Droom en Daad. Jaargang 3

[p. 98]

Boekbespreking
door C.M. van Hille-Gaerthe

Bijbelsche verhalen door Hetty Laman Trip-de Beaufort.
N.V. Boekhandel en Uitg. Mij. v/h. P.M. Wink te Zalt-Bommel. 1924.
Wijd uw dag, een religieus woord voor allen, die innerlijk kracht en rust zoeken. Zeist, J. Ploegsma. 1924.

Over deze beide toegezonden boeken voor ‘Droom en Daad’ zou ik willen spreken in verband met den tijd, waarin vele van onze jonge meisjes nu leven - den tijd van aanneming, bevestiging en doop.

Het is in deze weken, dat ze telkens weer in het catechisatie-uur worden onttrokken aan het drukke bestaan van alle dagen, van school en huiswerk, van spel en fleurige bijeenkomsten en gevoerd naar dien anderen kant van het leven, waar het stiller is, waar alle vluchtigheid, alle ijdel vertoon is uitgesloten, waar het gaat om den ernst van het leven, om den ernst van eigen pogen, van eigen hart, waar het gaat, om wat der Eeuwigheid is.

En op den dag, dat ze openlijk willen getuigen van hun ernstig besluit, wordt hen soms door wie hun zeer na staan een geschenk als aandenken geboden.

In den vorigen jaargang van ‘Droom en Daad’ heeft eens een artikel gestaan over ‘het geven van geschenken’ waarin de schrijfster er op wees, dat het geven van geschenken met zich brengt verantwoordelijkheid en zorg, opdat men den ander werkelijk een genoegen doe.

Het is onze zorg, het is ons indenken in de gevoelens van haar, voor wie het geschenk bestemd is, dat aan dat geschenk zijn eigenlijke waarde geeft.

Ik heb eens een jong meisje diep gekrenkt gezien om het rijke, maar achteloos gekochte geschenk, dat haar in deze dagen werd toegezonden.

- Alsof het een cadeautje voor mijn verjaardag is! zei ze smalend.

De bedoeling van de gevers was goed geweest, ze hadden haar willen verrassen met een werkelijk kostbare bijdrage voor haar kamer, die haar op elk Sint-Nicolaasfeest en verjaardag zeer verblijd zou hebben, maar ze hadden zich geen oogenblik gedacht in den ernst van het meisje, in haar verlangen om ook door hen van wie ze hield, in deze dagen begrepen te worden.

[p. 99]

Wanneer we dat zoo voelen, wanneer de gever in zijn gave iets wil uiten van zijn eigen houding tegenover den gedenkdag van de Bevestiging, dan wordt zijn keuze beperkter, dan is er veel, dat van te voren reeds als geschenk is uitgesloten. Dan zullen we weten van het groote verschil tusschen het familie-kleinood, dat de geslachten door van de handen der moeder in die van de dochter is gelegd, van het sieraad, dat gedragen werd door haar die is heengegaan en dat op dezen dag door den vader wordt toevertrouwd aan de dochter... èn de splinternieuwe gekochte versierselen uit de goud-en-zilver-winkel.

En als de keuze op een plaat of boek valt, zal het meer dan bij elke andere gelegenheid van belang zijn, welke de voorstelling van die plaat, wat de inhoud van dat boek is.

Ik weet, dat voor velen de catechisatie-uren tot de beste van de week behooren, dat er met doop of bevestiging een tijdperk in hun leven wordt afgesloten, waarvan ze het einde meer als begin dan als slot hebben gevoeld; er zijn er, die in de lidmaten-catechisatie, in de jongeren-kringen de voortzetting vinden van deze uren, die ze voor den groei en verdieping van hun geestelijk leven zoozeer behoefden.

Maar als de levensomstandigheden, de werkkring, de woonplaats een bijwonen van die bijeenkomsten onmogelijk maken, is het goed, dat ze in hun onmiddellijke omgeving iets hebben om hun gedachten op te voeren naar die geestelijke wereld, die we in tijden van onrust en zorgen en toch ook in dagen van geluk en voorspoed zoeken. Dan kunnen onze boeken ons helpen - niet de boeken, die weinig meer brengen dan een vluchtig tijdverdrijf, maar de boeken, die onze gansche aandacht, onze toegewijde belangstelling vragen. Het is een goed ding op den dag van de Bevestiging een boek van wijsheid en vroomheid ten geschenke te krijgen. Misschien zijn er, die vinden, dat ze nu zoo'n boek nog niet noodig hebben. Maar in elk leven komen wel eens tijden van verlatenheid, tijden, waarin geen vriend, geen oudere of genoot het woord spreekt, dat ons hunkerend hart zoozeer behoeft; dat zijn de tijden, waarin een boek, een korte bladzijde, een enkele regel ons een openbaring kan worden, de dagen, waarin we de waarde erkennen van het boek, dat we misschien van te voren te weinig geacht hebben. Vele zijn de boeken; ik wil nu, met voorbijgaan van alle andere de aandacht vestigen op deze beide, pas uitgekomen boeken, die boven genoemd zijn. Want de Bijbel, het Oude Testament vooral, blijft voor velen een moei-

[p. 100]

lijk boek om den weg in te vinden. Mevrouw Laman Trip deed een gelukkige keuze, toen ze uit al die boeken van het Oude Testament ons deze bijbelsche verhalen gaf: ‘Eenzelfde zucht is in al die verhalen: het verlangen naar den onzichtbaren, den eenigen God. Dit geloof in Hem moge dan eens meer, dan eens minder bewust zijn geweest, aanwezig was het ononderbroken’.

