu veertien jaren geleden opgericht voor twaalf kinderen uit den gegoeden stand, die tijdelijk de ouderlijke zorg moeten missen, en nu door twee z.g. tantes worden opgevoed.

De kleine in lood gevatte ruitjes nooden onwillekeurig uit tot naar binnen gluren in de gezellige huiskamer vol bloemen, met de groote kinderboekenkast, de piano, waar op het oogenblik een quatre-mains gespeeld wordt, en in de serre, waar vliegmachines getimmerd, geschreven, gekleurd, en poppen-

[p. 265]

theevisite is. En ga nu ook eens even de trap op naar de slaapkamertjes, die allen iets van het eigen karakter weergeven. Zie, Kees zorgt er juist voor, dat Tineke gaat rusten, hij helpt haar de schoentjes uittrekken. Wat een mooi uitzicht van hier, hé, op de duinen en op het eigen terrein met de groote zandhoop, de boschjes, de groente- en vruchtentuin. Zie je die vijfjarige

kinderhuis 't hoogt

peuter ijverig in zijn eigen tuintje werken? En Frank daarginder, een en al aandacht voor zijn schildpad, en dat tweetal bij de sloot de eigengemaakte bootjes laten varen? Ginds de meisjes, die buiten verstellen hebben? Als straks de schoolbel gaat, ga dan eens mee naar 't Veldhuisje, d.i. dat houten huis hiernaast, waar Mej. v. Dissel woont, met een kleiner troepje kinderen, die meerdere zorg noodig hebben, en waar het tevens een thuis is voor oud Hoogtkinderen, om in hun vrije dagen en vacanties neer te strijken. Hoor, daar luidt de schoolbel. Ga nu hier rechts het lokaal binnen, d.i. de

[p. 266]

school van beide huizen. Alle klassen in één lokaal, vraag je? Ja, en met één onderwijzeres, 't is alles op zelfstandig werken ingericht. Terwijl de 5de klasse bijv. les heeft, werken de anderen alleen, of helpen elkaar. Zie, Dirk krijgt een dictée van Jo, en Bob repeteert zijn aardrijkskunde met Anton. En Tom kijkt niet op, om toch zijn weektaak maar af te krijgen. Het vorige jaar, toen de onderwijzeres tien dagen ziek was, luidde Jo 's morgens de bel, en heel dien tijd werkten ze allen door, kwamen verrukt thuis over de breuken, die ze elkaar geleerd hadden enz. Gezellig, ieder aan zijn eigen tafeltje, hé. Lize zit daar apart, die werkt hard om na de vacantie op de burgerschool in Amersfoort te komen. Dan gaat ze naar Klein Hoogt, ook een thuis van de Vereeniging, voor acht kinderen, bij Mej. Aberson en Mej. Vitringa. Weldra moet Lize het rustige buitenleventje hier vaarwel zeggen, dat zoo weldadig werkt op de vaak nerveuze kinderen, die al zooveel doorgemaakt hebben voordat ze hier kwamen, doch de herinnering nemen allen mee, herinneringen aan gezamenlijke tochten, héél vroeg om zes uur in de duinen, aan leesavondjes Zaterdags rond het knetterend haardvuur, en vooral aan de kerstdagen, volgens elk Hoogtkind de mooiste dagen van het jaar, aan veel, dat er toe heeft kunnen bijdragen, hen dieper te maken voor alles dat waarde heeft in het leven en hen sterker in hun schoenen zal doen staan.

Welke kinderen je wilt opvoeden? Weezen, verwaarloosde, herstellende, zieke, Hoogt-kinderen? Het doet er niet toe, allen hebben je liefde, je zorg, je steun noodig, om eens zonder steun te gaan den eigen weg.

Felix Timmermans zegt in zijn boekske: ‘Rond het ontstaan van Pallieter’: ‘O, voluit mensch te zijn! Mee te werken aan de menschen en aan u zelf, om de wereld schooner, blijder en klaarder te maken, mee bouwen aan 't werk van God!’