Ze heeft de verhalen gelaten, zooals ze zijn, getracht te naderen tot het standpunt van den schrijver, toentertijd.

‘Moet men, zegt ze, de gouden luchten, de duivelen en de engelen uit de doeken der Middeleeuwsche schilders snijden, om ze werkelijker te doen schijnen?’

Uit de inleiding dit nog:

‘Heerlijk is deze lange stoet van Bijbelfiguren, groot en heerlijk ze te zien ten voete uit, van aangezicht tot aangezicht. In heel de Schepping ziet de Jood Gods werk. De bergen vertellen van Zijn eer, Zijn stem wordt gehoord in het lispelen der cederen en dennen, zij ruischt over de watervlakten, Zijn licht schijnt in het donker van den nacht, Hij geeft den buit aan de hongerige leeuwen, Hij doet de arenden opvliegen, Hij daalt in de versch omploegde voren, Hij leeft in het uitloopend groen, in het stroomend water... Komt het oogenblik, dat al wat leeft den mensch zal bewegen, dan zal de Eeuwige met hem zijn.’ Dan krijgen we de van ouds bekende verhalen: De Schepping, Adam en Eva, Kaïn en Abel, ook de minder bekende volgen. Een deugd van het boek is zijn overzichtelijkheid, het noodt tot het lezen van een hoofdstuk bij 't begin of het einde van een dag.

Jammer vind ik het, dat Mevrouw Trip het statige ‘gij’ vervangen heeft door het meer huiselijk ‘U’. Gij is een verouderde, maar toch geen afgestorven vorm. In een deel van ons land wordt hij in de spreektaal nog gebruikt en in brieven van een grootvader, van een oud-tante doet die aanspreekvorm nog altijd weldadig aan en getuigt mede van de betere verzorging van schrift, taal en stijl dan het nakroost gewend is te doen. Waar in zoo'n brief het gebruik van ‘gij’ reeds alle stijfheid uitsluit, geloof ik, dat we het in deze oude geschriften wel hadden mogen behouden, vooral de statigheid van de psalmen, lijkt me door de vervanging van ‘Gij’ door ‘U’ wel geschaad.

Maar na dit kleine bezwaar, moet ik mijn waardeering uiten voor de liefdevolle en gevoelige wijze, waarop Mevrouw Trip deze verhalen

[p. 101]

gekozen en bijeengebracht heeft. En omdat haar liefde en bewondering voor den eeuwen-ouden Bijbel samenging met haar warm gevoel voor klank en kleur, voor rhythme en poëzie, was ze in staat ons dit schoone boek te schenken, dat velen gemakkelijker aanspreken zal dan het Oude Testament zelf en wellicht voeren zal naar het oorspronkelijk boek, waaraan al deze schoonheid ontleend is.

Van Psalm 150, dat we als ‘Loflied’ misschien in meer dan één taal gezongen hebben, geeft ik hier de gloedvolle bewerking:

Hallelujah!
Looft God in Zijn hemelveste!
Looft Hem in het geweldig uitspansel!
Looft Hem om Zijn kracht!
Looft Hem om Zijn daden!

Looft Hem met bazuingeschal!
Looft Hem met snaargetril van luit en harp!
Looft Hem met tamboerijngerinkel!
Looft Hem met fluitgepijp!
Looft Hem met orgelklank!
Looft Hem met ruischende cimbalen!
Looft Hem met vreugdegeluiden!

Alles, wat ademt en leeft,
Love den Eeuwige!
Hallelujah!

Wijd uw Dag is een dagboek - voor elken dag een kort, behartigenswaardig woord. Een veertigtal menschen werkten mee aan dit boekje, dat Tony de Ridder redigeerde.

In vele gezinnen is gebroken met de goede, oude gewoonte om elken dag in den morgen of avond als allen te samen zijn een hoofdstuk uit den Bijbel of ander - laat ik het ouderwetsche woord nog eens noemen, al heeft het voor velen een dorren bijklank gekregen - ‘stichtelijk’ boek te lezen. ‘Stichten’ toch wil niet anders zeggen dan ‘stemmen’ en de bedoeling van dat voorlezen was ééns op een dag samen een oogenblik van goede stemming te doorleven.

De redactrice van dit dagboek vond het woord, dat ònze tijd beter verstaat: ‘wijding’.

Wijd uw dag. Het is een boek voor den familiekring. Maar het is ook

[p. 102]

een boek, om zelf te bezitten, om alleen den dag mee te beginnen, een boek, dat ons helpen zal niet al te oppervlakkig door de dagen heen te leven, een boek van steun en troost.

Het eerste woord van den eersten dag des jaars is ‘Wijding’, waaruit ik enkele zinnen geef: ‘God, geef Gij elken dag Uw wijding aan mijn leven... Ontneem mij aan mij zelf, aan mijn pijn, mijn droomen en mijn vreugden, zoodat ik mijn eigen middelpunt niet langer ben... Laat mij niet mijn eigen meester zijn - wees Gij mijn Heer... Laat mij niet bij den schijn leven van wat voorbijgaat - onthul mij Uw Geheim in alle dingen, zoodat hun wézen mij beroert. Geef mij uw stilte, die de wijding zal zijn van mijn leven......